Bugünün Emeklisi
Uzun yıllar emek verip emekli olan çalışanlar emekliliği hak ettikten sonra bugünün emeklisinin nasıl olmasını beklerdiniz ? Bugünün emeklisini umarım sağ taraftaki görseldeki gibi düşünmüyorsunuzdur. Böyle düşünürseniz büyük ölçüde hayalcilik yapmış olursunuz.
Emekli Böyle midir ?
Sol taraftaki görsel emekliyi anlatmada biraz abartılı olsa da, inanın abartısız olarak anlatılan emekli görselinin birbirinden farkı yok. Emekli fiili olarak sürünmüyor olsa da, kıt kanaat geçinen bir kesimin emekli olduğu kesindir.
Memur ve En Düşük Memur Emeklisi Maaşının Açlık ve Yoksulluk Sınırına Oranı Nasıl Değişti ?
Peki, memur, en düşük memur ve memur emeklisi maaşının açlık ve yoksulluk sınırına oranı son 10 senede nasıl değişti? Polis, öğretmen, doktor ve akademisyen maaşlarının açlık ve yoksulluk sınırına oranı yükseldi mi düştü mü? Seyyanen zamla birlikte memurların alım gücü arttı mı?
AA, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ve Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (SSB) verilerine göre memur maaşları son bir yılda yüzde 100’den fazla zamlandı. Uzman doktor maaşı neredeyse üçe katlanırken (yüzde 192 artış), üniversite mezunu memur maaşı da yüzde 136 zamlandı. Öğretmen, polis ve araştırma görevlisi pozisyonundaki akademisyen maaşları ise yüzde 107 ila 117 yükseldi.
Emekliler Hayal Kırıklığı Yaşıyor
En düşük memur emeklisi maaşı ise bu dönemde yüzde 48 arttı. Temmuz 2023 itibarıyla yıllık enflasyon ise yüzde 48 oldu. TÜİK verilerine göre 12 aylık ortalama enflasyon da yüzde 57 oldu.
Erdoğan’dan Emekli Maaşlarıyla İlgili Açıklama
Cumhurbaşkanı Erdoğan, son Kabine toplantısından sonra ekonomik zorlukları göz ardı etmedikleri, dillendirilen serzenişleri de çok yakından takip ettiklerine ilişkin yaptığı açıklama hatırlatılarak, “Bu serzenişler başlığı altında size hangi kanallardan ne tür serzenişler geliyor? Özellikle Ocak 2024 itibarıyla bilhassa dar ve sabit gelirlilere ne tür mesajınız olacak?” sorusuna karşılık, şu anda memurlarla ilgili çalışmayı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı’nın yetkili sendikalarla sürdürdüğünü, bu ay sonuna kadar da devam edeceğini vurguladı.
Erdoğan, “Nitekim birinci, ikinci, açıklamalar Bakanım tarafından yapıldı. Emeklilerle ilgili de ayrıca Bakanlığımız çalışmalarını sürdürüyor. Memurlarımıza bu zamlar gelirken, emeklilerimize hiçbir şeyin gelmemesi olacak bir şey değil. Onları da inşallah memnun edecek adımları atacağız.” dedi.
Yaşanılan ekonomik sıkıntıların, zorlukların farkında olduklarına dikkati çeken Erdoğan, şu değerlendirmeyi yaptı:
“Görüştüğüm vatandaşlarımızdan yaşadıkları sorunları, sıkıntıları dinliyorum. Hayata geçirdiğimiz tedbirleri anlattıkça, gelecek günlerin daha güzel olacağına olan inançları artıyor. Vatandaşlarımız gönüllerini ferah tutsunlar, ekonomi kadrolarımız işinin ehli. Türkiye’de enflasyonu tek haneye düşüren bir iktidar olarak, enflasyonu yine tek haneye AK Parti kadrolarının düşüreceğine inansınlar.”
Emeklinin Bayram İkramiyeleri = Trl.2.000.-
Otoriteler tüm emeklilere bayramlarda TRL.2.000.- lık ikramiye veriliyor, bu ikramiyeyi arttırma için gayret sarfedeceğiz denilmişti seçim öncesi.
Seçimlerin üzerinden bayram geçti ancak emekliler yine TRL.2.000.- lık bayram ekramiyesi almaya devam ettiler.
