İtirazen Şikayet Konusu; İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle; ihalede yaklaşık maliyetin 139.495.870,57 TL olarak belirlendiği, piyasa şartlarına uygun olarak verdikleri 99.845.100,00 TL olan tekliflerinin sınır değerin altında olduğu gerekçesiyle doğrudan değerlendirme dışı bırakıldığı, ancak idarece yaklaşık maliyetin hatalı belirlendiği, mevzuata aykırı olarak belirlenen yaklaşık maliyet esas alınarak oluşturulan sınır değer hesabına göre işlem yapılmasının hukuka aykırı olduğu, Tedaş Birim Fiyat Kitabı’ndaki (kırmızı kitap) (1 Ocak tarihi itibari ile geçerli birim fiyatları içerir.) birim fiyatların TUİK tarafından yayımlanan Yİ-ÜFE endeksine göre güncellenebildiği, Yüksek Fen Kurulu’nun 15.08.2018 tarih ve 2018/31 sayılı kararında belirtilen yönteme benzer olarak güncellendiği, buradaki tek farkın özel düzenleme olması sebebiyle Kırmızı Kitap Yİ-ÜFE endeksine göre güncellenmekte iken, Çevre Şehircilik birim fiyatlarının “TUİK İnşaat Maliyet Endeksi ve Değişim Oranına” göre güncellendiği, TEDAŞ Birim Fiyat Kitabı’ndaki (mavi kitap) (Tüm Yıl Geçerli Birim Fiyat Kitabı (Tüm yıl geçerli birim fiyatları içerir.) birim fiyatlar ise tüm yıl gelecek artışları da bünyesinde barındırdığından ayrıca güncellenmesine gerek olmadığı, bu bağlamda kırmızı kitap esas alınarak yaklaşık maliyet oluşturulduğunda piyasanın gerçek karşılığı olan ve ilgili aya ait güncellenmiş Yİ-ÜFE rakamlarının reel maliyetleri yansıttığı, mavi kitap esas alınarak yaklaşık maliyet oluşturulduğunda yıl boyunca geçerli olacak şekilde itibari bir değerin ortaya çıktığı, somut durumda kırmızı kitap kullanılarak oluşacak güncelleme sonucunda reel rakamlarla yaklaşık maliyet tespiti gerekmesine rağmen, itibari ve daha yüksek rakamlarla yaklaşık maliyetin oluşturulduğu, oysa mevzuata uygun ve kırmızı kitaba göre yaklaşık maliyet oluşturulduğunda tekliflerinin sınır değerin üzerinde kalacağı, 2023 yılı TEDAŞ kırmızı kitap birim fiyatlarına göre maliyetin 86.108.068,92 TL olarak hesaplandığı, bu tutar 2024 yılına göre güncellendiğinde 123.995.619,25 TL’ye tekabül ettiği, idare tarafından ise hem “2023 yılı tüm yıl geçerli birim fiyat kitabı” esas alınarak yaklaşık maliyetin oluşturulduğu, hem de bu fiyatların ayrıca güncellenmesiyle yaklaşık maliyetin olması gerekenden çok daha yüksek hesaplandığı, yaklaşık maliyetin düzeltilerek ihale işlemlerine devam edilmesi gerektiği iddialarına yer verilmiştir.
18.04.2024 tarihli ve 2024/UY.I-589 sayılı Kamu İhale Kurulu kararına göre;
Yapılan inceleme ve tespitler neticesinde; Birim fiyat teklif alınmak suretiyle gerçekleştirilen ihale konusu işin 89 iş kaleminden oluştuğu, yaklaşık maliyetin hesaplamasına ilişkin belgeler incelendiğinde, teklif cetvelindeki 82 adet iş kalemi için Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi tarafından yayımlanan 2023 yılı birim fiyatlarının kullanıldığı, bu kalemler için inşaat maliyet endeksine göre güncelleme yapıldığı, anılan güncellemede 2023 yılı Aralık ayı endeksi ile 2023 Ocak ayı endeksi esas alınarak 1,4509 katsayısına ulaşıldığı, söz konusu kalemlerin anılan katsayı üzerinden güncellendiği, 7 adet özel iş kaleminin de 2024 yılı birim fiyatlarının belirlendiği ve yaklaşık maliyetin toplam 139.495.870,57 TL olarak hesaplandığı anlaşılmıştır.
Şikâyet başvurusu üzerine idarece alınan kararda Yüksek Fen Kurulu’nun 15.08.2018 tarih ve 2018/31 nolu kararında “İdarelerce birim fiyatlar esas alınarak hazırlanan yaklaşık maliyetin güncelliğini yitirmesi durumunda yaklaşık maliyetin TÜİK inşaat maliyet endeksi ve değişim oranına göre güncellenmesi gerektiği” hususunun belirtildiği, TEDAŞ tarafından yayımlanan “2023 yılı TEDAŞ birim fiyat kitabı (kırmızı kitap)” ve “2023 yılı tüm yıl geçerli birim fiyat kitabı (mavi kitap)” adı altında iki kitap bulunduğu, 2023 yılı TEDAŞ birim fiyat kitabının “Genel Açıklamalar” kısmının 2’nci maddesinde “Bu kitapta yer alan birim fiyatlar 01 Ocak 2023 tarihi itibariyle geçerli olup, kullanıcılar TÜİK tarafından yayınlanan Yurt içi üretici fiyat endeksi ve değişim oranlarını (Yİ-ÜFE) kullanarak güncelleme yapabileceklerdir.” açıklamasının, 2023 yılı tüm yıl geçerli birim fiyat kitabının “Genel Açıklamalar” kısmının 2’nci maddesinde “Bu kitapta yer alan birim fiyatlar 2023 yılı süresince geçerlidir.” açıklamasının yer aldığı, ihale konusu işe ait yaklaşık maliyetin hazırlandığı tarihin 16.02.2024 olduğu ve bu tarihe kadar 2024 yılı TEDAŞ Birim Fiyat Kitabı yayımlanmadığı için TEDAŞ tarafından yayımlanan “2023 yılı tüm yıl geçerli birim fiyat kitabı”nda yer alan birim fiyatların 15.08.2018 tarih ve 2018/31 sayılı Yüksek Fen Kurulu kararına göre 16.02.2024 tarihine güncellendiği ve bu güncellenmiş fiyatlara göre yaklaşık maliyetin hesaplandığı ifade edilerek şikâyet başvurusu reddedilmiştir.
