Her yıl 15-21 Mart tarihleri arası Tüketiciyi Koruma Haftası olarak kutlanırken, tüketiciyi koruma ve tüketicilerle üreticiler/satıcılar arasındaki konulara dikkat çekiliyor. Peki tüketiciler hakları konusunda ne kadar bilinçli? Elektrik tarifeleri karşılaştırma ve tedarikçi değiştirme sitesi encazip.com kurucusu Çağada Kırım, elektrik piyasasında tüketicilerle ilgili kritik noktalarda verilen hakları aktardı.
Günümüzde ürün ve hizmet çeşitliliği artarken yaşanan teknolojik gelişmeler, yeni tüketim biçimleri ve alışveriş yöntemlerini ortaya çıkarıyor. Bu durum bir yandan insan yaşamını kolaylaştırırken öte yandan tüketim dünyasını içinden çıkılmayacak bir duruma getiriyor. Yaşanan bu gelişme, üretici ve tüketici arasındaki dengenin bozulmasına sebep oluyor. Bozulan bu dengenin tüketici aleyhine olması nedeniyle ülkemizde 1995 yılından bu yana her yıl 15-21 Mart tarihleri arası Tüketiciyi Koruma Haftası olarak kutlanıyor. Peki, tüketiciyi korumak ve tüketicilerle üreticiler/satıcılar arasındaki dengenin mümkün olan en adaletli biçimde oluşmasını sağlamak için kutlanan bu haftaya rağmen tüketiciler haklarını yeterince biliyor mu?
Elektrik tarifeleri karşılaştırma ve tedarikçi değiştirme sitesi encazip.com kurucusu Çağada Kırım, Tüketiciyi Koruma Haftası kapsamında elektrik tüketicilerinin haklarını bilmeleri ve bu çerçevede hareket etmeleri için elektrik piyasasında tüketicilere, kritik noktalarda verilen haklar olduğuna dikkat çekiyor.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun (EPDK), tüketicilerin haklarını, yayınladığı yönetmeliklerle ve kararlarla güvence altına aldığını söyleyen Kırım, buradaki maddelere dikkat eden tüketicilerin hem ek maliyet ödemekten kaçınabileceğini hem de ek iş gereken süreçlere girmeyeceğini, böylelikle de tasarruf edebileceğini belirtiyor.
“Tüketici haklarını bilmek önemli”
Taahhütlü aboneliklerde vadedilen taahhüt süresince, sözleşme koşullarında tüketici aleyhine değişiklik yapılamadığını dile getiren Çağada Kırım, tüketicinin tedarikçi değiştirdikten sonra taşınması durumunda da cayma bedeli ödemek zorunda olmadığının altını çiziyor. Kırım, sözlerine şöyle devam ediyor: “Tüketicinin elektrik abonelik sözleşmesini (belirli süreli sözleşmeler) herhangi bir gerekçe göstermeksizin tek taraflı feshetmesi durumunda uygulanacak ceza bedeli, sağlanan tasarrufu geçemiyor. Tüketiciler, elektrik abonelik sözleşmelerinin başladığı ya da yenilendiği tarihten itibaren 14 gün içinde, herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cayma bedeli ödemeksizin telefonla, e-postayla veya yazılı bildirim yaparak anlaşmadan cayabiliyor. Serbest tüketici elektrik abonelik sözleşmeleri, ilk kurulan sözleşmenin sonunda otomatik olarak yenilenemiyor ve bu süre sonunda tüketiciden açık bir talep veya onay almadığı halde hizmet sunmaya devam eden elektrik tedarikçileri, sunulan bu hizmet için hiçbir bedel talep edemiyor. Tüketicilerin her konuda bilinçli olmaları ve haklarını güvence altına alan maddeleri bilmeleri daha fazla tasarruf etmelerini sağlar.”
