Sektör Sohbetleri…(Ağustos 2015)

Satınalma Dergimizin bu ay sektör konuğu
TUSAŞ Yardımcı Sanayi Operasyonları Müdürü
Sn. Arif KÖKSAL…

• TUSAŞ Türkiye’nin havacılık sektörünün lider firması. TUSAŞ Yardımcı Sanayi Operasyonları Müdürü görevini yürütmektesiniz. Sizi kısaca tanıyabilir miyiz ?

1985 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü’nden mezun oldum. 1989 yılından beri de TUSAŞ’ta çalışıyorum. 1989-2011 yılları arasında ticari ve askeri programlarda sektörün tüm önemli firmalarına ait ürünler için mühendislik kalite gereklerine göre imalat verilerinin hazırlanmasında görev aldım. 2011 yılından bu yana Yardımcı Sanayi Operasyonları Müdürü olarak görev yapıyorum. Sektör standartlarının Yardımcı Sanayilerimizle paylaşılması ve ülkemizde sektörün gelişmesine paralel olarak bilgi derinliğinin de artmasına katkıda bulunuyoruz.

• Havacılık sektörünün sivil ve savunma boyutlarındaki gelişmeler göz önünde bulundurulduğunda küresel ekonomi içerisindeki yeri nedir? Kısaca değerlendirir misiniz?

Günümüzde sivil havacılık alanındaki büyüme Havacılık sektörünün küresel ekonomideki payını da artırmaya devam ediyor. Özellikle Boeing ve Airbus gibi büyük üreticilerin mevcut sipariş durumları ile en az 10 yıllık üretimlerini garantiye almış olmaları, bunun en büyük göstergelerinden biridir. Potansiyel siparişler de göz önüne alındığında mevcut siparişlerin bir an önce bitirilmesi için üretim miktarlarının artırılmasına ihtiyaç olacaktır. Bu durum da tedarikçilerde kapasite artırımını gündeme getirecek ve iş hacminin artmasına sebep olacaktır.

• Sivil havacılık ve savunma sektörünün stratejik ihtiyaçlarını karşılıyorsunuz. Kısaca ürün gruplarından bahsedebilir miyiz?

Yardımcı Sanayi kabiliyetleri kapsamında üretim grupları arasında en büyük pay, metalik malzemeden imal edilen talaşlı imalat parçalarına aittir. Sanayinin talaşlı imalat konusundaki olgunluğu güvenilir ve sürdürülebilir boyutlara ulaşmıştır. Bu alandaki gelişmeye paralel olarak TUSAŞ, kendi bünyesinde yeni yatırım yapmadan, ihtiyacın yerli Yardımcı Sanayide yatırım yaptırılarak karşılanması yönünde stratejik bir karar alarak uygulamaya başlamıştır. Talaşlı İmalat ürün gruplarının yanı sıra son yıllarda sanayide kabiliyet geliştirilerek yeni ürün grupları için de Yardımcı Sanayi kapasitesi kullanılması yönünde uygulamalar başlamıştır. Söz konusu gruplar; kimyasal işlemler, detay parça boyası, takım aparat tasarım ve imalatı, sac metal imalatı, kompozit malzemeden parça imalatı ile alt montaj operasyonlarıdır. Gelecek dönem hedefleri arasında malzeme tedariği, tüm detay parçaların üretimi ve montaj operasyonları da dahil olmak üzere uçak gövdesini oluşturan montaj ve komponentlerin bitmiş ürün olarak Yardımcı Sanayi kapsamında ürettirilmesi yer almaktadır. Yardımcı Sanayi kabiliyetlerinin gelişmesi ile birlikte çok daha rekabetçi koşullar sunacağımız için, yeni iş paketlerinin ülkemize getirilmesine de büyük fayda sağlayacağız.

• Yurtdışına çok önemli parça, komponent ve araçları üretmektesiniz…

Uluslararası/ulusal Alıcılar-TUSAŞ-Tedarikçiler arasında koordinasyon ve entegrasyonun bir çırpıda oluşmadığını biliyoruz. Geçmişten günümüze bu işbirliklerinin evrimini ana hatları ile değerlendirebilir miyiz?

