Perakende Değer Zinciri Tasarımında Dördüncü ve Son Adım:  

Tedarikçi İşbirliği Değer Önerisi

Dr. Ulduz AZAD 

Geçen haftaki yazıda perakende şirketinin değer önerisine değinilmişti.

Öncelikle Bolu’da yaşamını yitirenler için rahmet ve yakınlarını kaybedenler için baş sağlığı diliyorum. Dünya çapında yaşanan doğal afetler ve krizler (pandemi, terör, siber saldırılar, finansal belirsizlikler vb.) acil durumda temel ihtiyaçların tedarik edilmesi için “humanitarian supply chain” çalışmalarına zemin hazırlamıştır. Global şirketlerin acil durumlar için tedarikçilerini de sistemlerine dahil ettiği  “contingency plan” entegrasyonu, yerli firmalar için örnek alınması gereken bir iyi uygulamadır.

Stratejik yönetim teorisi rekabet avantajına karşı “İşbirliği avantajı” kavramını vurgulamaktadır. Buna göre iş dünyası, ortak faydalara ulaşmayı amaçlayan ve birbirine bağlı ilişkiler ağı tarafından geliştirilen stratejik iş birlikteliğinden ibarettir. Tüm bunların sonucu olarak tedarikçi ilişkilerinin geleneksel yapısındaki fiyat esasına dayanan kısa vadeli ilişkilerden,  işbirliği ve karşılıklı güvene dayanan stratejik ilişkilere doğru bir eğilim vardır ve “İlişkisel Pazarlama” olarak tanımlanan pazarlama anlayışı gelişmektedir. Özellikle dış kaynak kullanımında etkili olan bu anlayış,

• Organizasyonel faktörler,
• Maliyet temelli faktörler,
• Personelden kaynaklı sorunlar,
• Kaliteyi arttırma ve
• Teknolojik yeniliklerin takibi açısından şirketlere katkılar sağlamaktadır.

Tedarikçi işbirliği sayesinde yukarıdaki hangi faktör/lerde şirketinize katkı sağladınız?

Global Supply Chain Forum tarafından 2000 yılında yapılan tanıma göre, tedarik zinciri, ilk üreticilerden son kullanıcıya kadar ürünler, hizmetler ve bilgileri temin eden ve müşteriler ve iş ortaklarına değer yaratan anahtar iş süreçlerinin entegrasyonudur. Tedarik Zinciri yönetiminin anahtar süreçler :

• Müşteri ilişkileri yönetimi,
• Müşteri hizmet yönetimi,
• Talep yönetimi,
• Sipariş karşılama yönetimi,
• Üretim akışı yönetimi,
• Satınalma yönetimi,
• Ürün geliştirme ve ticarileştirme ve
• İadeler olarak betimlenmiştir.

Tedarik zinciri departmanı şirketinizdeki hangi süreçlerin yönetiminden sorumlu?

Association for Supply Chain Management (ASCM) ve American Production and Inventory Control Society (APICS) tarafından geliştirilen Supply Chain Operations Reference (SCOR) modelinin, kaynak temelli yaklaşım, kaynak/avantaj teorisi, tüketim teorisi, organizasyonel teori ve dikey entegrasyon gibi teoriler temelinde geliştirildiği görülmektedir. Yukarıdaki modele göre tedarikçi, firma ve müşteri planları her 3 kademede de karşılıklı bir akış içerisinde, tedarik et / üret / teslim et (source/make/deliver) süreçlerinin planlanması ve geri dönüşünden (plan/return)oluşmaktadır.

Perakendecileri için, yakın zamanda yeni formatlara ilginin artması, esnek tedarik zinciri yapısı, dijital pazarlama ve kampanyaların önemi, ani talep artışları ve tüketici alışkanlıklarında değişim, veri toplama, teknolojik yenilikler, birleşme ve satın almalar ile yeniden yapılanma, regülasyon, vergi ve raporlama alanlarında gelişmeler yaşanmaktadır. Şirketlerin teknik ve ticari yapıları arasındaki iş bölümü için, Kalite Fonksiyon göçerimi aşamaları dikkate alınmakta, belirlenen müşteri grupları, ihtiyaç ve istekleri analiz edilerek, “nelerin yapılacağına” Pazarlama, “nasıl yapılacağına” ise mühendislik yanıt aramaktadır.

Tedarikçi Değer Zinciri ölçümü için, pazarlama karmasından esinlenilerek oluşturulan ve B2B değer zinciri araştırmalarında kullanılan aşağıdaki 3 faktörün kullanılması önerilmektedir.  (Morgan, 2009; Song, Hanvanich, & Calantone, 2005)

• Birlikte yaratım değeri (Value Co-Creation)
• İlişki değeri
• Performans değeri

Scor modelinde tedarik zinciri performans kriterleri iki bölüme ayrılmıştır, ilki müşteriye karşılık olanlar,

• Güvenilirlik,
• Duyarlılık ve
• Çeviklik,

ikincisi ise içeride karşılığı olanlar,

• Maliyet ve
• Kaynak yönetimi verimliliği’dir.

Tedarikçi değer zinciri, global bir çok şirkette olduğu gibi yerli şirketlerde de değer zincirindeki en güçlü halkalardan birisidir ve özellikle ana tedarikçiler ile yürütülen işbirlikleri her iki tarafa da sürdürülebilir katkılar sağlamaktadır.

Siz değer zinciri performansınızı hangi faktörler ile ölçüyorsunuz?

Perakende değer zinciri yazı dizisini sonuna kadar okuduğunuz için teşekkür ederim, uygulamalarınıza katkı sağlaması temennisi ile takip eden yazılarda bahsi geçen konuların pratik uygulamalarına değineceğim, sağlıcakla kalın.