Cayma hakkı, tüketiciye, satın aldığı ürünü hiçbir sebep göstermeksizin 14 gün içinde iade edebilme imkânı verir. Bu hak, tüketiciye Kanun tarafından verilmiştir. Satıcı bu süreyi uzatabilir ama kısaltamaz. Bu kural özellikle, tüketicinin mağazaya gidip, alacağı ürünü görüp, inceleyerek almamış olması sebebiyle kolaylıkla aldanması ya da aldatılmasının önüne geçme amacıyla, hukuki bir koruma olarak düşünülmüştür.
Bu sebeple, cayma hakkı, her tüketici satışında değil, mesafeli satış dediğimiz, tüketici ve satıcının bir araya gelmeden gerçekleştirdikleri satışlarda gündeme gelir. Mesafeli satışlarda, uzaktan iletişim araçlarının kullanılması yoluyla anlaşma sağlanır ve satın alınan ürün tüketiciye gönderilerek teslim edilir. Bu satış yöntemi, günümüzde giderek hayatımızın bir parçası hâline gelen, internet üzerinden yapılan satışlarda yaygın olarak kullanılır.
Dolayısıyla, internet üzerinden ürün satın alan tüketici, Kanun gereği cayma hakkına sahiptir. Bu ürünü tüketici, 14 gün içinde sebep göstermeksizin iade edebilir. Bazı istisnaları olsa da genel kural böyledir.
Fakat aynı ürünü mağazaya giderek satın alan tüketicinin Kanun gereği cayma hakkı olmaz. Aldığı ürünü iade edebilmesi için haklı bir sebebi olması gerekir. Örneğin, ürünün ayıplı olması gibi.
Bazı satıcılar bir pazarlama taktiği olarak, mağazadan yapılan satışlarda da tüketiciye cayma hakkı verebilir. Bu durumda satıcı, kendi inisiyatifiyle tüketiciye cayma hakkı verdiği için, tüketicinin haklı bir sebebi olmasa da ürünü iade etme imkânı olur.
Mağazadan yapıldığı hâlde Kanun’un tüketiciye cayma hakkı verdiği tek satış türü, taksitli satışlardır ve bu satışlarda cayma süresi 7 gündür.
Prof. Dr. Umut YENİOCAK
