Milk-Run Lojistik Sözleşme İncelemesi
SÖZLEŞME YÖNETİMİ YAZI DİZİSİ
Satınalma Kontrat Yöneticiliği ve Riskler – 5
Prof. Dr. Murat ERDAL
İstanbul Üniversitesi Tedarik Zinciri Yönetimi Anabilim Dalı Başkanı
merdal@istanbul.edu.tr
Otomotiv Sektörü Milk-Run Sözleşme İncelemesi – I. Bölüm
Giriş
Bu hafta otomotiv sektöründen Milk-Run Lojistik Sözleşme örneğine yer veriyoruz. Gündemimizde bir HİZMET SÖZLEŞMESİ var.
Yazıya başlarken şu hususu belirtmek isterim. Sözleşme, sadece üreticiler için değil, aynı zamanda lojistik firmaları için de tam bir rehber niteliğinde…Sözleşmede masanın her iki tarafının da yararlanacağı, dersler çıkaracağı önemli kısımlar var.
Üretim Perspektifi
Lojistik operasyonu (taşıma, depolama, dağıtım vd.) olmayan bir üretim tesisimiz yok. Her fabrika çok sayıda lojistik firmasıyla (tedarikçi) çalışıyor.
Taşıma maliyetlerini ve operasyonel risklerinizi kontrol altında tutmak istiyorsanız, bu “sözleşme incelemesi”, klasörünüzde mutlaka bulunmalı. Bu sözleşmeden fikir alabileceğiniz, hatta doğrudan bire bir kopyalayacağınız çok sayıda madde var. Sözleşmeyi dikkatle okuduğunuzda bana hak vereceksiniz.
Lojistik Perspektifi
Benzer şekilde taşıma ihalelerine hazırlanan lojistik firmalarımızın de yeteneklerini gözden geçirme ve öz değerlendirme yapabilmek adına sözleşmeyi madde madde incelemelerini tavsiye ederim.
Stratejik müşterinin (=Key Account) lojistik ihtiyaçlarını anlama, operasyon tarafında beklentilerini görebilme ve kurumsal gelişim sağlama açısından önemli bir kılavuz. Lojistik firmalarımız: “Rakiplerden bir adım önde olmak müzakere gücünüzü artırmak elinizde. Müşteri sözleşmeleri gelişiminiz için fırsattır.”
Lojistik sektöründe iyi bir satış yöneticisi, operasyon kökenli olmalıdır. İyi bir operasyon yöneticisi olmak istiyorsanız “mevzuatı ve sözleşmeleri bilmelisiniz”.
Hizmet Sektöründe Sözleşme
Kısa bir pencere açalım. Hizmet sektörü zor bir sektör. Taahhüt edilenle gerçekleşen sonuçlar farklılık gösterebiliyor. Tedarikçi araştırması ve seçim kriterleri üzerinde ne kadar çalışılsa da hatalar olabiliyor. Operasyon sürecinin yönetimi, performans göstergeleri (KPI), güvenilirlik ve doğru kontrat inşa etmek sektörel bilgi ve deneyim gerektiriyor.
Okuma yapmak isteyen yöneticilerimiz için iki yazımızı daha dikkatinize sunuyorum:
Danışmanlık Hizmet Alımları ve Sözleşmeler
Şirketlerimizin hemen her branşta danışmanı vardır. Tedarik zinciri yönetimi , finans, muhasebe, iş hukuk, İSG gibi.
– Danışmanlık Hizmet Alımları ve Sözleşmeler: Kontrol Listesi-II
– Danışmanlık Hizmet Alımları ve Proje Esaslı Satınalma Yönetimi – I
OTOMOBİL FABRİKASI ve MİLK – RUN LOJİSTİK OPERASYONLARI
Sözleşmenin daha rahat anlaşılabilmesi adına, öncelikle Milk-Run lojistik operasyonlarını genel hatları ile açıklamak isterim. Temel bakış açımız OPERASYON YÖNETİMİdir. Böylelikle taşıma tabanlı riskler (koordinasyon, araç, hasar gibi) tedarikçi ilişkileri, performans göstergeleri (KPI’lar) ve sözleşme arasında bağ kurmak kolaylaşacaktır.
Milk Run Lojistik Nedir?
Sektör içerisinde yaygın bir biçimde Milk Run kelimesinin orijinal haliyle (İngilizce) kullanımını görmekteyiz. Milk Run sözcüğü Türkçe lojistik literatürüne “Döngüsel Sefer” olarak geçmiştir.
Milk-Run uygulama örnekleri ilk olarak gündelik perakende dağıtım sisteminde ortaya çıkmıştır. Dağıtım – teslimat uygulamalarında başarılı sonuçlar elde ettiği görülünce, öne çıkan sevkiyat özelliği diğer sektörlere de hızla yayılım göstermiştir.