Tüm emeklilerin bu bayram ikramiyesini de aldıklarını düşünmeyiniz.
Özel Bankaların Emekli Sandığından Emekli Olanlar Devletin Verdiği Emekli Aylığını Alamadılar
Emeklilerin tamamı bu bayram ikramiyesi olan TRL.2.000.- lık tutarı alamadılar. Özel bankaların emekli sandıkları çeşitli zamanlarda eşitlik ilkesini zedelediği gerekçesi ile devlet tarafından ödenen TRL.2.000.- lık emekli bayram ikramiyesinin almaları yönünde dava açılmış olsa da, tüm davalar olumsuzlukla sonuçlandı ve özel bankaların emekli sandıkları TRL.2.000.- lık ikramiyeleri kendi bünyelerinden emeklilere verdiler. Bugün özel bankalardan emekli olan kişilerin aldıkları emekli ikramiyeleri devlet kasasından değil, her banka kendi sandığından emeklilerine ödemeye devam etmektedir.
Emeklinin Alım Gücü Günden Güne Eridi
Konu emekli olunca sürekli emeklileri gündemime alıyorum. Aslında bu hayat pahalılığı ve alım gücünün erimesi halkın tüm taraflarını olumsuz etkilemektedir. Emeklinin alım gücünün eridiğini anlatmak için istatistiklerle anlatmak yerine size yaşadığım olayı anlatsam daya isabetli olacak düşüncesindeyim.
Semt Kasabımız
Emekli olduğuma bakmayın. Ben emekli olmadan banka müdürü iken daha az aktif çalışma içinde idim. Ancak emekli olduktan sonra mecram, mekan, koşullarım değişince kendimi yoğun iş temposu içinde buldum. Yaptığım işlerden dolayı beni zaten bilenler biliyor (www.rblecturer.com) , işlerimin yoğunluğundan dolayı evimin ihtiyaçlarını ya zincir marketlerden online olarak ya da semt pazarlarına gidip bizzat kendim alıyorum.
Darüşşafaka, İstanbul’da ikamet ettiğimden dolayı berberi, kasabı kolay kolay değiştirmeyeceğim mantığı ile evimin ihtiyacı olan eti de Sarıyer’de sürekli et aldığım temiz, nezih bir kasaptan alıyorum.
Arabamı yakın bir otoparka park ediyorum ve sürekli aynı kasaba gidiyorum. Hem sohbetimi yapıyor, hem de istediğim eti güvenli bir şekilde alıyordum.
Fazla değil, 2022 yılında ben kasaba gittiğimde kalabalık müşteriler dolayısı ile sürekli sıra beklerdim. Sanırım et yemek sebze yemekten daha ucuz olmalı ki kasabım sürekli kalabalık ve yoğun müşterilerle dolu. Sabırla benim sıramın gelmesini beklerdim. Eti haftalık olarak aldığımdan dolayı benim kasapla olan işlerim normalden daha uzun sürse de, kasabım da benim gibi yağlı müşteriye sabır gösteriyor sağolsun. Kasaba girdiğimde bazen bir saati aşkın bir süre sonra işim bitiyor ve et paketlerini aldığım gibi otoparktaki arabama gidiyor ve sonrasında evime gidiyordum.
Ne Olduysa 2023’de Oldu
Ne olduysa 2023 yılında oldu ve TÜİK Enflasyonu % 52 civarında iken;
- Memur, işçiler, asgari ücrete verilen zam % 85 ile % 130 arasında değişti.
- Emekli ise % 25 zam aldı denilse de kök maaş tanımına uyan emekliler hiç zam alamadı.
TÜİK enflasyon verilerinin çarşı pazar ve bilhassa kasap enflasyonu maalesef % 52 TÜİK enflasyonunun 4 kat fazlasıdır.
