Avrupa Birliği’ne Üye Ülkelerin Girişimcilerine Sunulan Destekler
Doç. Dr. Duygu HIDIROĞLU
Son dönemde Avrupa Birliği, girişimcilere çeşitli sektörlerde hem finansal hem finansal olmayan birçok destek sunmaktadır. Sunulan desteklerin kapsamı ve AB delegasyonları belirlenirken, Avrupa Birliği’ne bağlı kamu ve özel sektör temsilcilerinden ise güncel görüşler alınmaktadır.
Delegasyonlar, herhangi bir proje ya da destek bitiminde ortaya çıkması hedeflenen faydanın yaygınlaşması ve kalıcı olması belirli uzmanlığa sahip kişiler tarafından yerine getirilmesi gereken faaliyetlerdir. AB delegasyonları teknik altyapının güçlendirilmesi, teknik ve sosyal becerilerin geliştirilmesi, hukuki yapının güçlendirilmesi, karar alma mekanizmalarının iyileştirilmesi ve artım günümüzde en çok sürdürülebilirlik için güncel ihtiyaçlara göre revize edilmektedir.
Sunulacak finansal destekler kapsamında Avrupa Birliği delegasyonları, yatırım projelerinin türüne göre bölgesel dinamikler ve sektörel koşullar göz önüne alınarak şekillendirilmektedir. AB ve destekler kapsamında iş birliği geliştirilen diğer ülkeler arasında sektörel öncelikler belirlendikten sonra bölgelere uygun eylem planları belirlenmekte ve çok yıllık gösterge programları hazırlanmaktadır.
AB koordinatörlüğünde ilgili sektör temsilcileri ve kamu kurumları katkılarıyla güncellenen eylem planları uzun vadelidir ve kısa vadeli çok yıllık gösterge programları ile uzun vadeli stratejiler takip edilmektedir. Örneğin beş yıllık stratejilerin yer aldığı uzun vadeli bir eylem planı kapsamında oluşturulan çok yıllık performans programları uygulamaya konulduktan sonra, programda belirlenen göstergeler aracılığıyla hedeflere ulaşılıp ulaşılmadığı başarı faktörleri üzerinden takip edilir. Başarı göstergeleri belirlenen stratejilerin başarıyla hayata geçirilip geçirilmediği hakkında kişilere bilgiler verir.
Raporlama esnasında objektif planların başarıya ulaşıp ulaşmadığı hakkında objektif yorumlar yapılmasına imkan tanıyan çok yıllık gösterge programları, bir kurumun, bir proje ya da destek programının gelişimi hakkında gerçekçi bilgi edinilmesine olanak tanır. Böylece başarı göstergeleri sayesinde kurumun ya da verilen desteklerin izlenilebilirliği artar, şeffaflık ilkesine ise kolayca riayet edilir.
AB delegasyonları, destek programları ve eylem planlarının şeffaf biçimde takip edilebildiği, açık erişim paylaşımların yapıldığı INTPA ve NEAR adında iki online platform bulunmaktadır. Bu platformlar üzerinden destekler hakkında detaylı ülke verilerine de ulaşılmaktadır.
Avrupa Birliği’ne bağlı Kalkınma Finans Kuruluşları; İhracat Kredi Ajansları ve çeşitli Kalkınma İşbirliği Ajansları ile ortaklık kurarak kendi web siteleri üzerinden sundukları kapsamlı destekler hakkında bilgi paylaşırlar. Avrupa Birliği ile işbirliği geliştiren ülkelerde kendi ülkelerinde olmak kaydıyla aktif ticaret yapan özel sektör girişimcileri, sunulan bu desteklerden ön koşulları sağladıkları takdirde kolayca faydalanabilirler
Öte yandan birçok finansal hizmet ve desteğin sağlandığı bu açık çağrılar kimi zaman sadece AB ile işbirliği geliştiren ülkelerde yurtiçinde aktif ticaret yapan özel sektör girişimcilere yönelik açılmaz. Bazı destekler Avrupa Birliği’ne üye devletlere bağlı yurtdışında faaliyet gösteren şirketlere yönelik de açılır ve bu açılan çağrılar kapsamında yurt dışında yaşayan pek çok girişimciye de çeşitli fırsatlar sunulur.
Gerek ülke içinde gerekse yurtdışında, Avrupa Birliği’ne üye ülkelere bağlı şirketlere yönelik açılan çağrılar kapsamında sunulan destekler şöyledir:
- Avrupa Sürdürülebilir Kalkınma Fonu Plus (EFSD+)
Bu fon özel ve kamu yatırımcılarını destekleyen bir Avrupa Birliği finansman aracıdır. Afrika, Latin Amerika, Asya başta olmak üzere çeşitli kıtalarda sektörel yatırımları (kredi, sermaye vb. kapsamda) destekler.
- Get Invest
Gelişmekte olan ülkelerde özellikle sürdürülebilirlik kapsamında verilen desteklerin başında gelir. Temiz enerji ve yenilenebilir enerji yatırımlarına yönelik destekleri kapsayan Get Invest, proje ekiplerinin yatırıma hazırlık sürecinden itibaren onlara yardımcı olur. İş fikri aşamasından itibaren mentorluk desteği sağlar ve girişimcileri melek yatırımcılar, sermayedarlar ve finansörlerle buluşturur. Ayrıca Afrika’daki tüm temiz ve yenilenebilir enerji yatırımları için gerekli teknik altyapıyı sağlar. Avrupa’nın teknik desteğine ve finansal sistemlerine erişimi kolaylaştırır.
- Elektrifikasyon Finansman Girişimi (ElectriFI)
Gelişmekte olan ülkelerde yenilenebilir ve temiz enerjiye erişimi sağlayan, 275 Milyon Euro değerinde bir sosyal etki yatırım tesisidir. ElectriFI kapsamında yenilenebilir ve sürdürülebilir temiz enerjiye erişimin arttırılması amaçlamaktadır.
- EDFI AgriFI,
Mikro ölçekte tarım ve ziraatla uğraşan çiftçilere yönelik tasarlanan bir destektir. AgriFI, tarımsal gıda işleme tesisleri de dahil olmak üzere tarım ürünlerinde değer zincirinde yer alan küçük ölçekli özel sektör temsilcileri için orta ila uzun vadeli finansmana erişim imkanı sağlar. Yatırım tutarı yaklaşık 120 Milyon Euro’dur. EDFI AgriFI çiftçiye finansal yatırım desteği yanı sıra ve teknik destek de sunar.
- Dijital Kalkınma İçin (D4D) Hub
Avrupa Birliği ve Üye Devletleri (Takım Avrupa) ile Afrika, Asya-Pasifik, Latin Amerika ve Karayipler ve AB komşu ülkelerindeki ortaklar arasındaki dijital iş birliğini güçlendirmeyi amaçlar. Bu online platform ile güçlendirilen çok paydaşlı stratejik işbirlikleri yatırımları artırırken ülkeler arası koordinasyonun da artmasına imkan tanır.
- Switch Asia
Asya, Orta Doğu ve Pasifik ülkelerinde düşük karbonlu kaynak kullanımını destekler. Dairesel bir ekonomiye geçişi destekler ve söz konusu bu bölgelerin Avrupa ile arasında yeşil tedarik zinciri uygulamalarını yaygınlaştırır. Tarımsal üretimde, gıda, balıkçılık, tekstil, deri, turizm, lojistik ve yük taşımacılığı gibi çeşitli sektörlerde enerji verimliliği ile ilgili hibeler verir.
Doç. Dr. Duygu HIDIROĞLU