Otomotiv sektörü tedarik zinciri operasyonlarında Milk-Run, ön evrede, tedarikçilerden fabrikaya taşınan (gelen) malzeme trafiğinde “inbound lojistik” yönetiminde sağladığı avantajlarla dikkat çekmiştir.
Milk Run Lojistik, taşıma organizasyonu içerisinde sevkiyat (filo) araçlarının planlanması, belirli bir güzergâh planı (rota) içerisinde düzenli hareket ettirilerek, amaca uygun bir biçimde,
a) “ürünlerin farklı noktalardan (tedarikçiler, depolar) toplanması ve bir noktaya (fabrika, dağıtım merkezi gibi) teslim edilmesi” ya da
b) “bir noktadan çıkış yapan aracın farklı adreslere (tedarikçiler, bayiler, satış noktaları olabilir) teslimat yapmasıdır”.
Milk Run Lojistik operasyonlarının öne çıkan üç türü bulunmaktadır. Bunlar;
- Inbound Milk Run Lojistik Uygulamaları: Kısaca gelen malzeme (parça) lojistiğinde Milk Run operasyonları. Farklı tedarikçiler ve alıcı fabrika arasında, gelen malzemelerin taşınma süreci.
- In-Plant Milk Run Lojistik Uygulamaları: Fabrika (tesis) içi milk run operasyonları.
- Outbound Milk Run Lojistik Uygulamaları: Tamamlanmış ürünlerin fabrikadan – farklı adreslerdeki dağıtım kanal üyelerine (depo, bayi, satış noktası gibi) taşınma süreci.
Milk-Run Lojistiğin Getirdiği Yenilik Nedir?
Geleneksel taşıma operasyonu, “tedarikçi ve alıcı (müşteri) arasındaki parça trafiğine” ilişkindir. Tedarikçi kendisine açılan satın alma sipariş takvimine uygun olarak parçayı üretir ve alıcı fabrikaya sevk eder. Tam kamyon (FTL) yüklemelerde, operasyon, bu şekilde geçerliliğini korumaktadır. Yurt içi bir operasyon örneği verecek olursak şu şekilde düşünebiliriz: “Tek gönderici (tedarikçi firma), bir araç (kamyon), bir sürücü, belirli güzergâh (rota), çıkış ve varış noktası arasında kesintisiz hareket ve teslimat.”
Büyük tesislerin (otomobil fabrikası gibi) satın alma gereksinimleri dolayısı ile tedarikçi sayıları fazladır. Üretim programlarında dakiklik hayati öneme sahiptir. Binlerce araç üretimi sürecinde çok sayıda tedarikçiden teslimat yoğunluğu yaşanmaktadır. Tedarikçilerden sürekli hammadde, malzeme, parça sevkiyatı söz konusudur. Stok tutmak hem yüksek maliyet, hem de alan gereksinimi ve yönetim zorlukları gibi problemleri gündeme taşımaktadır.
Otomotiv sektöründe yalın üretim felsefi ile hareket edilmektedir. Tam zamanında (JIT) üretim, israfı önleme ve mümkünse stok tutmadan (sıfır stok) çalışma alışkanlıkları oturmuştur. Bu anlayış beraberinde tedarikçilerden gelen malzeme trafiğini kontrol altına alma zorlukları getirmektedir.
Farklı bölgelerde üretim yapan tedarikçiler olduğunda; gelen malzeme trafiğinde, az miktarda siparişler (LTL) ve sık teslimatlarda belirli sıkıntılar ortaya çıkabilmektedir. Göndericiler (tedarikçiler) ve alıcı (otomobil fabrikası) arasında taşıma planlaması ve koordinasyon problemleri yaşanabilmektedir. Taşıma performans düşüklükleri, araç kapasite / doluluk oranlarında zayıflıklar, artan taşıma maliyetleri, varış noktasında (fabrikada) araç yığılması ve uzun bekleme süreleri olabilmektedir.
Milk-Run Lojistiğin Sağladığı Avantajlar Nelerdir?
Coğrafi olarak birbirine yakın ya da belirli bir hat üzere üretim yapan tedarikçinin koordine edilmesi esastır. Amaç, otomobil fabrikasının ihtiyaç duyduğu parçaların belirli bir grup tedarikçiden düzenli bir biçimde taşınmasıdır.
Farklı tedarikçilerden belirli miktarlarda (parça kasaları ya da paletler) ürün bir araçta konsolide edilmektedir. Birden fazla araç, akaryakıt sarfiyatı ve sürücü maliyetinin önüne geçilmektedir.
