Değer Nedir
Değer; bir varlığın önemini belirlemeye yarayan soyut ölçü, bir şeyin değdiği karşılık, kıymet, mal veya hizmetlere verilen nispi önem; bir ürünün alımında veya üretiminde uygun kullanım ve etkin faktörlerin yaratılması için harcanması gereken minimum miktardaki para gibi ifadelerle tanımlanmıştır.
Değer Zinciri Analizi
Değer zinciri analizi, bir organizasyonun sunduğu hizmet veya ürünlere yönelik olarak belirli bir sırayla uyguladığı operasyonları, bu sırayı bir değer zinciri olarak gören ve işletmenin bu operasyonlara değer zinciri sayesinde anlam kattığını kabul eden işletme felsefesi çerçevesinde, zincirdeki güçlü ve zayıf yönleri ile sistematik olarak belirlemek, tanımlamak ve değerlendirmek için kullanılan analiz yöntemidir.
Değer zinciri analizi, bir işletmenin ürün veya hizmetin üretiminden tüketiciye ulaşana kadar geçen süreçleri ve bu süreçlerdeki değer yaratma faaliyetlerini inceleyen bir yöntemdir. Değer zinciri analizi, işletmelere rekabet avantajı sağlama, iş süreçlerini optimize etme ve maliyetleri azaltma konularında stratejiler geliştirir.
İlk kez 1985 yılında bir strateji uzmanı olan Michael Porter tarafından yazılan “Rekabet Analizi: Üstünlüğü Oluşturmak ve Korumak” isimli kitapta dile getirilmiştir. Değer Zinciri Analizi, şirketlerin rekabet avantajını elde etmek ve sürdürmek için faaliyetlerini ve değer yaratma süreçlerini anlamalarını sağlayan bir araçtır. Porter, şirketin değer zincirini temel faaliyetler ve destek faaliyetler olmak üzere iki ana kategoriye ayırarak değer zinciri analizini tanımlamıştır.
Temel Faaliyetler: Temel-birincil faaliyetler (primary activities), bir hizmet veya ürünün fiziki sunumu veya teslimatı ile doğrudan ilgili olup, kendi etkinlik ve etkilerini artıran destekleyici operasyonlar ile bağlantılıdır. Birincil faaliyetler girdilere doğrudan katma değer kazandırma ve onları müşteriler tarafından istenilen ürün ve hizmetlere dönüştürme ile ilişkili olup beş ana başlık altında toplanmaktadırlar. Bunlar;
- Giriş Lojistiği
- Operasyon
- Giden Lojistik
- Pazarlama ve Satış
- Hizmet
- Giriş Lojistiği: Bir şirketin veya organizasyonun malzemeleri, bileşenleri veya ürünleri tedarik zincirine başarıyla dahil etmek için kullandığı lojistik süreçlerin bir bölümünü ifade eder. Giriş lojistiği, malzeme temininden başlayarak, malzemelerin teslimatına ve üretim süreçlerine kadar olan aşamaları kapsar.
- Operasyon: Bir şirketin veya organizasyonun faaliyetlerini gerçekleştirdiği, ürünleri veya hizmetleri ürettiği veya sunma süreçleridir. Operasyonlar, bir işletmenin temel işlevlerinden biridir ve üretim, hizmet sunumu, lojistik, stok yönetimi, kalite kontrolü, tedarik zinciri yönetimi ve müşteri ilişkileri gibi bir dizi faaliyeti içerir.
- Giden Lojistik: Bir şirketin veya organizasyonun ürettiği veya satın aldığı ürünlerin, malzemelerin veya hizmetlerin nihai tüketiciye veya kullanıcıya ulaştırılmasını sağlayan lojistik süreçlerin bir bölümünü ifade eder.
- Pazarlama ve Satış: Pazarlama, ürün veya hizmetlerin nasıl pazarlanacağını ve değerinin nasıl iletilip müşteriye ulaştırılacağını belirlemeyi içerir. Bu aşamada pazar araştırması, hedef kitle analizi, marka yönetimi, ürün geliştirme, fiyatlandırma ve promosyon stratejileri gibi faktörler önemlidir. Pazarlama faaliyetleri, müşteri bilincini artırmak, müşteri taleplerini anlamak ve ürünün veya hizmetin değerini müşterilere sunmak için kullanılır.