Havacılık sektörünün özellikle kalite ve ürün izlenebilirliği konusundaki gereksinimleri her konuda tedarikçilerimiz ile entegrasyon içinde olmamızı gerekiyor. 15 yıl önce sadece kaplama hizmeti alımıyla başlayan tedarik faaliyetlerimiz bugün yaklaşık 350 kadar tedarikçiden 1,4 Milyon adet yıllık parça tedarik etme noktasına gelmiştir.

• TUSAŞ olarak tedarikçi ilişkilerine ayrı bir özen gösterdiğinizi biliyoruz. Örgüt yapınızda “Yardımcı Sanayi” isimlendirmesi dikkat çekiyor. Bu yaklaşımın arka planında, “biz ve onlar” ayrımından “genişletilmiş aile” yaklaşımına geçiş, özen samimiyet ve güven ilişkisine vurgu var. Tedarikçi ilişkilerinde nelere dikkat ediyorsunuz?

Sürdürülebilir ve güvenilir bir tedarikçi/müşteri ilişkisi tesis etmek için bu konuya oldukça önem veriyoruz. Havacılık sektörünün belki de en cazip ve bir o kadar da dikkatlice planlanması gereken özelliği, uzun yıllar devamlılık gerektiren sipariş politikalarıdır. Bu çerçevede hem ana müşteri, hem TUSAŞ hem de Yardımcı Sanayi firmalarımızın hedef birliği içinde olması önemlidir. Teslimat ve kaliteyi güvenceye almak ve sürdürülebilir bir altyapı oluşturmak için, tedarikçi ilişkisine başladığımız firmalarımızı her zaman gözetim altında tutmaya, gerekli durumlarda teknik destek vermeye ve olası riskler gerçekleşmeden önlem almaya ihtiyaç vardır. Bunu sağlamak üzere görevlendirdiğimiz uzman ekiplerimiz, süreçlerin kontrol altında olmasını ve doğru kalitede ürünlerin zamanında montaj hattına ulaştırılması için yoğun mesai harcamaktadırlar.

• Kalitede mükemmellik, yeni teknolojiler, yeni malzemeler ve sürekli yenilik… Bu sektörün olmazsa olmazları, temel dinamikleri..Ülkemizde bu beklentileri karşılama ve sürdürme noktasında yeterli sayıda ve güçlü tedarikçi bulabiliyor musunuz ?

Ülkemizde oldukça olgun bir üretim kabiliyeti ve bilgi birikiminin mevcut olduğunu biliyoruz, ancak yine de havacılık isterleri, üretim yöntemleri, doğru kalitede ürünün sürdürülebilirliği ve tüm bunların izlenebilir olması için kalite sistem süreçlerinin uygulanması şart koşulmaktadır. Bu kapsamda, yerli Yardımcı Sanayinin geliştirilmesi amacıyla TUSAŞ’ın sektörel bilgi birikimi ve tecrübesini firmalarımıza aktarmak üzere gerekli çalışmaları yürütüyoruz. Bunu, konusunda uzman Saha Mühendisleri marifeti ile gerçekleştiriyoruz. Gelişime ihtiyacı olan firmalarımız için uygun eğitim planları hazırlayıp sektör pratiklerine adaptasyonunu hızlandırıp gereksinimlere uygun üretim yapar hale getiriyor ve süreklilik kazanana kadar da yoğun bir takip ve destek sağlıyoruz.

• Tedarikçi araştırması, seçimi ve performans değerlendirme süreçlerinde hangi konulara önem veriliyor?

Sektörel kabuller ve müşteri beklentileri aslında Tedarikçi profilini de belirleyen iki temel etkendir. Aday firmaları bu anlamda organizasyon, kalite, kabiliyet, ve finansal yetenekler açısından detaylıca değerlendiriyoruz. Bu konuda isterlerimiz Şirketimizin web sitesinde ilan edilmiş durumdadır. (www.tai.com.tr)   Tedarikçi seçiminde içerisinde fiyat, kapasite, geçmiş performans, kabiliyet ve finansal durum gibi maddelerin bulunduğu 12 başlıklı kriter ağacı yöntemini kullanıyoruz. Tedarikçilerimizin performanslarını ise sipariş emri bazında ölçüyor ve Yardımcı Sanayi Portali aracılığı ile paylaşıyoruz.

