DÖVİZ

Ülkemizin dış borç ödemeleriyle birlikte, TCMB döviz rezervlerinin artması, ihracat yaparak döviz girdisinin sağlanmasıyla, ithalatta ödenecek dövizlerin ödenmesi için son derece gerekli bir varlık. Döviz.

Dövizin hem miktarı, hem de fiyatı öylesine ince ve hassas bir dengede olmalı ki;

• Dövizin fiyatını gereğinden fazla yükseltirseniz, ihracata göreceli olarak destek vermesi sağlansa da, piyasaya pahalılık getirir,
• Dövizin fiyatını gereğinden fazla düşürürseniz, ithalatı patlatır, ihracata fren yaptırırsınız zira ülkemizdeki enflasyondan kaynaklanan fiyat artışlarını maliyetlere eklediğinizde, ihracat için fiyat tutturmak neredeyse olanaksız. Dahası döviz fiyatlarını aşağıya çekmek için dövizle müdahale gerekir k TCMB döviz rezervlerinin azalmasına sebep olur,
• Dövizin fiyatını gereğinden fazla sabit tutar veya zaman zaman aşağı çekerseniz, ihracat rakamı hem enflasyon rakamları, hem de döviz fiyatının sabit kalması ile artmaz, hatta geriler. İthalat rakamları artar zira sabit kur garantisi var. Kuru sabit tutmak için sihir okumak mı gerekir? Elbette TCMB kaynaklarından sürekli dövizle müdahale gerekecek ve TCMB döviz rezervleri sürekli eksilecektir.

Döviz kurunu sabit tutmak, hatta düşürmek adına dövize müdahale edilir.

TCMB döviz rezervleri bırakın yükselmeyi, sürekli azalmaktadır.

FAİZ

Ülkede oluşan faizlerin, enflasyon rakamlarının üzerinde olması halinde tasarruflar milli para üzerinden işleme alınır ve dövize talep çok aşırı şeklinde olmayabilir. Tasarruf sahipleri tasarrufları için pozitif getiri beklentisi içinde olduklarından faizlerin enflasyon rakamının üzerinde olmasını beklerler.

Ancak ekonomik dinamiklerin normal işleyişi yerine, piyasadaki enflasyon almış başını gitmiş ise, daha da vahim olanı TCMB gösterge faizini taaa dip seviyelerde tutmaya devam ederse, piyasa dinamiklerinin dengesini bozacaktır. Çünkü resmi enflasyon rakamı zirve yapmış, gösterge faizi de dip yapmış ise bu piyasadan nasıl bir denge oluşmasını beklersiniz?

Hani faizler düşmüştü? Demek ki düşmemiş.

Piyasada dengeler tamamen şaşmış durumdadır. Yukarıdaki tablo TÜİK ve TCMB verileridir. Çarşı pazar enflasyonu ve fiyat artışlarının ne olduğu ayrı bir muamma.

ENFLASYON

Tavuk mu yumurtadan çıkar, yoksa yumurta mı tavuktan misali, enflasyonu faiz mi körüklüyor, yoksa enflasyon mu faizi körüklüyor? Ancak şu bir gerçek ki, enflasyonu düşürmek için faizleri düşürmek ancak resmi faizlerden bağımsız olarak KKM – Kur Korumalı Mevduat hesabı ile verilen ek faizin yıllık getirisi % 108 -110 civarın ise enflasyonun düşmesini bekleyebilir misiniz? Dahası…Tekel konumundaki ürünlere gün yüzü görmemiş oranlarda zam yapılması sonucunda enflasyon nasıl düşsün.

Doğalgaz tarifesi bir yılda santrallerde % 638, sanayide % 549, konutta ise % 93 arttı. Gerçekten dünyada doğal gaz bu kadar çok mu arttı? Yani % 638 oranında mı arttı sizce? Elbette değil. Burada zam ile birlikte ÖTV artışları da gündemdeydi.

Şimdiye kadar görmediğim kadar yüksek oranlarda zamlar yapıldı ki ne zamlar. Gıda, akaryakıt, elektrik, et, süt, doğal gaz, gübre sebze ve meyve. Saydığım ürünlere yapılan zam oranı % 100 ile % 600 arasında ancak enflasyon sadece ve sadece % 61. Ne kadar gerçeği yansıtıyor değil mi? Patlıcan, patlıcan olalı 45 liraya satılmadı, domates, domates olalı 40-35 liraya satılmadı, maydanoz, maydanoz olalı hem demetleri küçüldü, hem de  15 liraya satılmadı. Marula söyleyecek sözüm kalmadı. Ya salatalık. Birine hıyar dediğin zaman hakaret yerine iltifat şeklinde algılayacak. Kelimelerin anlamı da değişti. Taze fasulye 90 Lira. İnsaf yahu…

ÜLKEMİZ BORÇLARI

Ülkemizdeki enflasyonun getirdiği pahalılık tüm sektörleri vurduğu gibi imalat sektörünü fazlasıyla olumsuz etkilemiştir. Dolayısıyla her ay yeni rekorlar kıran ihracat rakamlarımıza ciddi anlamda fark atan ithalat rakamlarımızın ise her ay ayrı rekorlar kırdığı gerçeği gözden kaçıyor mu acaba? Üstüne üstlük serbest piyasa ekonomisinin gereği dalgalı kur sistemi yerine tam saha pres baskı uygulanan bir kur politikası ile karşı karşıya olmamız aylardır kurları adeta yere çakmış, yerinden kıpırdamıyor, ihracatçı rekabetçi kur yerine ithalatçı sabit kur politikası ile kur riskinden adeta kurtulmuş ve Reşat Bağcıoğlu’nun anlatacağı Türev Ürünleri – Forward ve Opsiyon eğitimine muhtaç kalmamış. Döviz çıktımız alabildiğine, döviz girdimiz ise ithalata oranla rekabetçi olmayan kurlar ve enflasyon olumsuzluğu ile azalıyor. Azalan döviz girdilerimiz ise dış borçluluğumuzu arttırmaktadır.

Dış borcumuz gün ve gün artmaktadır. Enflasyon düşmemektedir. Kurlar kendiliğinden sabit kalmayıp sürekli müdahale geçirmektedir. Bu müdahalenin maliyeti ise TCMB döviz rezervlerinin hala negatif tarafta olması nedenlerden bir tanesi olarak görülebilir.

BÖYLE DEVAM EDERSEK

Faizler piyasa gereği olmaksızın aşağı çekildiğinde döviz talebi önündeki engel de kalkar. Piyasa spekülatörleri en basit bir operasyon işlemi ile düşük faizli Türk Lirası kredi çeker ve döviz satın alır.

Enflasyon, faiz ve döviz için söylenecek çok söz var. Ama sadece bir tanesini söylüyorum; ekonomik dengeler bozuldu. Otoritelerin 2023’de enflasyon tek haneye düşer şeklindeki düşüncelerinin bir yorum yapmıyorum. O yorumu siz yapın lütfen.

Bu yazıyı yazarken benim içim karardı, Allah okuyanlara sabır versin.

REŞAT BAĞCIOĞLU

Ticaretle ilgili alım-satım ve danışmanlık taleplerinizi https://satinalmadergisi.com/ticaritalep/ sayfasından iletebilirsiniz.