Durum böyle 2023 yılında ben Sarıyer’deki kasabıma gittiğimde gördüğüm manzarayı size anlatayım;
Kasabımın dükkanında hemen hemen hiç kimse yok, hasbelkader kasap dükkanına bir müşteri gelse ya kemik ya da tavuk kırıntısı almak üzere isteklerini iletiyorlar. Ya da yarım kilo kıyma…
Kasabımın müşteri kıtlığı çektiği 2023 yılında ise ben kasabıma gittiğimde kasabım beni güler yüzle karşılıyor, çay veya kahve ikram ediyor, sohbet ediyor, beni sıkmadan konudan konuya giriyor ve kendisini şirin göstermeye çalışıyor. Gerçi kasabımız şirin ve ton ton. Ben kasabımı seviyorum. Ben et siparişi verip, kasabım etleri hazırlayıp her şey tamam dediğinde en fazla 20 dakika geçiyor. Parasını ödüyorum ve et poşetleri biraz ağır olduğundan dolayı kasabım kalfasına talimat vererek benim et poşetlerimi, otoparktaki arabama kadar taşıtmaya başladı. Bu enflasyon ve pahalılığın da iyi tarafı bu olsa gerek.
Kasabım da haklı. Benim gibi kaç tane müşterisi kaldı ki? Etin fiyatını sormadan, kasabıma hiçbir konuda müdahale etmeden etini alıp giden kaç kişi kaldı? Ben kasapta olduğum süre zarfında 2022 yılında uzun süre kuyrukta beklediğim insanlardan eser kalmamıştı.
Kasabım da beni hoş tutmaya çalışıyordu doğal olarak.
Emekliye Bardak Çay da Lüks Oldu
En azından geçen sene emekli bir kahvehaneye gittiğinde en ucuz içecek bir bardak çay içerdi. Çünkü en ucuz içecek emekli için çaydır. Emekli yanılıp şaşıp, soğuk gazoz veya kolalı içecek hali yok ya.
Bugün çayı nerede içerseniz için emeklinin bütçesini zorluyor maalesef. Emekli ya evinde çayını içecek…
Ya da çayın, kahvenin, kahvehanenin olmadığı halka açık park ve bahçelere gidecek ve orada oturacak. Zaten alım gücü yerlerde sürünen emekli günde 5 bardak çay içse ciddi bir bütçe ayırmak zorunda kalacağıda, tertemiz havada yeşili seyrederek temiz havada tek başına oturması yerinde olacak sanırım.
Ya Ben
Kendi adıma konuşacak olursam; üst düzey yönetici olarak bankamdan emekli olduğumda benim aldığım emekli aylığı asgari ücretin yaklaşık iki (2) katı iken bugün ise asgari ücrete imrenek bakar oldum.
Ödediğim yüksek primlerin akibeti ne oldu acaba? Düşük prim ödeyen ile yüksek prim ödeyen emekliler hemen hemen aynı emekli aylığını almaya doğru dolu dizgin gidiyorlar. Yüksek prim ödeyen emekli tartışmasız hak kaybına uğruyor.
Emeklilik sonrası kendi işimi kuramasaydım, sanırım parklarda yeşilliklerin arasında geziyor, ya da balık tutuyor olacaktım. Allahtan kahvehaneye gitme alışkanlığım yok da çay parası vermek zorunda kalmıyorum.
Kendi Adıma Bir Alternatif
Emekliler iddia edilen enflasyona oranla aynı mantıkla emekli aylığı artışını 2 veya 3 zam döneminde daha zam alırsa emeklinin geleceği durumu düşünemiyorum.
Şöyle düşünüyorum da, emekli aylığı enflasyonun üzerinde olmasına rağmen yetmiyorsa aklıma gelen dahiyane fikir; dilencilik yapmak. Tabii bu fikri kendi adıma söylüyorum. O zaman emekli aylığı yetmiyor şeklinde serzenişlerim de ortadan kalkmış olur.
Söylemler Adeta Emekli ile Alay Eder Gibi
En fazla içerlediğim cümle; otoritelerin her konuşmasında emekliyi enflasyona ezdirmedik demeleri. Hangi enflasyondan bahsediyorsunuz? Geçen seneden bu seneye resmi enflasyon % 45 – 50 civarı gösterilmesine rağmen, mal ve gıda ürünlerinin fiyat artışı aynı dönemde % 100 ila % 400 arasındadır. Emekli hangi enflasyona ezdirilmedi bir anlayan bana anlatsın lütfen.
Reşat BAĞCIOĞLU
ICC Uluslararası Ticaret Odaları
Türkiye Milli Komitesi
Türkiye Bankacılık Komite Başkanlığı Üyesi
