SEYİTHAN YILDIZ
Diğer işletmeler gibi lojistik işletmeleri de karmaşıklaşan ve giderek artan rekabet ortamında faaliyet göstermeye çalışan birer hizmet işletmesidir ve amaç da hizmet talep eden firmaların nakliye, taşımacılık, depolama, elleçleme ve gümrükleme gibi işlemlere zamanında, kaliteli ve uygun fiyata erişmesini sağlamaktır. Dolayısıyla lojistik işletmelerinin amaçlarını gerçekleştirmek için hizmet ve çalışmalarının performansını değerlendirme gereği duymalıdır.
Lojistik firmaları tarafından performans değerlendirmesine gereken ilgi gösterilmemektedir. Çünkü iyi tasarlanmış bir değerlendirme sisteminin lojistik firmasına sağlayacağı yararlar hakkında fazlaca düşünülmemektedir. Ancak, planlanmış bir performans değerlendirmesinin yöneticiye, çalışana ve genel anlamda lojistik firmasına sağlayacağı yaralar vardır .
Çalışanın yaptığı iş için harcaması gereken maksimum enerji, bilgi, kişisel yeterlilik ve işten aldığı doyuma performans denir.
Performans Yönetimi’nin dört boyutu bulunmaktadır. Bunlar; Finansal Boyut, Müşteri Boyutu, İç Süreçler Boyutu ve Öğrenme Gelişme Boyutu’dur.
- Finansal Boyut
- Organizasyonun mevcut durumu hakkındaki bilgileri içeren finansal boyut, elde edilen sonuçların hissedarların beklentileri açısından değerlendirilmesini içermektedir.
- Piyasa organizasyonları açısından hissedarların beklentilerine cevap verilmesi faaliyetlerin devamı açısından bir zorunluluk olduğu için finansal boyut, performans yönetiminde en üst hiyerarşiye sahip bileşen olarak yer almaktadır.
2. Müşteri Boyutu
- Performans Yönetiminin müşteri boyutu, organizasyonun rekabet pozisyonunu belirleyen hedef müşteriler ve pazarlar konusundaki stratejik kararları içermektedir.
- Bir diğer ifade ile organizasyonun misyon ve stratejisi pazarlar ve müşteriler bazında operasyonel terimlerle ifade edilmektedir.
- Müşteri boyutunda oluşturulan performans göstergeleri müşterilerin beklentilerine cevap vermek üzere yaratılması gereken değerleri yansıtmaktadır.
3. İç Süreçler Boyutu
- Organizasyonun amaçlarına ulaşmasını sağlayacak kurum içi süreçlerin belirlenmesini içermektedir. Kurum içi süreçlerin dizayn edilmesi ve iç süreçler boyutuna ilişkin performans göstergelerinin ve hedeflerinin belirlenmesi müşteri boyutu ve finansal boyutta belirlenen hedefler ve stratejiler ile yakından ilişkilidir.
- Bu boyutta kullanılacak performans göstergelerinin ve hedeflerinin mevcut ve potansiyel müşterilerin ihtiyaçları ve bu ihtiyaçlara uygun yeni çözümlerin neler olduğu, mevcut ürün ve hizmetlerin ne şekilde ulaştırıldığı ve satış sonrası hizmetleri kapsayan bir kapsamda ele alınması gerekmektedir.
4. Öğrenme ve Gelişme Boyutu
- Performans Yönetiminin son boyutu, kurumsal öğrenmeyi ve gelişmeyi sağlayacak performans göstergelerinin ve hedeflerinin oluşturulmasını kapsamaktadır.
- Bilgi çağında faaliyet gösteren organizasyonların amaçlarına ulaşmaları için maddi varlıklar yanında çalışanlara, sistemlere ve kullanmakta oldukları yöntemlere de yatırım yapmaları gerekmektedir.
Finansal boyutta, müşteri boyutunda ve iç süreçler boyutunda belirlenen performans hedefleri, organizasyonun üstün olması gereken alanları yansıtırken; öğrenme ve gelişme boyutunda yer alan hedefler ise diğer boyutlarda yer alan hedeflere ulaşılması için gereksinim duyulan altyapıyı yansıtmaktadır.
Veri Seçimi
Depo Yönetimi performans ölçümünde kullanılabilecek bazı ana veriler aşağıdaki gibidir.
- Adam (Taşeron-Norm Kadro)
- Alan (m² veya m³)
- Alan kullanım oranı
- Gelir
- Gider
- Toplanan Ürün Adedi
- Toplam Satır sayısı
- Ay sonu toplam hatalı satır
- Katma Değerli Hizmetlerde kullanılan adam sayısı (VAS-Value Added Service)
Bu verileri derlerken de bazı oranlar/kriterler kullanarak kıyaslama yapılabilir. Bunları finansal kriterler ve operasyonel kriterler diye de ikiye ayırabiliriz:
Operasyonel Kriterler
- Alan kullanım oranı: Mevcut alanin doluluk orani
- Taşeron Sayısı/Toplam Adam: Toplam Eleman sayısı içindeki taşeron oranı
- Adet/Adam: Adam başına düşen toplanan ürün sayısı
- Satır sayısı/Adam: Adam başına düşen toplam satır sayısı
- Adam/Alan: Birim m2’ye düşen adam sayısı
Finansal Kriterler
- Gelir/Alan: Birim alandan elde edilen gelir
- Gelir/Adam: Adam başı düşen toplam gelir
- Gider/Alan: Birim alana düşen gider
- Gider/Adam: Adam başına düşen toplam gider
- Kar /Adam: Personel başına düşen kar miktarı
Bu verilerle haftalik, aylik veya yillik bazda performans degerlendirmesi hem operasyon ozelinde hem tesisler arasinda hem de musteriler/operasyonlar arasinda yapilarak performans takibi yapilabilir. Boylelikle tesislerin, musterilerin, personellerin, operasyon tiplerinin, alan kullaniminin operasyonel ve finansal analizleri ve takibi duzenli bir sekilde yapilarak gerekli onlemler, oneriler ve iyilestirici mudahaleler bilimsel yontemlerle yapilabilir ve daha hizli sonuclar alinir.
Performans Değerlendirmesinin Yapılamamasının Sebepleri
- Performans değerlendirmesinin onemi ve ilgililiği uzerindeki bilincin düşük düzeyde olması
- Mali destek azlığı
- Personel eksikliği
- Değerlendirme araçları ve yöntem bilimlerinin eksikliği
