Risk değerlendirmesi kavramını açıklayabilmek için öncelikle tehlike ve risk kavramlarını tekrar hatırlayalım. Tehlike, işyerinde var olan ya da dışardan gelebilecek, işyerini, işletmeyi veya çalışanı zarara ve hasara uğratma potansiyeli olan olaylardır. Risk ise, tehlikeden kaynaklanan zararın ifadesidir. Şimdi örnekler ile bu kavramları açıklayalım:
- Maske takmadan toplum içinde hareket etmek tehlike, maskesizlikten dolayı Cov-19 virüsünün vücuda girip kişiyi Covid-19 (+) hale getirmesi ise risktir. Burada risk değerlendirmesi ise toplum içinde Cov-19 virüsüne geçirgen olmayan maske kullanımının zorunlu hale getirilmesidir.
- İşyerinde acil durumlarda çalışanlar tarafından nasıl hareket edilmesi gerektiğinin bilinmemesi tehlike, gerçekleşen bir acil durumda çalışanların bilgisizlikleri sebebi ile izdiham neticesinde yaralanmaları veya ölmeleri ise risktir. Tüm işyerlerinde, acil durum eylem planlarının hazırlanması, acil durum ekiplerinin belirlenmesi, ekiplerin eğitimi ve acil durum tatbikatlarının yapılması da risk değerlendirmesidir.
Tanım olarak risk değerlendirmesi, tehlikenin riske dönüşmemesi için verilen mücadele, alınana önlemler olarak nitelenmektedir. Risklerin değerlendirilme çalışmasının, risk değerlendirme hiyerarşisine uygun olarak yapılması büyük önem arz etmektedir. Risk değerlendirmesi 4 basamaktan oluşur:
- Tehlikelerin tespit edilmesi
- Tehlikeden kaynaklanan risklerin belirlenmesi
- Risk kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması
- Risk kontrol tedbirlerinin uygulanması
İşyerinde yangın tehlikesinin ele alalım. İşyerinde yanıcı malzemelerin bulunması ve yanma olayını gerçekleştirebilecek ısı ile işyerinde çalışma yürütülmesi bu tehlikeyi mümkün kılmaktadır. Yangın çıkması durumunda işyerinde meydana gelecek hasarın tespit edilmesi gerekmektedir. Bu zararın önüne geçebilmek için de önleme politikaları oluşturulmalıdır. Önleme politikalarına örnek olarak:
- Yanıcı malzeme ile yakıcıların birbirlerinden izole edilmesi,
- Yangın tehlikesi olan bölümlerin yangına dayanıklı kompartımanlarına dönüştürülmesi,
- Yangın sınıfına uygun ve yeterli sayıda yangın söndürme ekipmanının hazır bulundurulması verilebilir
Belirlenen risk kontrol tedbirlerinin ardından, bu tedbirlerin uygulanması basamağına geçilir. Yangın sınıfına uygun nitelikte ve uygun sayıda yangın söndürme ekipmanı ilgili birimlere yerleştirilmesi ile risk değerlendirme hiyerarşisi tamamlanmış olur.
Dikkat edilmesi gereken çok önemli iki nokta daha vardır. Tamamlanan risk değerlendirme hiyerarşisinden sonra 5. Basamak olarak uygulamaların kontrol edilmesi gerekmektedir. Yangın tehlikesine karşı uygun nitelikte ve doğru sayıda yangın söndürme ekipmanı temin edildi mi ? Son olarak ise 6. Basamakta ÖNLEM AL! Hiyerarşisine dikkat edilmelidir. 5. Basamaktaki kontrol sürecinde bir problem tespit edildi ise, 6. Basamakta önlem alarak düzeltilmelidir.
Vedat CANER
