Neoliberal Söylemlerin ve Serbest Ekonominin Neferi ABD’de Neler Oluyor? – 2. Bölüm
Göktürk ALTINBAŞ
Ön Not: Bu yazının içeriğini daha iyi anlayabilmeniz adına bir önceki yazımı okumanızı tavsiye ediyorum. Bir önceki köşe yazımız için; tıklayınız.
Bu hafta, bir önceki hafta ele almaya başladığımız konuya devam ediyoruz. Temel konumuz şu; ne oldu da Trump, IMF ve Dünya Bankası gibi kuruluşların ve hatta gelişmekte olan ülkelerin bazılarında zorunlu tuttuğu serbest ticaret, özelleştirme ve deregülasyon gibi popüler neoliberal politikaları terk etmeye karar verdi?
Aslında bu uygulamalar ABD için yabancı uygulamalar değil. Hatta birçok çalışma gösteriyor ki; ABD, kesin olarak süper güç konumunu garanti altına alana kadar asla korumacı politikalardan vazgeçmemiştir.
Eski Yeni Ekonomi Politikaları
Önceki yazımızda ele aldığımız şekilde, ABD iç savaşını Kuzey Eyaletlerinin kazanmasıyla birlikte başlayan süreçte ABD uzun bir süre yüksek gümrük vergileri uygulamış ve yurtiçindeki Bebek Sanayileri korumuştur.
Aşağıda yer alan iki grafik bize 1789 ve 1999 arası dönem için, ithalat mallarındaki (genel ithalat ve mamul mal ithalatı) gümrük vergi oranlarının ve vergiye tabi malların değişimlerini göstermektedir;
Grafik 1. ABD’de Bütün İthalat Mallarındaki (Serbest ve Gümrüğe Tabi) Gümrük Vergi Oranı ve Gümrüğe Tabi İthalatların Toplam İthalatlar İçindeki Payı % (1821-2000)
Grafik 2. ABD’de Mamul Mallardaki Gümrük Vergi Oranları % (1789-1990)
KAYNAK: Shafaeddin (1998:15)[1] Tablo 3.1’den yararlanılarak tarafımızca hazırlanmıştır.
Grafiklerden de görüleceği şekilde, ABD’de 1821-1946 yılları arasında, toplam ithalat malları içinde gümrüğe tabi malların seviyesi yaklaşık olarak %41,34’dür. Bu yüksek oran ancak, 1968-1999 yılları arasında %7’ler seviyelerine inmiştir. Aynı zamanda, gümrük vergisi oranlarının da istikrarlı bir şekilde ancak ve ancak, 1891/94 döneminden itibaren düşürülmeye başlandığı gözlemlenmektedir. Bununla birlikte, bütün ithalat malları içindeki gümrük vergi oranları seviyesi, 20. yüzyılın ortalarından sonra ancak %10’lu seviyelerin altına indirilmiştir. Yine aynı grafikte de görüldüğü şekilde; 18. yüzyıl sonunda mamul mallardaki gümrük tarife oranlarını arttırmaya başlayan ABD’nin, 18. yüzyıl sonundaki tarife oranları seviyelerine geri dönmek için yaklaşık olarak 150 yıl beklemeyi tercih ettiği görülmektedir.
Ayrıca Grafik 3, bize göstermektedir ki; aynı dönemde ABD günümüzün gelişmiş ülkeleri içinde en uzun süreli olarak en yüksek oranlı gümrük vergilerini uygulayan ülke olmuştur.
Grafik 3. Seçilmiş Kalkınmış Ülkelerin 1820-1950 Yılları Arasında, Mamul Mallara Uygulamış Oldukları Ortalama Tarife Oranları (Ağırlıklı Ortalama, %)
KAYNAK: Chang (2003:39)[2] Tablo 2.1. kullanılarak elde edilmiştir.
ABD’nin 20. yüzyılın ortalarından itibaren, gümrük duvarlarını indirmesi ise şu şekilde açıklanabilir; İkinci Dünya Savaşı’nın ardından ABD’nin, yıkılmış ve bütünüyle zarar görmüş Avrupa ülkeleri ile karşılaştırıldığında yüksek oranlı bir arz kapasitesi fazlalığına sahip olduğu görülmektedir. ABD bu noktadan sonra, elindeki arz kapasitesini etkin bir şekilde kullanabilmek amacıyla serbest ticaret politikalarını hayata geçirmeye başlamıştır.
ABD kendi çıkarları doğrultusunda, gerektiğinde sadece ticari açıdan serbestleşme karşıtı olmamıştır, aynı zamanda işgücünün serbest dolaşımına karşı faaliyetlerde de bulunmuştur. ABD Göç Komisyonu, 1911 yılında yayınlamış olduğu raporda, yeni niteliksiz işgücü göçünün, hem yerliler, hem de eski göç etmişler açısından Amerikan işçisini negatif etkilediğini, bu durumun da ABD vatandaşlarının yaşam standartlarına etki ettiğini belirtmektedir. ABD’de bu rapordan sonra, niteliksiz işgücü göçünü engelleyici önlemlerin alındığı görülmektedir (Williamson, 1996:9).[3]
Trump da seçim kampanyasında “ülke tarihindeki en büyük sınır dışı etme operasyonunu” gerçekleştireceğini söylemiş ve göreve başladıktan sonraki ilk konuşmasında, ABD-Meksika sınırına ilişkin Ulusal Acil Durum ilan ederek yasa dışı göçleri engelleyeceğini ve bu kişileri sınır dışı edeceğini belirtmişti. 1911 yılında, ABD’nin Niteliksiz işgücü politikası ve söylemleri ile Trump’ın göçmenlerle ilgili yaklaşımları ve söylemleri ne kadar da benziyor değil mi?
Eğer, kafanızda “Trump ne yapmaya çalışıyor?” şeklinde bir soru varsa, umarım bu yazı bu soruya bir nebze yanıt olabilmiştir. Özetle, yeni hiçbir şey yok. Trump, Çin ile rekabette lider ülke konumunu kaybetmeye başladığını görüyor ve ABD için eski taktikleri yeniden devreye sokmaya çalışıyor. Bu dönem, özellikle de Avrupa için çok kolay olmayacak gibi gözüküyor. Çünkü ABD en son bu şekilde bir uygulama yaptığında, Avrupa ülkeleri uzun bir süre sıkıntılı bir süreç yaşamıştı.
Haftaya görüşmek dileğiyle.
Göktürk ALTINBAŞ
Kaynakça:
[1] Shafaeddin, S.M., (1998), “How Did Developed Countries Industrialize? The History Of Trade And Industrial Policy: The Cases Of Great Britain And The Usa”, Unctad Discussion Papers, No. 139.
[2] Chang, H.J., (2003), “Kalkınma Reçetelerinin Gerçek Yüzü”, İletişim Yayınları, İstanbul, 2003.
[3] Williamson, J.G., (1996), “Globalization, Convergence And History”, Journal Of Economic History (June 1996), Pp. 1-30.
