Dövizin Fiyatlamasındaki Etkenler Maliyet Kaynaklı Mıdır? – 2

Reşat BAĞCIOĞLU

Semtlere Göre Dövizin Fiyatı

Sanıyor musunuz ki dövizin fiyatı Türkiye’nin kuzeyinden güneyine, doğusundan batısına kadar hep aynı fiyatta olduğunu?

Bu kural sadece TCMB’nin gösterge niteliğindeki iş günleri sadece bir defa yayımlanan gösterge niteliğindeki kurlardır.

Şöyle ki;

TCMB’nim yukarıda görülen gösterge niteliğindeki kurlar ise DFİF – Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu’ndan ihracatçılara yapılan ödemeler ile vergi ve fon tahsilatlarında / hesaplamalarında kullanılır.

İşte TCMB kurları Türkiye’nin her karışında aynıdır ve ve iş günleri sadece bir defa yayımlanır.

Tüm Kurumlar Kendi Kurlarını Kendileri Belirler

Bankalar, turistik tesisleri, döviz büfeleri, kuyumcular, oteller, turizm acenteleri döviz alış ve satışlarında TCMB’nin gösterge niteliğindeki kurları dikkate almazlar ve kendi kurlarını kendileri belirler.

Bu kurların belirlenmesinde de lokasyonların önemi büyüktür. Rekabet ortamının fazla olduğu Tahtakale, Kapalıçarşı, Eminönü gibi yerlerde döviz büfelerinin çoğunlukta olduğu düşünüldüğünde, döviz büfelerinin verdikleri kurlar son derece rekabetçi, az bir kâr marjı ile ciro yaparak para kazanmayı amaçladıklarından;

• Alış ve satış kurları arasındaki makas oldukça dardır.

Ellerindeki Türk Lirası miktarlarına göre;

• Türk Lirası ellerinde çok fazla var ama dövizleri az ise, döviz almaya çok istekli olacaklarından döviz alış fiyatını piyasa standardının biraz üzerine çıkartırlar, ancak ellerinde yeterli döviz olmadığından dolayı döviz sayma istekli değiller ve dövizin satış fiyatını piyasa standardının üzerine çıkartarak döviz satmamayı arzu ederler. Ancak bu fiyata rağmen fiyata duyarlı olmayan kişilerin var olması halinde onlara yüksek fiyattan dövizi satmaktan da çekinmezler.
• Ellerinde Türk Lirası çok azdır ama döviz fazla ise bu durumda likidite sıkışıklığı olduğundan dolayı döviz büfeleri ellerindeki Türk Lirası miktarını arttırmak adına dövizi çok düşük fiyattan almaya, dövizin satış fiyatını da çok düşük tutarak elindeki dövizi satıp, Türk Lirasına geçmeye çalışırlar. Hiç kimse piyasa fiyatının çok altında dövizini bozdurmak istemez doğal olarak. Döviz büfesi bu şekilde dövizi müşteriden almamış olacak ve ellerindeki Türk Lirasını dengeli kullanacaktır. Dövizin satış fiyatını düşük tutarak ellerindeki çok miktardaki dövizlerin bir kısmını az bir kâr marjı ile satıp Türk Lirasına dönerler ama para kazanırlar.

Döviz büfeleri rekabetin yoğun olarak yaşandığı semtlerde; örneğin Kapalıçarşı, Tahtakale vs. gibi yerlerde ortalama döviz alış veya satış fiyatının altında veya üzerinde fiyatlama yapıyorsa biliniz ki bu döviz büfesi nakit konusunda sıkıntı yaşıyor veya dövize ihtiyacı vardır.

Turistik Tatil Köylerindeki Döviz Fiyatlaması Nasıldır?

Söyleyecek tek bir sözüm vardır; fırsatçılık yapmak adına tüm koşullar turistik tatil köyündedir.

Şöyle ki;

TCMB’nin gösterge niteliğindeki döviz kurları şöyle olsun;

USD TRL ALIŞ KURU     C/34.46

USD TRL SATIŞ KURU   C/34.52

Şehir merkezinden uzak turistik tatil köyündeki fiyatlar ise;

USD TRL ALIŞ KURU     C/28.00 (alış çok aşağıda)

USD TRL SATIŞ KURU  C/ 42.00 (satış ise tepelerde)

Bu fiyatlar hangi vicdan ölçüsü ile açıklanabilir sizce? Açıklamaz.