Satış, müşteriyle doğrudan etkileşime geçme ve ürünün veya hizmetin satın alınmasını sağlama aşamasını ifade eder. Bu aşamada; satış ekipleri veya kanalları, müşteri ilişkileri yönetimi, satış sunumu, müşteri taleplerini karşılama, satış sözleşmelerinin hazırlanması gibi süreçler yer alır. Satış süreci, müşteriye ürünün veya hizmetin faydalarını anlatmayı, ihtiyaçlarını karşılamayı ve satın alma kararını teşvik etmeyi hedefler.
Pazarlama ve satış aşamaları, değer zincirinde önemli bir rol oynar. Bu aşamalar, müşteri taleplerinin belirlenmesini, ürün veya hizmetin pazara uygun şekilde sunulmasını, müşteriyle etkileşim kurulmasını ve satışın gerçekleştirilmesini sağlar. Başarılı bir pazarlama ve satış stratejisi, şirketin müşteri tabanını genişletmesine, müşteri sadakati sağlamasına, rekabet avantajı elde etmesine ve gelirlerini artırmasına yardımcı olur.
- Hizmet: Değer zinciri içinde hizmet, bir şirketin sunduğu hizmetleri müşterilere sağlama sürecini ifade eder. Hizmet, fiziksel bir ürünün aksine doğrudan müşteri deneyimiyle ilgilenir ve değer zinciri içinde özel bir yere sahiptir.
Destekleyici Faaliyetler: Temel faaliyetlerin gerçekleştirilmesi destekleyici faaliyetlerin (supporting activities) varlığı ile kolaylaşmakta ve destekleyici faaliyetler temel faaliyetlerin etkinliğini artmaktadır. Bunlar;
- Firma Altyapısı
- İnsan Kaynakları Yönetimi
- Teknolojik Gelişme
- Tedarik
- Firma Altyapısı: Değer zinciri içinde firma altyapısı, bir şirketin iş süreçlerini ve operasyonlarını desteklemek için kullandığı temel altyapıyı ifade eder. Bu, şirketin organizasyonel yapısı, yönetim sistemi, bilgi teknolojileri, finansal kaynaklar, tesisler ve diğer kaynaklar gibi unsurları içerir. Firma altyapısı, değer zincirinin diğer bileşenlerini destekleyen ve entegre eden bir yapıdır. Firma altyapısı, şirketin değer zincirinin diğer bileşenlerini desteklerken; operasyonel etkinliği artırmak, maliyetleri düşürmek, müşteri memnuniyetini sağlamak ve rekabet avantajı elde etmek için önemlidir.
- İnsan Kaynakları Yönetimi: Değer zinciri analizinde insan kaynakları yönetimi, bir şirketin insan kaynakları politikalarını, süreçlerini ve uygulamalarını değerlendirmeyi içerir. İnsan kaynakları yönetimi, şirketin çalışanlarının yönetimi, gelişimi ve performansıyla ilgilenir. İnsan kaynakları yönetimi, değer zinciri analizinde işe alım, eğitim ve geliştirme, kariyer geliştirme, işgücü planlaması, işçi ilişkileri ve çalışan memnuniyeti gibi konularda rol almaktadır.
- Teknolojik Gelişme: Teknolojik gelişme, bir şirketin üretim süreçlerini, operasyonlarını ve hizmetlerini desteklemek için kullandığı teknolojik yenilikleri içerir. Teknolojik gelişme, şirketin rekabet gücünü artırmak, maliyetleri düşürmek, verimliliği artırmak ve müşteri değerini sağlamak için önemlidir.
