4857 sayılı İş Kanunu’nun 27 nci maddesine göre, işçiye bildirim süresi içinde iş arama imkânı tanınmıştır. Bu kapsamda, işverenler bildirim süreleri içinde, işçiye yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama iznini iş saatlerin içinde ve ücret kesintisi yapmadan vermeye mecburdur. İş arama izninin sü­resi günde iki saatten az olamaz ve işçi isterse iş arama izin saatlerini birleş­tirerek toplu olarak kullanabilir. Ancak iş arama iznini toplu kullanmak isteyen işçi, bunu işten ayrılacağı günden evvelki günlere rastlatmak ve bu durumu işve­rene bildirmek zorundadır”[1].

Görüldüğü üzere, 4857 sayılı Kanun yeni iş arama iznini bildirim sü­relerini esas alarak düzenlemiştir. Kanun’un 27 nci maddesindeki düzenle­mede, “Bildirim süreleri içinde işveren, işçiye yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama iznini iş saatleri içinde ve ücret kesintisi yapmadan vermeye mecburdur…” denilmiş ve ancak “bildirim süreleri” ile sınırlı olmak kaydıyla bu iznin verileceği öngörülmüştür. Buna aykırı davranış da ikinci ve üçüncü fıkralarda “İşveren yeni iş arama iznini vermez veya eksik kullandırırsa sü­reye ilişkin ücret işçiye ödenir. İşveren, iş arama izni esnasında işçiyi çalıştırır ise işçinin izin kullanarak bir çalışma karşılığı olmaksızın alacağı ücrete ila­veten, çalıştırdığı sürenin ücretini yüzde yüz zamlı öder.” hükmüyle yaptı­rıma bağlanmıştır[2].

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun kararına göre, “4857 sayılı Ka­nun’un 27 nci maddesine göre, yeni iş arama izni vermeyen veya eksik kul­landıran işveren, o süreye ait ücreti işçiye ödemekle yükümlüdür. Aynı mad­denin 3 üncü fıkrasında, işveren yeni iş arama izni esnasında işçiyi çalıştırırsa, işçinin çalışma karşılığı olmaksızın alacağı ücrete ilaveten çalıştırdığı sürenin ücretini yüzde yüz zamlı ödemesi gerektiği kuralı getirilmiştir.

Yeni iş arama izni, işçinin ihbar öneli içinde çalıştırıldığı günler için geçerli olur. İşçinin hafta tatili, bayram ve genel tatil izinlerini kullandığı gün­ler için iş arama izni verme zorunluluğu bulunmamaktadır. Çalışılmayan gün­ler için iş arama izni verilmesi gerekmediğine göre, iş arama izin ücretine de hak kazanılamaz.

Somut olayda davalı işveren, ihbar öneli içinde yeni iş arama izinlerini kullandırdığını kanıtlayabilmiş değildir. İşçinin ihbar öneli içinde çalıştığı günler bakımından her gün için iki saat iş arama izin ücretinin 4857 Sayılı İş Kanununun 27.maddesi hükmüne uygun olarak %100 olarak hesaplanarak hüküm altına alınması gerekir. Çalışılmayan hafta tatilleri için de iş arama izin ücreti hesaplanarak sonuca gidilmesi hatalı olup kararın bu yönden de bozulması gerekmiştir…) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevril­mekle yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda dire­nilmiştir.

Hukuk Genel Kurulu’nca incelenerek direnme kararının süresinde tem­yiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği gö­rüşüldü:

Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dosyadaki tutanak ve ka­nıtlara, bozma kararında açıklanan gerektirici nedenlere göre, Hukuk Genel Kurulu’nca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır. Bu nedenle direnme ka­rarı bozulmalıdır”[3].

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu tarafından da karar bağlandığı üzere, iş arama izinleri iş süreleri içinde kullanılabilen bir hak olup, hafta ve genel tatil günlerinde kullanılamaz. Dolayısıyla işveren tarafından işçinin hafta tatili, bayram ve genel tatil izinlerini kullandığı gün­ler için iş arama izni verme zorunluluğu bulunmamaktadır.

Sonuç olarak, yeni iş arama izni, işçinin ihbar öneli içinde çalıştırıldığı günler için geçerli olur. İşveren tarafından işçinin hafta tatili, bayram ve genel tatil izinlerini kullandığı gün­ler için iş arama izni verme zorunluluğu bulunmamaktadır. Çalışılmayan gün­ler için iş arama izni verilmesi gerekmediğine göre, iş arama izin ücretine de hak kazanılamaz.

Lütfi İNCİROĞLU

[1] YHGK, 15/4/2021 T., E.2018/757, K.2021/488 Legalbank.

[2] ŞAHİN EMİR, Asiye, İşveren İşçinin Talebi Olmaksızın Yeni İş Arama İzni Kul­landırmak Zorunda Mıdır? (YHGK Karar Değerlendirmesi), SİCİL, Yıl 2021, Sayı:46, s.144 vd.

[3] YHGK, 27/01/2010 T., E.2009/9593, K.2010/20 Legalbank.