Tedarikçiler de cayma bedeli ödüyor
Elektrik Piyasası Tüketici Hizmetleri Yönetmeliğine göre, elektrik abonelik sözleşmelerinde cayma bedeli hükmüne yer verilebiliyor. Ancak cayma bedeli şartı tek taraflı olarak tüketiciyi bağlamıyor ve sözleşmenin süresinden önce feshedilmesi halinde her iki taraf da cayma bedeli ödemek zorunda kalıyor. Bir tedarikçi tüketici ile olan sözleşmesini süresinden önce feshederse sözleşmede belirtilen cayma bedeli tüketiciye ödeniyor.
Elektrik tedariki devlet garantisi altında
Tüketicilerin, elektrik tedarikçisi değişikliklerinde en çok endişe duydukları konu ise herhangi bir nedenle elektrik enerjilerinin kesilip kesilmeyeceği olarak öne çıkıyor. Tedarikçi değişiklikleri işlemlerinde kesinlikle elektrik enerjisi kesilmezken, tedarikçi değiştiren bir tüketicinin mevcut tedarikçisinin iflas etmesi ya da tüketicinin sözleşmesini devam ettirememesi durumunda ise tüketiciler otomatik olarak son kaynak tedariki mekanizması ile bölgelerinde devlet tarafından görevlendirilmiş şirketlerden elektrik almaya başlıyor. Bunun için başlangıçta herhangi bir işlem yapmaya gerek olmuyor ve elektrik kesintisi ihtimali bulunmuyor.
Güvence bedeli geri alınabiliyor
Elektrik tedarikçisi değiştiren tüketiciler, tedarikçi değişimi tamamlandıktan sonra önceki elektrik tedarikçilerine ödemiş oldukları güvence bedellerini iade alabiliyor. Serbest elektrik tedarikçileri genellikle tüketicilerden güvence bedeli talep etmezken, talep edenlerin güvence bedeli tutarları çoğunlukla görevli elektrik tedarikçilerinin talep ettiğinden daha düşük oluyor. Tüketici, her iki durumda da güvence bedeli iadesini alarak daha avantajlı konuma geliyor.
Tüketiciden onay alınmadan tedarikçi değiştirilemez
Tüketicilerin özellikle ilk elektrik aboneliğini açtırırken görevli elektrik tedarikçileri ile imzaladığı evraklara dikkat etmesi gerekiyor. Bazı görevli elektrik şirketleri, abonelik açılış ve perakende satış sözleşmesi evraklarının içine bir de elektrik tedarik sözleşmesi ekleyerek tüketicilerin farklı bir elektrik tedarikçisine geçişini önleyebiliyor, bunun sonucunda da tüketicinin tasarruf etmesi engelleniyor. Abonelik başlatma işlemleri için perakende satış sözleşmelerinin mesafeli kurulması durumunda ise böyle bir ihtimal ortaya çıkmıyor. Tedarikçi şirketler hiçbir koşul altında sözleşme kurmadan tüketicileri portföylerine ekleyemiyor, bunun tespiti halinde ise tedarikçilere çok ağır cezalar uygulanıyor.
Serbest elektrik tedarikçilerinin elektrik kesme yetkisi bulunmuyor
Elektrik faturasının zamanında ödenmemesi sonucunda tüketicinin elektrik enerjisini kesmek, görevli elektrik tedarik şirketleri tarafından, sadece son kaynak elektrik tedariki kapsamında enerji tüketimi yapan tüketicilere uygulanabiliyor. Tedarikçi değiştiren tüketicilerin enerjileri, elektrik faturalarını zamanında ödemeseler dahi serbest elektrik tedarikçileri tarafından kesilemiyor. Ancak faturanın zamanında ödenmemesi ya da hiç ödenmemesi tedarikçiye sözleşmeyi tek taraflı feshetmek için haklı neden oluştururken, bu durumda tüketicilere icra takibi gibi hukuki yaptırımlar uygulanıyor. Ayrıca serbest elektrik tedarikçisi ile olan sözleşmenin feshedilmesinden sonra tüketici, bölgesindeki görevli elektrik tedarik şirketine ek güvence bedeli ödemek durumunda kalabiliyor.
