Şirketlerin ve Liderlerin Sessiz Düşmanı: Karar Yorgunluğu
M.Efsun Yüksel Tunç
Gün içinde kaç karar verdiğimizi hiç düşündünüz mü? Sabah hangi kıyafeti giyeceğimizden, kahvemizi nasıl içeceğimize, önemli bir iş stratejisini belirlemeye kadar sürekli bir karar döngüsü içindeyiz. Ancak bu karar verme süreci, düşündüğümüzden çok daha fazla enerji tüketiyor ve zamanla “karar yorgunluğu” dediğimiz bir duruma yol açıyor. Özellikle iş dünyasında yöneticiler, liderler ve ekipler için bu durum fark edilmeden iş süreçlerini baltalayabilir. Peki, karar yorgunluğu nedir ve nasıl önüne geçebiliriz?
Karar yorgunluğu, gün boyunca verilen kararların zihinsel kaynaklarımızı tüketmesi sonucu ortaya çıkan bilişsel tükenmişlik durumudur. Beynimiz her karar aldığında bir miktar enerji harcar ve gün içinde yüzlerce karar vermek zorunda kaldığımızda, akşam saatlerine doğru yorgunluk başlar.
Bunu basit bir örnekle açıklayalım: Sabah enerjiniz yüksekken zor ve stratejik kararlar almak size kolay gelir. Ancak gün ilerledikçe, önemsiz görünen kararları bile vermekte zorlanırsınız. Bu yüzden bazı yöneticilerin akşam saatlerinde kritik kararlar almak yerine kararları ertelediğini veya en kolay seçeneği seçtiğini gözlemleyebiliriz.
Karar yorgunluğu, verimsizlikten hatalara ve hatta iş kayıplarına kadar birçok olumsuz sonuca yol açabilir. Büyük liderlerin, rutin işlerini sadeleştirerek veya aynı kıyafetleri giyerek bu yorgunluğu en aza indirdiğini duymuşsunuzdur. Mark Zuckerberg’in sürekli aynı gri tişörtü giymesi ya da Steve Jobs’ın ikonik siyah kazağı da tam olarak bu yüzden.
Karar yorgunluğu, liderler ve ekipler için risk oluşturur. Yorgunluk, muhakeme yetimizi azaltır. Günün sonlarına doğru verilen kararların daha hatalı olmasının temel sebebi budur. Birçok lider, akşam geç saatlerde yapılan toplantılarda verilen kararların ertesi gün gözden geçirilmesi gerektiğini fark etmiştir. Bazen en büyük risk, hiç karar almamaktır. Karar yorgunluğu yaşayan yöneticiler, risk almaktan kaçınarak işleri sürüncemede bırakabilir. Bu da fırsatların kaçmasına ve iş büyümesinin yavaşlamasına yol açar.
Zihinsel enerji azaldıkça, önemli stratejik kararlar almak yerine küçük, önemsiz detaylara takılabiliriz. Büyük resmi görmek zorlaşır ve enerjimiz tükenmişken gereksiz konulara fazla odaklanabiliriz. Bir liderin karar almakta zorlanması, ekibe de yansır. Belirsizlik arttıkça, ekiplerin motivasyonu düşer ve iş süreçlerinde duraksamalar yaşanır.
Peki, bu durumu nasıl yönetebiliriz? İşte karar yorgunluğunu azaltmak ve iş süreçlerini daha verimli hale getirmek için kullanabileceğimiz 5 etkili yöntem:
- Kararları Kategorize Etmek
Her karar aynı öneme sahip değildir. Stratejik ve kritik kararlarla günlük rutin kararları ayırarak önceliklendirme yapmak gerekir. Örneğin, hangi e-postaya yanıt vereceğinizi saatlerce düşünmek yerine, önemli kararlarınıza odaklanmalısınız.
- Sabah Saatlerinde Zor Kararları Vermek
Enerjinizin en yüksek olduğu zaman diliminde en kritik kararları almayı alışkanlık haline getirin. Önemli toplantıları ve kararları günün erken saatlerine planlamak, daha sağlıklı sonuçlar doğuracaktır.
- Gereksiz Seçenekleri Ortadan Kaldırmak
Günlük rutinlerinizde gereksiz seçimleri azaltarak zihinsel enerjinizi koruyabilirsiniz. Örneğin, öğle yemeğinde ne yiyeceğinizi önceden belirlemek veya belli bir kıyafet düzeni oluşturmak, karar yorgunluğunu azaltacaktır.
- Yetki Devretmek ve Otomasyonu Kullanmak
Her kararı tek başınıza almak zorunda değilsiniz. Ekibinize güvenin ve bazı kararları devredin. Ayrıca, dijital araçlardan faydalanarak tekrar eden işleri otomatikleştirin.
- Mola Vermeyi Hatırlamak
Araştırmalar, kısa molaların karar verme yetimizi güçlendirdiğini gösteriyor. Beynimizi sürekli meşgul etmek yerine, küçük aralar vererek zihinsel yenilenmeyi sağlamak, daha sağlıklı kararlar almanıza yardımcı olacaktır.
İş dünyasında başarılı olmak, sadece doğru kararları almakla değil, karar süreçlerini akıllıca yönetmekle mümkündür. Karar yorgunluğu, fark edilmediğinde şirketlerin sessizce büyümesini engelleyen büyük bir risk haline gelir. Ancak doğru stratejilerle bu riski yönetmek ve daha verimli bir çalışma ortamı oluşturmak elimizde.
Biz de iş hayatımızda bu farkındalığı kazanarak, enerjimizi en değerli kararlarımıza yönlendirebiliriz. Aklımızda tutalım, her karar bir maliyet içerir. Önemli olan, enerjimizi en iyi kullanarak uzun vadeli başarıyı sağlamaktır. Peki siz, karar yorgunluğunu yönetmek için hangi stratejileri uyguluyorsunuz?
M.Efsun Yüksel Tunç
Eğitmen ve Yönetim Danışmanı
Yaşam ve Yönetici Koçu
efsun@indus.com.tr
