Dolar 40 Lira İse – Bölüm 2
REŞAT BAĞCIOĞLU
Dolar 40 Lira İse
Geçen hafta dolar 20 Lira demiştim. Anlattıklarım havada kaldı.
Doğrusunu isterseniz ben de inanmamıştım.
Bugün dolar 40 Lira.
Doların fiyatı süreç içerisinde artıyorsa da, bazen iki ileri, bir geri hareketlerle adeta yerinde sayıyor hissi uyandırmaktadır.
Döviz, Faiz ve Enflasyon
Enflasyon diyeceğim ama enflasyonun dövizle ne ilgisi var diyenlerimiz olabilir. Kesinlikle dövizin enflasyonla korelasyonu söz konusu ve bu da ülkemizdeki üretim yapan ihracatçı firmaları çok yakından ilgilendirmektedir.
Esas olan dövizin enflasyon kadar artması ihracatçının elini daha güçlü hale getirir. Aylık bazda konuşacak olursak;
1 ayda
1 Temmuz 2025
25 Temmuz 2025
Dövizin artışı : TRL.0.60 Diğer bir ifade ile sadece 60 kuruş artmış. Yaklaşık: %1.50
TRL faiz getirisi: %4.00 / aylık civarı
Enflasyon oranı: Diyeceksiniz ki hangi enflasyonu kastediyorsun?
Basit bir örnek: Yıllık kira artış oranı Haziran 2025 için % 43.23
Pazar enflasyonu, kasap enflasyonu, kiraz ve meyve enflasyonu
birbirinden farklı. Bence enflasyon sorgulamasına girmesem
daha iyi.
Enflasyon, faiz ve dövizin artışlarını kendi aralarında kıyasladığımda kaplumbağa ile tavşanın yarışlarına benzetiyorum çoğu kez.
Türk Lirası faiz oranları ile enflasyon oranları birbirlerine yeknesaklık gösterseler de, dövizin artış hızı, enflasyon ve Türk Lirası faiz oranlarının hayli gerisinde kalıyor. Bu da aklıma farklı farklı kazanç kapılarının ardına kadar açılmış halini aklıma getiriyor doğrusu.
Döviz Artışının Kısıtlı Artmasına Karşılık, Türk Lirası Faiz Yüksek Seyrederse Ne Olur?
Neler olmaz ki?
Benim anladığımım şudur;
- Döviz ucuz kalacak, fiyatı fazla artmayacak, tabir yerinde ise damla damla damlatan musluk misali dövizin artışı söz konusu iken,
- Türk Lirası faizi dövizin hayli üzerinde artacak ve Türk Lirası getirisi yüksek olduğundan dolayı tasarrufların burada odaklanması sağlanacak
Yukarıda sayılan ikili denklem ülkemize ne getirir, ne götürür diye sorarsanız;
- Dövizini bir yerde kaybetmeyecek şekilde yüksek getirili Türk Lirasına yönelen tasarruf sahipleri kazancına kazanç katar. Elde ettikleri Türk Lirası faizlerin ortalamasını aldığında dövizin getirisinden çok daha yüksek getirici elde edecekler. Yawu bu işlem bana “Carry Trade” işlemini anımsattı. Yoksa yanılıyor muyum?
- Adı Carry Trade olan bir işlemin o ülkeye ne gibi bir faydası olmuştur sizce? Yanıtını söyleyeyim; hiçbir faydası yok. Adeta kan emici sülük gibidir.
- Türk Lirası faizlerinin yüksek seyretmesi bir çeşit kaynaklarımızın farklı yerlere, muhtemelen belli bir kısmı da yabancılara transfer edilmiş oluyor,
- Türk Lirası faizlerin yüksekliği finansman maliyetlerini de yükseltecek ve bu maliyetlerle kredi kullanan üreticiler, ürün maliyetlerini yukarı çıkartmış olacak, bu da beraberinde hayat pahalılığını getirmiş olacak. Hayat pahalılığının adını değiştirseniz de cebimizden daha fazla paranın çıktığı anlamına gelir,
- Türk Lirası faizlerinin yüksek, dövizin düşük seyretmesi dolayısıyla üretim maliyetleri artacak, üretici / ihracatçı mallarını yurt dışında pazarlayamaz duruma gelecektir zira aynı ürünü muhtemelen global piyasada daha ucuza mal edip satan bir imalatçı / ihracatçı olacaktır.
- İhracatçı yüksek maliyet dolayısıyla ürünlerini global pazarda satamaz ise ivme kaybına uğrar, iş hacmi azalır, azalan iş hacmi ise istihdam kaybına sebep olur,
- Türk Lirasının yüksek seyretmesi tüm ekonomiyi olumsuz etkiler. Hep ihracatçıdan bahsettik ama ithalatçıların da etkilendiklerini ilave etmem gerekir.
Dolar 40 Lira Olunca
Dolar 20 Lira iken söylenen, dedikodu edenler çok oldu. Valla doğruyu söyleyeyim mi, ben de söylendim. Dolar 40 Lirayı buldu. Söylenenler, dedikodu yapanlar, memnun olacaklar ve söylemlerini kesecekler mi?
Ne gezer? Yine de söylenmeye, yakınmaya devam edecekler.
Velhasıl, dolar 20 Lira da olsa, 40 Lira da olsa, hatta 50 Lira da olsa piyasada söz söyleyen kişiler illa ki olacaktır. Dolar 20 Lira iken düşüklüğünden, dolar 40 Lira olduğunda yetmez ama olsun diyen, dolar 50 Lira olduğunda ise dövize bağlı ithal girdilerimizin fiyatı artacak bu da beraberinde hayat pahalılığını getirecek diyenler olacaktır.
Bir şey öyleyeyim mi size, ne yaparsanız yapın, bir memnun olmayan kesim ses yükseltecektir mutlaka.
Her Şey Bir Tarafa
Her şey bir tarafa da dolar 50 Lira olsaydı bugün için ne olurdu?
Az çok tahmin ediyorum piyasada neler söyleneceğini.
REŞAT BAĞCIOĞLU
ICC Uluslararası Ticaret Odaları
Türkiye Milli Komitesi
Türkiye Bankacılık Komite Başkanlığı Üyesi