Yukarıda aktarılan mevzuat hüküm ve açıklamaları ile doküman düzenlemelerinden, mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesi yapılmadan önce idarece, her türlü fiyat araştırması yapılarak katma değer vergisi hariç olmak üzere yaklaşık maliyet belirleneceği ve dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde gösterileceği, idare tarafından, ihale onay belgesi düzenlenmeden önce, Yapım İşleri İhale Uygulama Yönetmeliği’nde belirlenen esas ve usullere göre miktar tespiti ve fiyat araştırması yapılmak suretiyle ihale konusu işin KDV hariç yaklaşık maliyetinin hesaplanacağı ve dayanakları ile birlikte bir hesap cetvelinde gösterileceği, idarelerin yaklaşık maliyete ilişkin fiyat ve rayiçlerin tespitinde Yönetmelik’in 10’uncu maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (c), (ç) ve (d) bentlerinde belirtilen fiyat ve rayiçlerin birini, birkaçını veya tamamını herhangi bir öncelik sırası olmaksızın kullanabileceği, yaklaşık maliyetin, güncelliğini kaybetmesi halinde, ilk ilan veya davet tarihine kadar güncelleneceği, şikâyete konu ihalede sınır değerin altında teklif sunan isteklilerin tekliflerinin açıklama istenilmeksizin reddedileceği anlaşılmaktadır.
TEDAŞ tarafından birim fiyatların yayımlandığı “2023 yılı TEDAŞ birim fiyat kitabı” ve “2023 yılı tüm yıl geçerli birim fiyat kitabı” adı altında iki kitabın bulunduğu, 2023 yılı TEDAŞ birim fiyat kitabının “Genel Açıklamalar” kısmının 2’nci maddesinde “Bu kitapta yer alan birim fiyatlar 01 Ocak 2023 tarihi itibariyle geçerli olup, kullanıcılar TÜİK tarafından yayınlanan Yurt içi üretici fiyat endeksi ve değişim oranlarını (Yİ-ÜFE) kullanarak güncelleme yapabileceklerdir.” ifadesinin, 2023 yılı tüm yıl geçerli birim fiyat kitabının “Genel Açıklamalar” kısmının 2’nci maddesinde “Bu kitapta yer alan birim fiyatlar 2023 yılı süresince geçerlidir.” ifadesinin yer aldığı görülmüştür.
Karayolları Genel Müdürlüğü Program ve İzleme Dairesi Başkanlığı’nın 09.08.2022 tarihli ve 1519115 sayılı yazısında “…4- Anılan Kurum adresimizde yer verilen güncel rayiçler hariç Kamu Kurum ve Kuruluşları tarafından yayımlanan tüm diğer rayiçler, TÜİK tarafından aylık yayımlanan yurt içi üretici fiyat endeksi, 2003=100, CPA 2008 kısım, bölüm ve gruplarına göre tarihsel seri tablosunun “Yİ-ÜFE Genel” sütununda yer alan endekslere göre güncellenebilecek olup bunun dışında herhangi bir güncelleme yöntemi kesinlikle kullanılmayacaktır…” ifadelerine yer verilmiştir.
Yapılan incelemede, idare tarafından yaklaşık maliyet hesabında TEDAŞ tarafından yayımlanan “2023 yılı tüm yıl geçerli birim fiyat kitabı”nda yer alan birim fiyatların kullanıldığı, ancak söz konusu fiyatların Yİ-ÜFE endekslerine göre değil, inşaat maliyet endeksine göre güncellendiği, TEDAŞ tarafından yayımlanan birim fiyat kitabında yer alan açıklama ile Karayolları Genel Müdürlüğü Program ve İzleme Dairesi Başkanlığı’nın yukarıda aktarılan yazısı dikkate alındığında Yİ-ÜFE endekslerine göre güncelleme yapılması gerektiği anlaşılmıştır.
Kullanılması gereken Yİ-ÜFE endekslerine göre güncelleme yapıldığında ise yaklaşık maliyet tutarının değiştiği, söz konusu değişikliğin de sınır değerin üstündeki ve altındaki isteklileri değiştirdiği, söz konusu ihalede İdari Şartname’nin 33.1’inci maddesi uyarınca sınır değerin altında teklif sunan isteklilerin teklifleri açıklama istenilmeksizin reddedileceğinden geçerli ve geçersiz tekliflerin etkilendiği, dolayısıyla yaklaşık maliyette meydana gelen değişikliğin ihalenin sağlıklı şekilde sonuçlandırılmasına engel teşkil ettiği tespit edildiğinden, ihalenin iptal edilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
Mehmet ATASEVER
S.B. Strateji Geliştirme E. Bşk.
KİK E. Üyesi
