Döviz Kurlarının Görünümü
Reşat BAĞCIOĞLU
Döviz Kurları
Ülkemizdeki döviz kurlarının sürekli hareketli olup, sabit bir şekilde yerinde kalmamaktadır. Kurlardaki hareketlilik piyasanın gerekliliği çerçevesinde serbest piyasa ekonomisi çerçevesinde oluşmaktadır.
Yukarıdaki ifademin kabul edilebilir bir serbest piyasa ekonomisindeki döviz kurlarının seyri olduğu düşünülür. Ancak günümüz koşullarında döviz kurlarının hareketliliği veya hareketsizliği yine ekonomik piyasa çerçevesinde meydana gelmektedir demek daha doğru olur.
Demem odur ki döviz kurları, öylesi bir hızla hareket ediyor ki, adeta birinci vitesle giden bir otomobil gibi. Yokuş yukarı çıkarken araba yavaşlamıyor, yokuş aşağı inerken ise araba hızlanmıyor. Döviz kurları kendi olağan akışında değil.
Oysa ki dünyadaki ve ülkemizdeki ekonomik ve siyasi olaylardan ötürü döviz kurlarının tepki vermesi en sağlıklı olanı iken, dünyada EUR / USD paritesinin gerek yukarı yönlü hareket etmesi doları zayıflatması, EUR / USD paritesi aşağı yönlü hareket etmesinde doların güçlenip değer kazanması normal görünüm olmasına rağmen, ülkemizde EUR / USD paritesinin ne aşağı, ne de yukarı yönlü hareketinde dolar sürekli sabit kalmaktadır. Asla hiçbir ekonomik ve siyasi oluşumlara tepki vermiyor.
Adeta döviz solunum / yaşam destek cihazına bağlanmışçasına bitkisel hayata girmiş gibi. Sürekli tepkisiz.
Döviz Kurlarının Hareketsiz ve Sağlıksız Kalması
Döviz kurlarının hareketsiz, yani iniş çıkış içerisinde olmaması, her ne koşulda olursa olsun döviz kurları ne hızlı yükseliyor, ne de hızlı değer kaybediyor olması asla sağlıklı değildir.
Hareketsiz Kurlar
Kim hangi söylemle gelirse gelsin, döviz kurlarının yavaş hareketlerle performans (bunun adına da performans diyorum ya) göstermesinin türev ürünlerini kullanmaya hiç gerek bırakmıyor. Yani ileri tarihli döviz kurlarının sabitlenmesi forward veya opsiyon piyasasına gerek bırakmamaktadır. Minicik matematik zekası olan bir kişinin döviz kurunun bir ay veya 3 ay sonra hangi seviyeye gelebileceğini kolaylıkla tahmin edebilir ve bu tahmininde de yanılmaz.
Hareketsiz Kurların Kime Ne Faydası Var?
Döviz kurlarının sürekli yavaş performans göstermesi yani çok az artması, daha da Türkçe bir ifade kullanmak gerekirse, enflasyon artış hızından çok ama çok daha az artmasının kime ne faydası veya zararı olur?
Döviz kazancı olan ve ülkemize döviz kazandıran kişiler;
- Döviz kurlarının yavaş artışından sürekli olumsuz etkilenir, global piyasalarda Pazar bulmakta zorluk çeker, ürettiği ürünler ise global piyasalarda talep göremez, istihdam kaybına neden olur
Dövizle ödeme yapan ülkemize döviz kazandırmayan kişiler;
- Döviz kurlarının hareketsiz kalması veya az artması adeta döviz ödeme yapan kişiler için bulunmaz bir fırsattır. Adeta bayram yeri gibi bir piyasa desem yeridir. Çünkü döviz ödemesi yapan kişiler adeta kur riski nedir bilmezler, kur riskiyle karşılaşmak zor olasılık gibi görünmektedir
- Carry Trade sisteminde ülkemize emanet para getiren kişilerin düşük döviz kurlarından faydalanıp, paralarını ülkemizdeki yüksek faizle değerlendirip, vade sonunda tekrar ana paralarına faiz getirisini de ilave ederek ülkemizden çekip gitmektedirler. Carry Trade ülkemize yapay bir döviz bolluğu ve rahatlığı getiriyor görünümü içerisinde olsa da carry Trade işleminin ülkemize ve ülkemiz ekonomisine yarar sağlamamaktadır. Düşük kur, yüksek faiz. Carry Trade’nin mantığı budur. Yüksek faizin ekonomimize bir darbe olduğu konusunda hepimizin hemfikir olduğu düşüncesindeyim.
- Sıcak paranın ülkemizde kalabilmesi için TRL faiz oranlarının yüksek, döviz kurlarının da oldukça düşük seyretmesi esastır. Aksi olması halinde sıcak para ile ülkemiz vedalaşmak zorunda kalacak ve döviz rezervi sıkıntıları baş gösterecektir.
Döviz Kurları Artacak mı?
Döviz kurları artacak mı?
Çok beklersiniz döviz kurlarının artmasını. Önümüzdeki kısa vadede döviz kurlarının enflasyonun artış hızında artması şimdilik hayal gibi görünmektedir.
Kurların artışı son derece sınırlı ve ölçülü. Kurlar artar ama ihracatçıların beklediği ölçüde artış olmayacağı aşikâr.
Kurların bir günlük artış grafiğine bakalım birlikte;
İşte tam da böyle. Kurların artışı söz konusu olmaması için kurlar adeta sabit tutulmaktadır. Grafikte neredeyse düz bir çizgi halini almış USD TRL grafiği.
Döviz Kurlarının Artış Hızının Eleştirenler
Eleştirmek çok kolay olsa gerek, dövizden söz açıldığında eleştiriler peş peşe gelir. Şu ifademin hiçbir siyasi yanı olduğunu düşünmüyorum ancak şu sözü de söylemeden geçemeyeceğim;
Piyasa gerekliliğinin ne olduğuna bakmadan;
- Gördünüz mü, Dolar 42 Lira oldu. Doların yükselmesi dövize bağlı tüm ürünlerin fiyatlarının yükselmesine sebep olacak, doların yükselmesi ile ülkemiz halkı fakirleşiyor diyenleri çok duydum. Sizde işittiniz değil mi?
Bir önerim var;
Doların fiyatı 42 Lira oldu fakirleştik diyenlere bir olanak tanınsa da
“buyurun gelin bu ülkemiz ekonomisini size teslim edelim, en doğru olanı siz yapın”
deseler, acaba böyle bir durumda piyasa ne olur?
Sanıyor musunuz ki doların 42 Lira olduğunu eleştirenler, doların fiyatını 10 Lira bandına düşürecek?
Dolar 10 Lira olursa ülkemizde neler olur, neler olmaz. Oturup etraflıca düşünelim, ülkemiz ne kazanır ne kaybeder? İhracatçılar bol bol ihracat yapar mı dersiniz?
Dövizin Görünümü
Şunu demek istiyorum; kurların artmasını şu günlerde beklemeyin, en azından kısa vadede hiçbir şey olmaz koşullar bu şekilde devam ederse. Şimdiden döviz satın alıp biriktirip, döviz kurları yükselir mi diye sotaya yatanlar da fazla ümitlenmesin. Bu şekilde paralarını dövize yatırıp pusuda bekleyen spekülatörler, acaba dövize bağladıkları paranın alternatif maliyetini hiç düşündüler mi?
Reşat BAĞCIOĞLU
ICC Uluslararası Ticaret Odaları
Türkiye Milli Komitesi
Türkiye Bankacılık Komite Başkanlığı Üyesi