Turist parasını bozdursa bir türlü, bozdurmasa bir türlü ama turistin paraya ihtiyacı var ve kurların ne kadar düşük veya yüksek olduğuna bakmadan alış veya satış işlemini turistik tatil köyünden yapar.

Döviz Fiyatlamasında Maliyetler mi Gözetiliyor?

Döviz fiyatlamasında maliyetler gözetilerek işlem yapıldığını söylemek her zaman mümkün olmasa da fırsatçılık, aç gözlülük daima ön plandadır.

Kendimin de bizzat tanık olduğum ve yaşadığım turizm acentesinde uygulanan fiyat adeta gün ışı görmemiş oldukça şişirme fiyatlardır.

İsmi bende gizli kalmasını arzu ettiğim bir turizm acentesinden bir Avrupa turu satın alıyordum. Kredi kartımla tur ücretini Türk Lirası olarak ödemek istedim. Aman Allahım, hayatımın hatasını yaptım adeta. Tur acentesinin talep ettiği EURO cinsinden hesap ettim benden alınan Türk Lirasını. Fahiş kelimesi son derece masum kalır benden tahsil ettikleri Türk Lirası karşısında.

Duruma itiraz ettim.

“Sizlerin benden tahsil ettiği Türk Liralarını talep ettiğiniz döviz miktarına böldüğümde EURO’nun kuru ortaya çıkıyor ki bu EURO’nun döviz kuruna 6 sonrasında dahi erişemeyiz. Siz hangi mantıkla benden bu kadar yüksek fiyata EURO satmaya kalkarsınız. Vicdan ve mantık ölçülerinin oldukça dışında bir fiyat. Lütfen makul bir seviyeye getirin fiyatlamanızı” dedim.

Tur şirketi kendini haklı çıkartacak o kadar gereksiz laflar etti ki, sanırsınız karşısında zır cahil bir insan var da onu ikna etmeye çalışıyor.

Tur şirketine işlemi iptal etmesi konusunda talimatımı verdim. Biraz fikrimde ısrarcı olunca piyasa rayicindeki kurlarla işlem yaptılar ve bana para iadesi yaptılar.

Bu tur acentesinin uyguladığı döviz kurları maliyetleri ile doğru orantılı olmayıp tamamen fırsatçılık üzerine kurulu bir fiyat politikasıydı.

Bankaların Döviz Fiyatlaması

Yok aslında birbirlerinden farkları.

Hafta sonları bankalar döviz fiyatlarını internet bankacılığında şöyle yaparlar;

• Döviz alış fiyatı çok ama çok aşağılarda
• Döviz satış fiyatı ise çok tepelerde, adeta zirvede

Hafta sonu ile birlikte uzun bir bayram tatili geliyorsa internet bankacılığındaki fiyatlar;

• Dövizini bankaya satan bin bir pişman. Ölü fiyatından da aşağıda fiyat verirler
• Bankadan döviz satın almak isteyen bir kişi ise piyasanın en yüksek döviz satış fiyatına döviz satın alır.

İnternet bankacılığında bankaların hafta sonu veya uzun bayram tatilinde verdikleri döviz alış veya satış fiyatlarının izah edilebilir tek bir tarafı varsa da o da piyasadan tatil gününde gol yememektir.

Hafta içi bankaların verdikleri döviz fiyatlamaları ise;

• Piyasa beklentileri,
• Faizlerin paranın maliyetindeki etkenleri,
• Ülkede oluşan çalkantıların finans piyasalarına olumsuz etkisi,
• TCMB’nin döviz üzerinde kurduğu baskı veya kurları ne kadar serbest bıraktığı,
• Türk Lirası likide
• Bankaların ellerindeki döviz miktarı veya acil dövize ihtiyacı olup olmadığı hususlar,
• Alış veya satışı yapılan dövizin miktarı

gibi konular dövizin fiyatındaki oluşan etkenler olarak sayılabilir.

Bankaların verdikleri döviz fiyatları hafta içi çalışma saatlerinde normal gibi görünse de hafta sonları veya uzun bayram tatili araya girdiğinde bankaların internet ortamında verdikleri döviz fiyatlaması benim diyen fırsatçı döviz büfelerine defalarca taş çıkartır.

Reşat BAĞCIOĞLU

ICC Uluslararası Ticaret Odaları

Türkiye Milli Komitesi

Türkiye Bankacılık Komite Başkanlığı Üyesi