Prof. Dr. Murat ERDAL ile İş Stratejileri ve Analitik -1:
Dünya Ticaretini Konteyner Liman Hareketleri Üzerinden Değerlendirmek
Her hafta iş dünyasını ilgilendiren bir veri üzerinden kısa bir analiz yapmayı planlıyorum.
Bu hafta dünya konteyner liman hareketleri ile başlıyorum.
Konteynerleşme ve Avantajları
İlk olarak konteyner kullanımının sektöre ve dolayısı ile ekonomiye getirdiği yeniliğe değinmek istiyorum.1960’lı yıllardan başlayarak taşımacılıkta konteyner kullanımının yaygınlaşması ticaretin büyümesine olumlu yönde katkı yapmıştır.
Konteyner, yalnızca denizyolu ile gerçekleştirilen ticareti değil tüm taşıma türlerini derinden etkilemiştir. Küresel taşımacılıkta konteynerleşme (=containerization) olarak da geçen yeni ticari anlayış yükün olabildiğince konteyner ile taşınmasıdır.
Dış ticarette konteyner kullanımının pek çok avantajı bulunmaktadır.
Konteyner taşıma operasyonlarında birden fazla taşıma türü bir koordinasyon (ardışık) halinde kullanılabilmektedir. Konteyner taşımacılığı ile örneğin, karayolu + denizyolu + demiryolu operasyonları ile kapıdan kapıya teslimat avantajı sağlanabilmektedir.
Konteyner doğru operasyon yönetim kuralları uygulandığında içine konulan ürünü ve ticari değerini korumaktadır. Ürünün ilk üretildiği yerden dağıtım aşamasında kadar takip ve izlenebilirlik sağlamaktadır. Konteynerin ihracat ve ithalat yapan taraflar arasında tercih edilmesinin bir diğer nedeni, dış ticaret mevzuat ve uygulamaları ile gümrük ve teslim şekilleri (incoterms) yönünden hukuki sorumlulukların rahat bir biçimde anlaşılmasıdır.
Bütün bu faydaları ile konteyner küresel çapta; kıtadan kıtaya – kapıdan kapıya teslimat ile ticarette köklü değişim getirmiştir.
Uzakdoğu ve Konteyner Hareketleri
Dünya limanlarının konteyner işlem hacimleri her zaman gözler önündedir. Ticaretin yönü hakkında önemli ipuçları barındırır. Pazardaki canlılık ya da daralma ilk etapta konteyner liman hareketlerinde görülür. İthalat ya da ihracat yüklerinin azlığı ya da çokluğu limanlar üzerinden kolaylıkla izlenir.
Çift haneli ( % ) artışlar elbette o limanın yer aldığı bölge ekonomisinde işlerin olumlu ilerlediğini gösterir. O nedenle sektörde sıklıkla kullanılan “ticaretle lojistik kardeştir” sözü somut bir gerçeğe dayanmaktadır.
Küresel Lojistik (Utikad Yayınları) kitabımın ilk baskısında 2009 -2010 yılı verilerini incelemiştim. Ülkemizin konteyner limancılığı konusunda çok geride kaldığını vurgularken bu noktada dünyadan iyi uygulamaları, sırasıyla Avrupa ve Uzakdoğu’dan liman örneklerini analiz etmiştim.
O dönemde “küresel lojistik üsler”e özellikle konteyner taşımacılığının gelecekte dünya ekonomisinde stratejik bir rol oynayacağını belirtmiştim.
Bu yazımda da geçmişte yararlandığım tabloyu aşağıda yeniden paylaşıyorum. Böylelikle geldiğimiz noktayı görebilme ve kıyaslama açısından farkındalığımızı artıralım.
Dünya Konteyner Limanları Sıralaması, 2009– 2011 Verileri (TEU).
