Bu yazımda sizlere fabrikalarımızdaki kaynak işlerinden bahsedeceğim. Makine imalatçılarının olmazsa olmaz en önemli işlerinden olan kaynak işinde dikkat edilmesi gereken hususları irdeleyeceğim. Ancak kaynakçılık mesleği konusunda bilgim eksik olduğu için konunun uzmanlarından kaynak ustası Salim Malkoç’un tecrübeleri ışığında konuyu anlatacağım. Satınalma Uzmanı olarak kaynak konusunda kendisinden çok şeyler öğrendiğimi belirtmek isterim.
Salim Malkoç, çalıştığım süre içinde rast geldiğim en tecrübeli ve bilgili kaynak ustasıdır. Profesör lakaplı ustamız, işini severek yapan ve hakkını vererek çalışan ustalarımızdan. Kendisine mesleği neden tercih ettiğini, kendisini nasıl geliştirdiğini, işin püf noktalarını, karşılaştığı sorunları ve bu mesleği tercih etmek isteyen gençlere tavsiyelerini soracağım. Umarım Salim Malkoç’un verdiği bilgiler fabrikalarımızda çalışan yönetici ve personel için faydalı olur.
- Salim Ustam bu mesleğe ne zaman ve nasıl başladınız? Neden kaynakçı olmayı tercih ettiniz ?
“Bu mesleğe 13 yaşlarımda bir ustanın yanında çırak olarak başladım. Bizler genelde ilkokuldan sonra iş hayatına atılır ve yıllarca ustalarımızın yanında mesleğimizi öğrenirdik. Daha sonra kalfa ve usta olma yolunda ilerlerdim. Kaynak işini çok sevdim ve ilgimi bu alana yönelttim.”
- Profesör lakabı alacak kadar kendinizi nasıl geliştirdiniz ?
“Ben hayatım boyunca ben öğrenciydim aslında. Her girdiğim işyerinde ustalarımı çok iyi takip ettim. İşimle ilgili konuları merakla takip edip eğitimlere katıldım ve malzeme bilgisi konusunda araştırmalar yaptım. Proje okumayı öğrendim. Kaynak makinalarını ve ekipmanlarını kullanmayı öğrendim.
Özellikle ülkemizde iş yapan yabancı firmalarda çalıştığım zamanlar benim için çok değerliydi. Yabancılar kaliteden kesinlikle taviz vermiyorlar ve sizden her zaman kaliteli iş bekliyorlar. Eğer sağlam ve gerektiği gibi yapmazsanız aynı işi size tekrar tekrar yaptırıyorlar. Yabancı firmaların test ve kontrollerinden geçmek oldukça zor. Bu da haliyle çok öğretici oluyor.
İşimi her zaman çok severek yaptım. Önceliğim sağlamlık ve estetik görünüm oldu, hızlı yapmayı hep en sona bıraktım. Her zaman en iyi kaynak yapan olmayı hedefledim. Kaynakçılıkla ilgili MYK belgesi ve sertifikalarımı başarıyla aldım. Bir taraftan da şu anda çeşitli büyük fabrikalarda çalışan ustalar yetiştirmeyi de ihmal etmedim. Çalıştığım kurumlarda kaynakla ilgili yanlış algıları ve alışkanlıkları düzeltmeye çalıştım. Makinalardaki arızaların nasıl giderileceğini öğrendim.”
- Kaynakçılıkla ilgili bildiğiniz ve bu mesleği yapan usta adaylarımıza verebileceğiniz faydalı bilgiler nelerdir ? Tecrübelerinizden faydalanmak istiyoruz.
“Kaynak yaparken havanın sıcaklığı, rüzgar, tüpün basıncı ve çalışılan ortam kaynak kalitesini etkiler. Yani fiziki şartların kaynak yapmaya elverişli olması lazım. Öncelikle kaynak yapacağınız malzemeleri iyi tanımanız gerekir. Malzemenin cinsine ve kalınlığına uygun elektrod ve tel seçimi çok önemlidir. Öte yandan malzemenin temizliği, malzemeyi bozmayacak şekilde akım (amper) değeri seçiminiz, malzemenin ısı girdisini kontrol etmeniz de önemli etkenlerdendir.
Elektrot, gazaltı, argon (tig), tozaltı, bakır-alüminyum, sarı (pirinç), sualtı, punta, lehim gibi kaynak türlerinden en uygun olanını seçmek gerekir.
Sert malzemelerde yüksek amper değeri her zaman kırılma ve çatlamalara sebep olur. Bazı yanlış uygulamalar kaynak yapıldığı anda görülmese bile kısa bir süre sonra karşınıza kırılma ve çatlak olarak çıkar.
Filmlik kaynaklarda daha dikkatli davranmak zorunludur. Kaynak ağzı açılıp temiz malzeme ile uygun amper değeri seçilerek ve ısınma sürekli kontrol edilerek yapılmalı ve gözenek oluşmasına mani olunmalıdır.
Bazen birbirinden farklı malzemeleri de kaynakla birleştirmemiz gerekebilir. Bu durumda elektrot ve tel seçiminin yanı sıra yönetim oldukça önemlidir.
Kaynağa başlamadan önce uygun derecede ve derinlikte kaynak ağzı açılmalı ve parçanın çekme yapmaması için çeşitli yerlerinden punta atılmalıdır.”
- Kaynak yaparken iş sağlığı ve güvenliği konusunda nelere dikkat edilmelidir ?
“Gözlük ve kulaklık mutlaka kullanılmalıdır. Ayrıca kaynak gazları akciğerlere zarar verdiği için kaynak sırasında çıkan gazların uzaklaştırılması büyük önem taşır. Kaynak ışığı kesinlikle cilde ulaşmamalıdır. Bunun için kaynakçının her yeri kapalı olmalıdır. Deri eldiven, önlük, kolluk, başlık tercih edilebilir. Gözleri korumak için de uygun şekilde siyah kaynak maske camları ve gözlük takılmalıdır. İş elbiseleri kot kumaştan tercih edilmeli, iş ayakkabıları çelik burunlu, tam kapalı ve deri olmalıdır. Olası zehirlenmelere karşı günlük olarak düzenli yoğurt yenmesini tavsiye ederim. Yılda bir defa kandaki kurşun oranına bakılmalı ve akciğer filmi çektirilmek suretiyle sağlık kontrolünden geçilmelidir”
- Son olarak bu mesleği tercih etmek isteyen gençlere tavsiyeleriniz nelerdir ?
“Gençler kendilerini iyi yetiştirmeli, mesleklerini sevmeli, meraklı ve araştırmacı olmalı, iş sağlığı ve güvenliği kurallarına uymalıdırlar. Malzeme bilgilerini artırmalı, elektrod ve tel seçimlerine dikkat etmelidirler. Her zaman mesleklerinde en iyisi olmaya çalışmalı, sağlam ve kaliteli iş çıkarmalıdırlar. Ustalarına saygı duymak işine saygı duymaktır. Yaptığı işe saygısı olmayan gerçek usta olamaz. Ayrıca kaliteden taviz vermeyen, yapılan işi sıkı test ve kontrollerden geçiren yabancı firmalarda en azından staj yapmalarını veya bir süre çalışmalarını şiddetle tavsiye ederim. Gençlerin gelişen teknolojileri takip etmeleri, robotik kaynak uygulamalarını öğrenmeleri gerekir ”
Cavit SOY
