Akreditifler ve Türkiye’nin Soğan Merkezinden Bangladeş’e Örnek İhracat İşlemi
Turan AKIN
Bilindiği gibi akreditifler İhraç edilen malın bedelinin ödenmesi konusunda belirli koşulların yerine getirilmesinden sonra ödemenin yapılacağına ilişkin bir çeşit banka teminatıdır, şartlı bir ödeme taahhüdüdür. Diğer bir ifade ile bir bankanın dış görünümleri itibarıyla uygun bulunacak belgelerin süresi içinde ibraz edilmesi halinde lehdara (ihracatçı) ödeme yapacağını taahhüt etmesidir.
İthalatçı (amir); bankasından (issuing bank) ihracatçı (lehdar-beneficiary) lehine bir akreditif açmasını ve ihracatçının ülkesindeki bir muhabir banka aracılığıyla haberdar edilmesini ister. İhracatçı gerekli belgeleri doğru, eksiksiz hazırlayıp istenen tüm özel şartları da yerine getirerek tahsilatı bekler, ödemeye hak kazanır. UCP 600 (Uniform Customs & Practices for Documentary Credits) ile uluslararası kurallara göre konumlandırılmış bir ödeme yöntemi olmasına rağmen yüzde yüz bir garanti değildir.
Bu sistem, diğer ödeme yöntemlerine göre bankalarda kredi limit gerektirir, karmaşıktır, daha pahalı olmasına rağmen taraflar için en güvenilir olanıdır. Hem satıcıya hem de alıcıya çeşitli faydaları vardır. Mal bedelinin banka taahhüdünde olması, transfer riskinin büyük ölçüde ortadan kalkması, satıcı ve alıcının kredi imkânı elde etmesi, gerekli koşulların yerine getirilmesinin (belgelerin incelenmesi) bankaca sağlanması bu faydalar arasındadır.
Akreditifte bankalar belgeler üzerinden işlem yaparlar, akreditif işlemleri mallarla ilgili olmayıp yapılacak hizmet ve işlerle ilgilidir, süreç belgeler üstünden yürütülür.
Örnek işlemimizi Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı desteği, ÇORUM ALACA TİCARET VE SANAYİ ODASI Sahipliğinde yürütülen “ALACA İHRACAT İLE GÜÇLENİYOR ” Projesi’nin Türkiye’nin en büyük mor soğan üretim merkezlerinde Aydanur Demirkol Bayraktar tarafından yürütülen programa davet hatırlattı.
2020 yılı başıydı, bir bankanın bölge dış ticaret yetkilisi Hatay’da bir ihracatçı olduğunu ancak Alaca’dan yükleyeceği kırmızı soğan akreditifleriyle ilgili çok zorlandığını söyledi. Bizim bir sorumluluğumuz olmadan katkınız olursa hem üretici, hem firma hem ülkemize fayda sağlar diye tanıştırdılar.
Bangladeş akreditifin dışında bir ödeme yöntemi ile ithalat yapmamaktadır.
Süreç benden önce başladığı için Bangladeş’te açılan soğan ihalesini alan Alıcılarla aralarındaki anlaşmaya göre CFR olan teslim şekline göre olan satışta (ülke mevzuatı bu şekilde mal alımına izin veriyor) peşinat istemişler ancak ülke mevzuatı 5.000 usd üstü peşin ödemeye de izin vermediği için Satıcı ısrarcı olup lojistik bedelini başka şekilde ve başka ülkeden tahsil etme konusunda da anlaşmışlar. Bu arada akreditif sayısı arttı, konteyner sayısı çoğaldı derken teyitsiz akreditif karşılığı yüklenen ilk Soğanlar Bangladeş’e vardı.
Bizim ürünler vardı ancak farklı ülkelerden de yükleme olmuş, bizden de farklı şirketlerce binlere ton soğan yığılması olunca pazar bozuldu, geçen sürede fiyatlar düştü derken sorun çıkmaya başladı. Zaten ülke istatistiklerine göre sistem yaklaşık yüzde 98 oranında teyitsiz akreditif ile çalışıyor, özellikle 4 sayfa gibi çok detaylı maddeler yazılıp otomatik rezerve (hata) düşme şeklinde planlanan sistemde pek tabii Alıcı bankalar hep ithalatçıdan yana.
Bizim işlemde pek tabii rezerv çıktığı için ödeme kararı Alıcıya kalmış oldu, akreditif şartını yerine getiremeyen ihracatçı için tehlike çanları çalmaya başlamıştı. Lojistik firması üstünden Ürünlerin çekildiğini öğrendik, bu elimizi güçlendirdi.
Bankamız Bangladeş’teki muhabir bankasına 9 defa akıbet mesajı çekip Soğanlar alınmış, paramızı ödeyin demesine rağmen diğer yüklemelerdeki harici hesaplardaki anlaşmazlık Alıcıda ve Satıcıda güven bunalımı da yarattığı için haklı olmamıza rağmen paramız gelmiyordu. Peşinden açılan akreditife de sorun çıkmaya başladı. İlk yüklemede elimizde koz olarak Malların çekilmesi için amir bankanın verdiğini düşündüğümüz teyit yazısının üstüne gidip 10.swiftte UCP 600 ilgili maddesine rücu edip ya evraklarımız iade edin (Vesaik) ya da ödememizi gönderin dedik. Ticaret Müşavirimiz ve bu alanda çok deneyimli değerli avukat arkadaşım Av.Habib Beyin özel görüşmeleri, banka ziyareti ile paramızı zor kurtardık.
Siz siz olun, mümkün olduğunca yan yollardan ticaret yapmaya çalışmayın.
Riskli ülkelerde teyitli akreditifleri tercih edin, bankanızdan yazı alın ve peşinden hatasız giden vesaik sizi korur. Yükleme öncesi taslak akreditif kontrolü, bankanız ve Alıcı ile mutabakat kritik önemdedir.
Turan AKIN