| Liman Adı | 2009 | 2010 | 2011 | % Değişim 2010-2009 | % Değişim 2011-2010 |
| Shangai | 25.002.000 | 29.069.000 | 31.700.000 | 16,27 | 9,05 |
| Singapur | 25.866.400 | 28.431.100 | 29.937.700 | 9,92 | 5,30 |
| Hong Kong | 21.040.096 | 23.699.242 | 24.404.000 | 12,64 | 2,97 |
| Shenzen | 18.250.100 | 22.509.700 | 22.596.800 | 23,34 | 0,27 |
| Busan | 11.954.861 | 14.194.334 | 16.184.706 | 18,73 | 14,02 |
| Ningbo | 10.502.800 | 13.144.000 | 14.686.200 | 25.15 | 11.73 |
| Guamgzhou | 11.190.000 | 12.550.000 | 14.400.000 | 12,15 | 14,74 |
| Quingdao | 10.260.000 | 12.012.000 | 13.020.000 | 17,08 | 8,39 |
| Dubai | 11.124.082 | 11.600.000 | 13.000.000 | 4,28 | 12,07 |
| Rotterdam | 9.743.290 | 11.145.804 | 11.900.000 | 14,39 | 6,77 |
| Tianjin | 8.700.000 | 10.080.000 | 11.500.00 | 15,86 | 14,09 |
| Kaohsiung | 8.581.273 | 9.181.211 | 9.636.289 | 6,99 | 4,96 |
| Port Klang | 7.309.779 | 8.871.745 | 9.377.434 | 21,37 | 5,70 |
| Hamburg | 7.007.704 | 7.900.000 | 9.021.800 | 12,73 | 14,20 |
| Antwerp | 7.309.639 | 8.468.475 | 8.664.243 | 15,85 | 2,31 |
| Los Angeles | 6.748.994 | 7.831.902 | 7.940.511 | 16,05 | 1,39 |
| Tanjung Pelepas | 6.016.452 | 6.530.000 | 7.500.000 | 8,54 | 14,85 |
| Xiamen | 4.680.355 | 5.820.000 | 6.460.700 | 24,35 | 11,01 |
| Dalian | 4.552.000 | 5.242.000 | 6.400.000 | 15,16 | 22,09 |
| Long Beach | 5.067.597 | 6.263.399 | 6.061.085 | 23,60 | -3,23 |
Kaynak: UNCTAD Secretariat, Review of Maritime Transport 2012, United Nations,
May 2012, s:83.
Aradan 15 yıl geçti. 2024 yılındayız. Tüm limanlarda işlem hacimleri katlanarak arttı. Şangay Limanı 2009 yılında 25 Milyon TEU işlem hacmi ile bir numarada yer alırken 2023 yılı verilerinde 49 Milyon TEU u geçtiği görülüyor. Yine bir numarada tabi. Bu muazzam bir işlem hacmi.
Kuzey Avrupa limanları; Roterdam, Antwerp ve Hamburg limanları da sürekli gelişim içerisinde. Onlar da planlı bir şekilde büyüyor. Yakın zamanda Avrupa liman istatistiklerini ayrıca paylaşacağım. Ortadoğu’dan Dubai 14,4 Milyon TEU işlem hacmini geride bırakarak tartışmasız bu bölgesinin küresel devi oldu.
Son verilere yakından baktığımızda rahatlıkla diyebiliriz ki, Çin konteyner limanlarına pandemi, kriz vs. uğramıyor. Tam tersine liman kapasiteleri ve hacimleri sürekli büyüyor. Çin’in üretim gücü liman hareketlerine dolayısı ile dış ticarette rekabet gücüne yansıyor. Bu durumdan hareketle sadece kendi kıyılarında değil tüm coğrafyalarda liman yatırımlarına gidiyor. Çin kendisi için stratejik gördüğü tüm coğrafya ve pazarlarda ya limanın önemli bir hissedarı oluyor ya da terminal satın alıyor. Liman yatırımları hız kesmeden devam ediyor.
Dünya Konteyner Liman Hareketleri – 2023 (Milyon TEU)
Ekonominin rekabet gücü lojistik yeteneklerle koordine olduğunda sınıf atlatabiliyor. Yukarıda yer alan liman hareketleri bizlere konteynerizasyonun dış ticarette ne denli stratejik olduğunu bir kez daha net bir biçimde sunuyor.
Karadeniz ve Akdeniz’de kıyısı olan ülkemizin geleceğinde limanlar aktif rol oynayacaktır. Konteyner limancılığında alınacak çok mesafe var. Ulaştırma politika ve planlamalarında tüm taşıma türlerini etkin bir biçimde kullanabildiğimizde rekabet gücümüz de başka bir seviyeye gelecektir.
Kaynaklar:
- Murat ERDAL, Küresel Lojistik, UTİKAD Yayını, 2010.
- UNCTAD Secretariat, Review of Maritime Transport 2012, United Nations, May 2012, s:83.
- Dünya Konteyner Liman Hareketleri – 2023 https://www.mardep.gov.hk