• Tedarikçi geliştirme projelerinde hangi yöntemleri kullanıyorsunuz? Ortak üretim projeleri, mühendislik, ekipman ve bilgi paylaşımı, mesleki eğitimler vb. bu tip uygulamaların havacılık sektöründeki ağırlığı nedir?

Global ölçekte büyük oyuncularının (Boeing, Airbus vs.) kullanıp başarı sağladıkları yöntemleri biz de yerleşik sanayi kültürümüzle harmanlayıp tedarikçilerimizin gelişiminde kullanıyoruz.

Saha Mühendisliği Faaliyetleri, Teorik ve İş Başı Eğitimleri, Danışmanlık Hizmetleri

Kalifikasyon Eğitimleri, Operasyonel Mükemmellik Eğitimleri (Sürekli İyileştirme, Yalın Üretim teknikleri, Kaizen, 6 Sigma Uygulamaları…) bunlardan en önemlileri olarak sıralanabilir.

• Havacılıkta tedarik sürekliliği konusunda ne gibi uygulamalar var?

Tedarik sürekliliği için öncelikle tedarikçilerimizin performansını yakından takip ediyoruz. Beklentilerimizin altında bir sonuçla karşılaştığımızda Saha mühendislerimiz tarafından yakın takibe alıyor, hataların sebeplerini araştırıyoruz. Tedarikçilerimiz ile ilgili düzeltici ve önleyici faaliyetler başlatarak, hataların ve eksikliklerin tekrar edilme riskini azaltıyoruz. Diğer taraftan sadece bizim takip ve analizlerimiz yeterli olmayacağından tedarikçilerimizin de kendi süreçlerinin risklerini analiz edip, telafi planlarının hazırlanmasını sağlayıp, denetimlerle süreci kontrol altında tutmaya çalışıyoruz.

Yardımcı sanayi ilişkilerinde; kültürel uyum, güven, ortak akıl, yönetişim kavramların yerleşiminin kolay olmadığını biliyoruz. Bu kavramlar tedarik zincirlerinin sinir ağları gibi.

Bu kavramların havacılık sektöründe yerleşmesi için hangi adımları atıyorsunuz?

Havacılık ve savunma sektörü global bir dil kullanmaktadır. Bu dilin kuralları da sektör tarafından belirlenmiş durumdadır. Örnek olarak General Rules for Aerostructure Material Suppliers (GRAMS) Airbus tarafından geliştirilmiş ve tüm tedarikçilerin uyması gereken kurallar manzumesini tarif etmektedir. Ülkeler arasındaki kültürel yapılar ne kadar farklı olursa olsun bu tür standart uygulamalarla köprüler kurulmaktadır. TUSAŞ olarak bizlerde, kendini sektörel standartlara yükseltmek isteyen şirketlerle paylaşıp dünya ile aynı dili konuşmalarını sağlamaya çalışıyoruz. Onların gelişimlerini yakından takip ediyor, onları bu yolda destekliyoruz. Çalışanlarına tesislerimizde teorik ve iş başı eğitimleri vererek ortak yaklaşımlar çıkmasını hedefliyoruz. ERP Sistemlerimizin ilgili kısımlarını portal üzerinden tedarikçilerimize açıyor ve ihtiyaçlarımızı kendilerinin görmesini sağlıyoruz. Uzun vadede gelinmesi gereken noktalar ile ilgili hedefler gösteriyoruz.

Ayrıca sektörde kullanılan ham malzemelerin tamamının onaylı dış kaynaklardan temini zarureti vardır. Süreci kolaylaştırmak için ham malzeme üretici/dağıtıcı şirketlerin Türkiye de depo açma ve dağıtım yapabilmeleri için faaliyetler yürütüyoruz.