Aralıklı Düşünme Becerisi
M.Efsun Yüksel Tunç
Eğitmen ve Yönetim Danışmanı
Yaşam ve Yönetici Koçu
efsun@indus.com.tr
Düşünmek insana verilmiş en büyük armağanlardan biri. Ancak tıpkı bedenin sürekli çalışmaktan yorulması gibi, zihnin de sürekli düşünmekten tükenmesi mümkün. Bugünün dünyasında artık yalnızca “çok düşünmek” değil, “doğru zamanlarda durmak” da bir liderlik becerisi. İşte bu noktada karşımıza çıkan bir kavram: aralıklı düşünme. Yani, zihinsel oruç.
Beden sağlığı için nasıl zaman zaman aralıklı oruç (intermittent fasting) uygulanıyorsa, zihinsel sağlık için de düşünme pratiklerinde benzer bir yaklaşım fayda sağlıyor. Sürekli düşünmek yerine, bilinçli duraklamalarla zihni yenilemek, sadece bireysel değil, kurumsal başarı açısından da stratejik bir fark yaratabiliyor.
Harvard Business Review’da 2023 yılında yayımlanan bir makaleye göre, bilinçli düşünme molaları veren yöneticilerin %68’i, bu uygulamanın karar alma süreçlerini olumlu etkilediğini bildiriyor. Dahası, Stanford Üniversitesi’nin yürüttüğü bir çalışmada, dikkatli zihinsel mola veren bireylerin yaratıcı problem çözme yetkinliklerinin ortalamadan %45 daha yüksek olduğu gözlemlenmiş.
Bu sadece akademik bir veri değil, iş dünyasında da karşılık bulan bir gerçek. Hızın ve karar baskısının yoğun olduğu profesyonel hayat, artık yalnızca analitik zekâyla değil, bilişsel esneklik ve zihinsel denge ile yönetiliyor. Aralıklı düşünme, bu esnekliği ve dengeyi sağlayan temel becerilerden biri olarak öne çıkıyor.
Aralıklı düşünme, zihinsel süreçlerde sürekli işlem hâlinden bilinçli olarak uzaklaşmak anlamına geliyor. Bu, tembellik değil; stratejik bir duruş. Ekrana, mesaja, toplantıya boğulmuş bir zihin için bu duruş, bir “yeniden başlatma” komutu kadar etkili.
“Zihin, sürekli çalışan bir kas gibidir. Onu esnetmek, dinlendirmek ve yeniden yapılandırmak gerekir.”
— Daniel Kahneman
Aralıklı düşünme, zihni susturmak değil; zihne nefes aldırmaktır. Kimi zaman kısa bir yürüyüşle, kimi zaman birkaç dakikalık göz kapama egzersiziyle, kimi zaman ise bilinçli bir “düşünmeme süreciyle” gerçekleşebilir. Esas olan, zihnin her daim tetikte olması hâlini kısa süreliğine dindirebilmek.
Kurumsal dünyada aralıklı düşünmenin önemi giderek artıyor. Çünkü bu yaklaşım:
- Karar alma kalitesini artırıyor
- Odaklanma süresini uzatıyor
- Yaratıcılığı tetikliyor
- Stres toleransını geliştiriyor
- Yanlış karar ihtimalini azaltıyor
PwC’nin 2022 yılında yayımladığı “Future of Leadership” raporuna göre, yüksek belirsizlik ortamlarında liderlerin en çok ihtiyaç duyduğu becerilerden biri “düşünce döngülerini kontrol edebilme” yetkinliği. Yani, sadece hızlı karar almak değil, doğru anda durabilmek de bir beceri artık.
Bu farkındalık bireysel olduğu kadar, kurumsal bir bakış açısı da gerektiriyor. Kurumların çalışanlarına zaman yönetimi eğitimi vermesi kadar, zihinsel dinlenme alanları yaratması da önemli. Bu sadece fiziksel alanlarla sınırlı kalmamalı; iş akışlarında da küçük “düşünme aralıkları” tanımlanmalı.
- Toplantıların arasında bilinçli 10 dakikalık “zihinsel serbest zaman”
- Yaratıcı projelerde “düşünmeye ara” politikaları
- Sessizlik saatleri / dijital detoks uygulamaları
- Yöneticiler için “refleksiyon seansları” gibi yeni nesil yaklaşımlar, kurumlarda psikolojik dayanıklılığı artırabilir.
Aralıklı düşünme, kişisel gelişimin temelini oluşturur. Çünkü gelişim, sadece öğrenmekle değil, öğrendiklerimizi sindirebilmekle mümkündür. Bu sindirme süreci, yoğun düşünmeden çok, doğru zamanda durmakla mümkün olur.
Her gün biraz daha koşturan, biraz daha yetişmeye çalışan profesyoneller olarak, zihnimizin de nefes alabileceği alanlar yaratmalıyız. Aksi hâlde ne yaptığımız işi tam kavrayabiliriz ne de kendimizi.
Yapılan bir başka araştırmaya göre (University of Michigan, 2021), “günde sadece 15 dakikalık zihinsel sessizlik” bile stres hormonlarının %25 oranında azalmasına katkı sağlıyor. Bu, uzun vadede hem bireylerin hem kurumların verimliliğini artırıyor.
Biz, sürekli daha fazlasını yapmaya değil, daha anlamlısını yapmaya inanıyoruz. Bu da ancak zihinsel duraklamaları kabullenmekle mümkün. Zihnimiz dinlendiğinde, düşüncelerimiz berraklaşır. Kararlarımız güçlenir. İşimizde, ilişkilerimizde, yaşamımızda daha stratejik adımlar atarız.
Çünkü gelişmek, bazen düşünmekle değil, düşünmeye ara vermekle başlar.
M.Efsun Yüksel Tunç
Eğitmen ve Yönetim Danışmanı
Yaşam ve Yönetici Koçu
#aralıklıdüşünme #zihinseldinlenme #liderlikbecerileri #kararalmabecerisi #zihinseldenge #kurumsalgelişim #psikolojikedayanıklılık #stratejikdüşünme #yaratıcılık #farkındalık #bilişselsesneklik #zamanayönetimi #verimlilik #kişiselgelişim #profesyonelduruş #dijitaldetoks #refleksiyonzamanı #liderlikvefarkındalık