DOLARİZASYON
Dolarizasyon, bir ülkede yerleşik ekonomik birimlerin, yüksek enflasyon ve belirsizlik ortamı yüzünden ulusal paranın muhtemel değer kaybından korunmak için yabancı para ve yabancı para cinsinden varlık tutmaları şeklinde tanımlanır.
Merkez Bankası’nın 2007 tarihli bülteninde tam dolarizasyon ve kısmı dolarizasyon şöyle tanımlanıyor:
- Tam dolarizasyon, bir ülkenin ulusal parasını tamamen terk ederek yabancı bir para birimini resmi para birimi olarak kullanmasıdır.
- Kısmi dolarizasyon ise, bir ülkedeki yerleşiklerin ulusal para cinsinden finansal varlıklar yerine yabancı para cinsinden finansal varlıkları seçmeye başlamasıyla ortaya bir olgudur.
DOLARİZASYON NEDENLERİ NELERDİR?
Dolarizasyonun ortaya çıkmasında iki temel unsur dikkat çeker.
Bunlardan ilki,
- makroekonomik istikrarsızlık ve
- ekonomik birimlerin istikrarsızlığa karşı yabancı para birimine yönelerek korunma istekleridir.
DOLARİZASYONDAKİ TEMEL UNSUR
Dolarizasyonun ortaya çıkmasında etkili olan ikinci temel unsur, düzenleyici çerçevedeki aksaklıklar ve piyasa eksiklikleridir.
DOLARİZASYONUN SONUÇLARI NELERDİR?
Aynı kitapçıkta dolarizasyonun bazı sonuçları da şöyle yer alıyor:
- Ülkenin ekonomik şoklara karşı kırılganlığı artar.
- Ödeme yeteneğine yönelik riskler nedeniyle finansal kesimlerde kırılganlık artar.
- Gelirinin önemli kısmı ulusal para cinsinden olan kamunun yabancı para cinsinden borçları nedeniyle borçluluğun sürdürülebirliği konusunda sıkıntı yaşanır.
- Döviz kurunun fiyatlara etkisi yüksek olur.
- Dolarizasyon, firmaların bilançolarında kur uyumsuzluklarına neden olarak kırılganlığın artmasına yol açabilmektedir.
Kaynak: https://www.ekonomist.com.tr/encyclopedia/dolarizasyon#dolarizasyon-nedenleri-nelerdir
Yukarıdaki alıntı ifadeler sanki ülkemizin durumunu anlatıyor.
ÜLKEMİZDEKİ DOLARİZASYON
Yerel para biriminin değer kaybetmesinden korkan vatandaşlar, yabancı parayı ilk önce değer saklama aracı olarak görürler. Fakat yerel parada hala değer kaybının olduğu görülürse dolarizasyon korkusu başlar. Türkiye’de görülen de budur. Özellikle 2019’un ilk çeyreğinde ülkemizde kısmi de olsa dolarizasyon net bir şekilde görüldü. Bu dönemde döviz kurlarındaki hızlı yükseliş bunun ana sebebi denebilir. Kurlardaki hareketlilik ve ekonomik istikrarsızlık kişi ve kurumları dolar almaya itti, Türk Lirası terk edildi. Türk Lirasında sert düşüşlerin görülmeye devam etmesi ve enflasyonda hızlı bir yükselişin görülmesi bu durumda kaçınılmaz oldu.
Son günlerde açıklanan veriler ışığında dolara ve dolarizasyona dair daha fazla gelişme görebiliriz.
Kaynak: https://finanswebde.com/dolarizasyon-ve-turkiye/b/5dc162a791dc2f0044490101
DÜŞÜK FAİZ, YÜKSEK ENFLASYON (HAYAT PAHALILIĞI) VE DOLARİZASYON
Bugün (23 Haziran 2022) TCMB’nin TPP toplantısı vardı.
İşte sonuç;
Resmi enflasyonun % 75 civarı, çarşı-Pazar enflasyonunun ise % 160 olduğu piyasanın gerçeği görmezlikten mi gelindi acaba? Çok merak ediyorum TCMB’nin TPP Kurulu toplantısında üyeler nasıl fikir beyan ederek, hangi kıstasları göz önüne alarak faizi % 14 olarak belirlediler?
Piyasanın faiz / enflasyon gerçeği yatırımcıya kaybettirmeye devam etmektedir.
Fazla yoruma gerek kalmadan, yatırımcı negatif faiz getirisi almaya devam ettiği sürece, insanımızın dolara olan sevdası devam edecektir.
Yukarıdaki grafik konusunda bilgi sahibi olabilseydi, Hatçe Teyze de dolarizasyonu tetiklerdi ve Dolar satın alırdı. Dövizin fiyatını hızlı bir şekilde yukarı çıkartıp sonrasında bir gecede % 40 değer kaybettirilen döviz / TRL ilişkisinde tüm kesimler gardını alır ve dövizde durmayı tercih eder. Dolarizasyonu ciddi anlamda gaza getiren, teşvik eden finansal ensrümanlara baktığımızda kur korumalı mevduatı birincil olarak sayabilirim. Zira Kur Korumalı Mevduatta parasının vadesi dolan çoğu kesim dolar almayı tercih edecektir. Doların yanında diğer döviz cinslerini de alacak olanlar var elbet.
FAİZ DÜŞECEK Mİ?
Çarşı Pazar enflasyonunun % 80 ila % 150 olduğu günümüzde bankalarda Türk Lirası mevduat tutacak kimse olur mu? Normal koşullarda olmayacak. Çünkü şu anda uygulanan faiz negatif getiri sağlayan faizdir. Türk Lirası mevduat sahibi kişi enflasyon karşısında parasının değerini asla koruyamamaktadır. Bugün bankalarımız TCMB ve T.C. Hazinesi destekli kur korumalı Türk Lirası mevduat hesaplarını desteklemeye çalışıyorlar. Faizden başka, farklı isimlerde ilave faiz desteği verilmektedir.
Faiz daha da düşürülür mü acaba? Faizler daha da düşürüldüğünde, bankalar veya hazine çeşitli isim altında ile faiz desteği vermezlerse dolarizasyon vites yükseltir, hız kazanır.
Son söz; dolarizasyon konusundaki en büyük etken piyasaya olan güvensizliktir. Diğer nedenleri saymaya da gerek görmüyorum.
REŞAT BAĞCIOĞLU