Ülkemizden örnek verecek olursak, otomotiv sektöründe faaliyet gösteren ana aktörlerin güneydoğu Marmara Bölgesi’nde (Kocaeli, Adapazarı, Bursa illeri) yer aldıkları bilinmektedir. Doğal bir biçimde otomotiv tedarik sanayinin de yine bu bölgede kümelendiği görülmektedir. Organize sanayi bölgeleri de tedarikçileri coğrafi olarak birbirine yakınlaştıran önemli bir faktördür. Milk-Run lojistik operasyonları için bir fırsat kendiliğinden oluşmuştur.
Milk Run Lojistiğin Doğruları Nelerdir?
Üretim tesisleri için Milk Run (Inbound) operasyonu;
- Doğru Tedarikçiden
- Doğru Miktardaki Ürünün (kasa, palet)
- Doğru Zamanda (sevkiyat gün ve saati)
- Doğru Güzergahta (rotada)
- Doğru Toplanması ve
- Doğru Maliyetle taşınmasıdır.
Otomotiv sektöründe tedarik ve lojistik yönetiminde, Malzeme Yönetimi Operasyon Rehberleri ve Lojistik Değerlendirme ( Materials Management Operations Guidelines / Logistics Evaluation MMOG / LE) prensipleri öne çıkmaktadır. Müşteri gereksinimleri, kapasite kısıtlamaları, acil durum planlaması, tedarikçi yeteneği, kaynak tahsisi ve çalışan becerileri üzerine çalışılır. Sektörün çalışma prensipleri göz önünde bulundurulduğunda, tedarikçide üretilen parçaların stratejik önemi vardır. O nedenle taşıma süreçleri ile ilgili olarak hasar, kayıp ve gecikme kabul edilemez.
Alıcı için avantajları;
Alıcı fabrika için avantajlar;
- Operasyonlarda hız (çeviklik) ve esneklik,
- Yüksek envanter devir hızına imkân vermesi,
- Daha az miktarlarda sık parça hareketi ve buna bağlı olarak depo (alan) yer gereksinimi,
- Tedarikçilerden gelen malzemelerin takip ve izleme kolaylığı,
- Tedarikçi (ve satıcıların) etkin kontrolü sayılabilir.
MİLK – RUN LOJİSTİK SÖZLEŞME İNCELEMESİ
Milk-Run Lojistik sözleşmesini iki yazı halinde inceleyeceğiz. Orijinal sözleşmenin kendisi toplam 10 sayfadan oluşmaktadır. O nedenle bir hafta yarısını (1- 5. Maddeler), bir hafta ise diğer kalan kısmı (6-21. Maddeler) analiz edeceğiz.
Hatırlarsınız Tedarikçi Üretim Sözleşmesi incelemesi, dört bölüm toplam 30 sayfa sürmüştü. Sayfa altında linklerini paylaşıyorum. Yetiştirebilirsek Satınalma dergimizin 143. sayısında bir bütün halinde yer vereceğiz.
Şimdi bütünü görebilmek adına Milk-Run Lojistik Sözleşmesi’nde yer alan tüm başlıkları sıralayalım:
(Not: Otomobil Fabrikası ismi yerine Erdal Otomotiv tercih edilmiştir.)
MİLK – RUN LOJİSTİK SÖZLEŞME
- TARAFLAR
- SÖZLEŞMENİN KONUSU
- SÖZLEŞMENİN DEVRİ
- TAŞIMA ESASLARI
- TEMEL OPERASYONEL ŞARTLAR
- PERSONEL VE ARAÇ YÖNETİMİ
- ROTA PLANLAMA
- SEVKİYAT TESLİM ALMA
- NAKLİYE ESNASINDAKİ SORUMLULUKLAR
- BOŞ KASA YÖNETİMİ
- OLAĞANÜSTÜ DURUMLARDA SEVKİYAT YÖNETİMİ
- ERDAL OTOMOTİV İHTİYAÇLARINDA DEĞİŞİKLİK
- ARAÇ SPESİFİKASYONLARI
- NAKLİYECİNİN PERSONEL VE ARAÇ İLE İLGİLİ YÜKÜMLÜLÜKLERİ
- ERDAL OTOMOTİV YÜKÜMLÜLÜKLERİ
- MÜCBİR SEBEPLER
- SİGORTA
10. TEMİNAT MEKTUBU
11. DENETİM
12. FİYAT
13. MALİYET YÖNETİMİ ve OPTİMİZASYON YÖNETİMİ
14. ÖDEME
15. DUYURMA YASAĞI VE GİZLİLİK
16. SÖZLEŞMENİN SÜRESİ
17. SÖZLEŞMENİN FESHİ
18. VERGİ VE RESMİ MASRAFLAR
19. İHTİLAFLARIN HALLİ
20. SÖZLEŞMENİN EKLERİ
EK-1 : ERDAL OTOMOTİV A.Ş. İşletmeleri Çalışma Şartnamesi
EK-2 : Tedarikçi Listesi
21. İMZA TARİHİ
Aşağıda otomobil fabrikası ve lojistik hizmet üreten arasında imzalanmış bir Milk Run Lojistik Sözleşmesi bulacaksınız. Keyifli incelemeler.
