Dolar 20 Lira Olsaydı – Bölüm 1

Dolar 20 Lira mı?

İnanmadınız değil mi?

Doğrusunu isterseniz ben de inanmadım.

Dolar 20 Lira olmaz elbette.

Farz edelim ki 1 dolar 20 Lira olsa…

Ama şunu söyleyebilirim; Yarım dolar 20 Lira. Ben bu haberi bir yerden okumuştum, ama nereden?

Hesapta yanlışlık yok bence. Yarım dolardan bahsediliyor.

Bugün için doların 20 Lira olması uzak olasılık. Doların 20 Lira olmasını düşünmek dahi gerçekleşme olasılığı olmayan masal anlatmaya benziyor. Düşünmesi dahi tuhaf.

Bugün için doların 20 Lira olması uzak olasılık. Doların 20 Lira olmasını düşünmek dahi gerçekleşme olasılığı olmayan masal anlatmaya benziyor. Düşünmesi dahi tuhaf.

Geçmiş yıllarda dolarda iniş çıkış (volatilite) görülüyorsa da, doların ibrası yukarıyı gösteriyor. Dolayısıyla sürekli yükseliş seyrini gösterecektir bugünkü piyasa koşulları gereği

Bugünkü Piyasalarda Doların Seyri

Temmuz 2025 ayının üçüncü haftasında doların fiyatı 1 USD = TRL.40.50 civarı.

Bir an Doların 20 Lira Olduğunu, Döviz Kazandırıcı Faaliyetlerde Bulunan Mal Ve Hizmet Satan İhracatçılar Açısından Değerlendirelim

Bugünkü şartlar aynı kalır da dolar 20 Lira olursa; mal ve hizmet satan ihracatçılar açısından değerlendirdiğimizde sanırım firmalar teker teker kepenk kapatır, iflas eder, yurt dışı sözleşmelerini iptal etme yoluna gider. Dahası var…

Enflasyon verilerinin ve faiz dahil olmak üzere diğer ekonomik koşullarının aynı kalması durumunda dolar neden 20 Lira olsun diyebilirsiniz. Ben de doların 20 Liraya düşmeyeceğini bildiğim halde, ola ki 1 dolar 20 lira olursa;

• İhracat, döviz kazandırıcı faaliyetler ve turizm bıçak gibi kesilir.

Tüm maliyetler bugünkü koşullarda Türk Lirası bazında hesaplanmaktadır. Üretici / ihracatçı firmalar üretim maliyetlerini hesap ederek, yurt dışına dolar veya Euro bazında satmak istemesi halinde, global pazarda fiyat tutturması zor.

Şöyle ki;

Bir gıda ürününü ele alalım. Gıda ürününün adının ne olduğu önemli değil, burada anlatmaya çalışacağım global piyasalardaki fiyatlar, üretim maliyetleri ve doların fiyatı 20 Lira olması halinde üretici / ihracatçının yaşayacağı çıkmazı ele alalım.

Örnek;

Dünya piyasalarında limonun tonu USD.2.000.- EXW olduğunu düşünelim. Türk Lirası olarak da TRL.80.000.- / ton fabrika teslimi olduğunu düşünelim. Referans olarak da 1 Doların TRL.40.- olduğunu varsayalım.

Üretici firma limonun tonunu TRL.80.000.-‘a mal etsin. Maliyeti etkileyen her türlü masrafın ihracatçı tarafından yapıldığını, hatta bu masrafları yaparken paranın belli bir maliyeti olduğunu da unutmayalım. Demem odur ki firma kredi kullandıysa, krediye ödeyeceği faiz üretim maliyetlerini etkileyecektir.

Limon ürünü ihracata hazır hale geldi. Şimdi sıra yurt dışından Pazar arayama geldi.

Eğer doların fiyatı bugünkü değerlerde düşünüldüğünde üretici ihracatçı firma limonu yurt dışına USD.2.000.-‘ın üzerinde bir fiyata satarsa başa baş maliyetin biraz üzerinde satmış olur ki firmanın kâr marjı olması gerekir.

• Limonun maliyeti: USD.2.000.- / ton EXW Fabrika
• Limonun maliyetineUSD.250., lık kâr koyalım: USD.2.250.- / ton EXW Fabrika
• Tabii dolar kurunu 40 Liradan hesapladık.

Buraya kadar her şey piyasanın dengesi çerçevesinde oluşan fiyatlar.

Peki, ya doların fiyatını hikayemize konu olan fiyat gibi 1 USD / 20 Lira. Farz edelim ki öyle olsun.

Şimdi firmanın yapacağı fiyatlamaya bakalım;

• Limonun Türk Lirası bazında üretim maliyeti: TRL.80.000.-
• Hikayemizde doların fiyatı TRL.20.-
• Dünya piyasalarında limonun ton fiyatı USD.2.000.- / ton EXW Fabrika
• Firmamızın verebileceği asgari fiyat: TRL.80.000.- Limonun üretim maliyeti / 1 USD = 20 Lira ise USD.4.000.- / ton EXW Fabrika fiyatı olur.

Şaka gibi gelse de doların fiyatı 20 lira olursa, ihracatçı ürettiği limonu başa baş fiyata yakın bir fiyata satmak isterse global piyasalara vereceği fiyat dolar bazında USD.4.000.- olacaktır.

Doları örnek referans olarak 20 Lira olarak ele aldım. Zaten doların 20 Lira olması pek olasılık dahilinde değildir. Peki ya gerçekten doların fiyatı 20 Lira olursa ne olur?

Hemen söyleyeyim;

İhracat adına bırakın limon satmayı, limonun çekirdeğini dahi yurt dışına satamayız.

Ülkemizde enflasyon var ise, üretim maliyetleri enflasyon oranında artar, üretim maliyetleri artınca buna bağlı olarak döviz fiyatlarının da enflasyon oranında artması gerekir ki, en azından en basit anlamda üretici / ihracatçı firma ticari hayatını sürdürebilsin, para kazansın, iş gücü kaybı olmasın.

Doların Fiyatı 50 Lira Olsaydı (Mesela)

Peki, ya doların fiyatını hikayemize konu olan fiyat gibi 1 USD / 50 Lira. Farz edelim ki öyle olsun.

Şimdi firmanın yapacağı fiyatlamaya bakalım;

• Limonun Türk Lirası bazında üretim maliyeti: TRL.80.000.-
• Hikayemizde doların fiyatı TRL.50.-
• Dünya piyasalarında limonun ton fiyatı USD.2.000.- / ton EXW Fabrika
• Firmamızın verebileceği asgari fiyat: TRL.80.000.- Limonun üretim maliyeti / 1 USD = 50 Lira ise USD.1.600.- / ton EXW Fabrika fiyatı olur.

Konuya devam edeceğim. Dolar 20 lira olursa ihracatçının ve ithalatçının durumu ne olur sorusuna yanıt vereceğim.

Bir şey söyleyeyim mi; ithalatçı göbek atar, ihracatçı kara kara düşünür işini durdurur.

Reşat BAĞCIOĞLU

ICC Uluslararası Ticaret Odaları

Türkiye Milli Komitesi

Türkiye Bankacılık Komite Başkanlığı Üyesi