- Tedarik: Değer zinciri analizinde tedarik, bir şirketin malzeme, hammadde ve diğer kaynakları temin etme sürecini değerlendirmeyi içerir. Tedarik zinciri, malzeme temini, tedarikçi ilişkileri yönetimi, envanter yönetimi ve tedarik süreçlerinin optimize edilmesi gibi unsurları içerir.
Tedarik, değer zinciri analizinde aşağıdaki şekillerde rol oynar:
- Tedarikçi Seçimi
- Malzeme Temini ve Lojistik
- Stok
- Tedarik Süreçlerinin İyileştirilmesi
- Tedarik Güvenliği
- Risk Yönetimi
Değer zinciri analizi, bu faaliyetlerin her birini ayrı ayrı değerlendirir ve işletmenin her bir faaliyette nasıl değer yarattığını, maliyetleri nasıl kontrol ettiğini ve rekabet avantajını nasıl sürdürdüğünü analiz eder. Böylece işletmeler, değer zinciri içerisindeki faaliyetlerde iyileştirmeler yaparak rekabetçi avantaj elde edebilirler.
Değer Zinciri Analizi, bir şirketin veya işletmenin faaliyetlerini ve iş süreçlerini anlamak ve optimize etmek için kullanılan bir yöntemdir. Değer zinciri analizi, işletmenin ürün veya hizmetin tedarikinden müşteriye teslimine kadar olan süreci adım adım incelemeyi amaçlar. İşte Değer Zinciri Analizinde süreç nasıl ilerler:
Değer Zinciri Süreçlerini Belirleme
İlk adım, değer zincirinde yer alan süreçleri belirlemektir. Bu süreçler, tedarik zinciri, üretim, pazarlama, dağıtım, müşteri hizmetleri vb. gibi farklı işlevleri içerebilir. Şirketinize özgü iş süreçlerini tanımlamak için, bir süreç haritası veya akış diyagramı oluşturabilirsiniz.
Değer Oluşturan Aktiviteleri Belirleme
Değer zinciri içindeki her bir süreci ayrı ayrı değerlendirin ve değer yaratan veya katma değer sağlayan aktiviteleri belirleyin. Değer yaratmayan veya israf olarak değerlendirilen aktiviteleri de tespit edin. Bu adım, süreçlerdeki verimlilik ve maliyet etkinliği açısından fırsatları ve iyileştirme alanlarını belirlemeye yardımcı olur.
Kaynakları ve Maliyetleri İnceleme
Değer zinciri analizi, bir işletmenin kullandığı kaynakları ve bu kaynakların maliyetlerini de değerlendirir. Malzeme, işgücü, teknoloji, tedarikçiler, altyapı vb. gibi kaynakları gözden geçirin ve bunların maliyetlerini hesaplayın. Bu adım, maliyet etkinliğini artırmak için optimize edilebilecek alanları belirlemenize yardımcı olur.
Değer Zinciri Dışında Oluşan Faktörleri Değerlendirme
Değer zinciri analizi sadece şirket içinde değil, dış faktörlerin de dikkate alınmasını gerektirir. Tedarikçiler, dağıtım kanalları, rekabet, tüketici talepleri, yasal düzenlemeler vb. gibi dış etmenleri değerlendirin. Bu adım, işletmenizin dışarıdan gelen fırsatları veya tehditleri belirlemenize yardımcı olur.
İyileştirme Fırsatlarını Belirleme
Değer zinciri analizi sonuçlarına dayanarak, süreçlerdeki iyileştirme fırsatlarını belirleyin. Verimlilik, kalite, maliyet azaltma, müşteri memnuniyeti vb. gibi hedeflere yönelik olarak süreçlerde hangi değişikliklerin yapılması gerektiğini belirleyin.
İyileştirme Planı Oluşturma
İyileştirme fırsatlarını önceliklendirin ve bir iyileştirme planı oluşturun. Bu plan, belirlenen fırsatları uygulamak için adımları, kaynakları, zaman çizelgesini ve sorumlulukları içermelidir. İyileştirme planı, süreçlerdeki değişiklikleri yönetmek ve takip etmek için bir çerçeve sunar.
Dilek AŞAN
Taksim Danışmanlık