Şirket üyeliği (10 çalışana erişim imkânı) ya da profesyonel üyelik işlemlerinizi tamamlayarak tüm dergi arşivini ve makaleleri görebilirsiniz. Kayıtlı çekirdek firma sayımız da hızla büyüyor. Güzel bir beyaz yaka topluluğu olduğumuzu söylemeliyim.
Bu köşede ele aldığımız sözleşmeleri şirketinizde 2 günlük Tedarikçi Sözleşmeleri, KPI’lar ve Sektörel Kontrat İncelemeleri Eğitimi kapsamında görebilirsiniz.
MİLK – RUN LOJİSTİK SÖZLEŞME
1 . TARAFLAR
Bir taraftan, … İlçe/İl adresinde mukim ERDAL OTOMOTİV A.Ş. – Bundan böyle ERDAL OTOMOTİV diye anılacaktır.), diğer taraftan ( NAKLİYECİ adresi ) mukim (NAKLİYECİ İSMİ———(Nakliyeci Vergi Dairesi) (Bundan böyle NAKLİYECİ diye anılacaktır.) arasında aşağıdaki şartlar çerçevesinde bir nakliye sözleşmesi akdedilmiştir.
Sözleşme içerisinde ERDAL OTOMOTİV ile NAKLİYECİ birlikte “TARAFLAR” olarak anılacaktır. ERDAL OTOMOTİV’ in parça yan sanayi firmaları “TEDARİKÇİ” diye anılacaktır.
Taraflar adres değişikliklerini 7 (yedi) gün içinde diğer tarafa bildirmediği sürece yukarıdaki adreslere yapılacak tebligatlar tarafların kendisine yapılmış sayılacaktır.
İşbu sözleşme, ERDAL OTOMOTİV A.Ş. İşletmeleri Çalışma Şartnamesi ( EK-1 ) ile bir bütünlük arz eder. NAKLİYECİ bu Sözleşme’de ayrıca belirtilmeyen durumlarda ERDAL OTOMOTİV A.Ş. İşletmeleri Çalışma Şartnamesi koşullarına da aynen uymayı kabul ve taahhüt eder.
Haftaya kaldığımız yerden “Nakliyecinin Personel ve Araç İle İlgili Yükümlülükleri Madde-6” İle devam edeceğiz.
Teşekkür
Satınalma yöneticilerine güzel geribildirimleri için bir kez daha teşekkür ederim.
Okuyucularımız son derece dikkatli. Temel dönüşler:
“-Firmaların konuları ele alma biçimleri, müzakere ve karşılıklı mutabakata vardıkları metinleri görmek, operasyonel bakış açısı, beklenti/uyarı kısımları ve sizin revizyon önerilerinizi görmek heyecan verici.”
“-Bir çok küçük – orta ölçekli işletmemiz ve onların çalışanları için örnek sözleşme görmek farkındalığı yükseltiyor.” şeklinde…Daha çok yazarsanız burada mutlulukla paylaşırım.
SÖZLEŞME YÖNETİMİ YAZI DİZİSİ
I – Tedarikçi Üretim Sözleşmesi ( 1 – 4 )
Tedarikçi Üretim Sözleşmelerinde Kalite Yönetimi, Kontrol, Uygunsuzluklar
Numune ve Ürün Dosyası, Seri Üretim Onayı, Garanti, Ambalaj
Teslimat, Teslim Yeri ve Nakliye, İade, Fiyat, Ceza
Fesih, Mücbir Sebep, İhtilaf, Kalıp, Ekipman, Sözleşme Ekleri
II – Danışmanlık Hizmet Alımları ve Sözleşmeler
– Danışmanlık Hizmet Alımları ve Sözleşmeler: Kontrol Listesi-II
– Danışmanlık Hizmet Alımları ve Proje Esaslı Satınalma Yönetimi – I
– – – – – — – – – — – – – – – — – – — – – – — –
SATINALMA ve TEDARİK ZİNCİRİ EKİPLERİ İÇİN
Tedarikçi Sözleşmeleri, Performans Değerlendirme (KPI’lar) ve Sektörel Kontrat İncelemeleri Eğitimi:
Tedarikçi Sözleşmeleri, KPI’lar ve Sektörel Kontrat İncelemeleri Eğitimi
için Eğitim Kataloğunu https://satinalmadergisi.com/egitim.pdf indirebilirsiniz.
