Satış sözleşmesi, satıcının, satılanın zilyetlik ve mülkiyetini alıcıya devretme, alıcının ise buna karşılık bir bedel ödeme borcunu üstlendiği sözleşmedir. Sözleşme ile aksi kararlaştırılmadıkça veya aksine bir âdet bulunmadıkça, satıcı ve alıcı borçlarını aynı anda ifa etmekle yükümlü olmakla birlikte bu kuralın istisnaları olabilir.
Borçlar Kanunu, satış sözleşmesi türlerini belirlemiştir. Bunlardan biride Örnek Üzerine Satış Sözleşmesidir. Örnek üzerine satış, ticarî hayatta çok rastlanan ve pratik önemi fazla olan bir satış türüdür.(Maket üzerinden satış, model üzerinden satış gibi)
Örnek üzerine satış, tarafların sözleşmenin konusu olan malın alıcıya veya üçüncü bir kişiye bırakılan bir örneğe ya da tespit ettikleri bir mala uygun olması üzerinde anlaşmalarıyla yapılan satıştır.(B.K.247)
Bu satış sözleşmesinde taraflar, bir örneğe, yahut tespit ettikleri bir mala uygun olması üzerinde anlaştıkları takdirde; yapılan satış sözleşmesi, örnek üzerine satış sözleşmesi olarak adlandırılır. Böylece bu satış türünde satılanın nitelikleri bir örnek üzerinde somutlaştırılmış olmaktadır.
Borçlar Kanunu düzenlemesine göre, örnek üzerine satışta kendisine örnek verilen taraf, elindeki örneğin kendisine verilmiş örnek olduğunu ispat yükü altında olmayıp, örneğin biçimi değişmiş olsa bile, bu değişiklik gözden geçirmenin zorunlu bir sonucu ise, alıcının iddiası doğru sayılır. Ancak, karşı tarafın her hâlde bunun aksini ispat hakkı vardır.(B.K.248)
Örnek üzerine satışta satış sözleşmesi kurulduğu anda tam olarak hükümlerini doğurur. Satılanın örneğe uygun olmaması durumunda, alıcı, ayıptan sorumluluk hükümleri çerçevesinde satıcıyı sorumlu tutar bu durumda aşağıdaki haklardan birini kullanabilir.
Satış sözleşmesinden dönme,
Satış parasının indirilmesini isteme,
Satılanın ücretsiz onarılmasını isteme ,
Satılanın ayıpsız bir benzeri ile değiştirilmesini isteme imkânlarına sahip olur.
Belirtildiği gibi, örnek üzerine satışta kendisine örnek verilen taraf, elindeki örneğin kendisine verilmiş örnek olduğunu ispat yükü altında değildir. Örnek değiştirilmiş olsa bile, , alıcının iddiası doğru sayılır. Ancak, karşı tarafın her hâlde bunun aksini ispat hakkı vardır.
Yazar: Egemen Gürsel ANKARALI
Yukarıda özeti yayınlanan bu yazının tümünü Satınalma Dergisi Mart 2015 sayısında bulabilirsiniz.!
