Günümüz global dünyasında artık işletmelerde global bir vizyon üstlenme yoluna gitmektedirler; çünkü, ancak global bir vizyona sahip olan ve dünya trendlerine ayak uydurabilen işletmeler büyüme ve sürdürülebilirlik sağlamaktadırlar.
İşletmeler ticari amaç için oluşturulmuş örgütlerdir. İşletmeler yerelde faaliyet gösteren, ülke içinde ticaretini yapan işletmeler olabileceği gibi; ihracat, bayilik veya direkt olarak, yabancı ülkelere yatırım yoluyla uluslararası veya çok uluslu işletme statüsünde de olabilirler. Günümüz ekonomisine bakıldığında büyümenin en önemli yollarından birisinin ihracat olduğu görülmektedir. Gerek ihracat gerekse diğer yöntemlerle dış pazarlara açılma eğiliminde olan işletmelerin dikkat etmesi gereken noktalar, ulusal firmalara nazaran çok daha fazladır. Ayrıca uluslararası işletmelerin politika ve stratejilerini belirlerken göz önünde bulundurmaları gereken en önemli nokta çevresel faktörlerdir.
İşletmelerin politika ve stratejilerinin işletme yapısını destekler şekilde ve çevresel faktörleri göze alır biçimde oluşturulması gerekir. Çevresel faktörlere bakıldığında hukuki çevre, politik çevre, ekonomik çevre, yasal çevre, sosyokültürel çevre başta gelen faktörlerdir ve uluslararası pazarlara girerken çok detaylı analiz edilmesi gerekir. Çevrenin doğru bir şekilde analiz edilmemesi sonucunda sonuçlar çoğu zaman iflasa kadar gitmektedir ve bunun en yakın zamanda tanığı olduğumuz durum; 2015 yılında Rusya ile yaşadığımız uçak krizi ve bunun sonucunda, uygulanan ambargo ile iflasa sürüklenen binlerce şirkettir.
Üzerinde durulması gereken konu: işletmeler bu tarz çevresel sorunlara karşı nasıl hazırlıklı olabilir, politika ve stratejilerin belirlenmesinde, çevresel faktörlerin rolü ve olası krizde, yukarıda bahsettiğim Rusya- Türkiye arası politik krizi gibi bir durumla nasıl başa çıkılabilir, ne tür politikalar ve stratejiler izlenebilir.
Stratejik planlama çeşitli şekil ve kapsamlarda yapılabilmekle beraber, hepsi şu temel bileşenler üzerinden şekillenir:
Vizyon: Firmanın önündeki 5 yıl veya daha fazla sürede ne noktada olacağını anlatır. İfade şunları içerebilir; fiziksel görünüş, işletme boyutu, yapısı, ölçeği vb.
Misyon: Firmanın zamandan bağımsız amacını ve arzusunun nasıl yerine getirileceğinin ifadesidir. Organizasyonun neden var olduğunun deklarasyonudur.
Değerler: Firmanın devamlı, tutkulu, ayırt edici temel inanışları. Yönlendirici prensipleridir.
SWOT: Firmanın şu anki pozisyonun gücü ve zayıflıkları, dışarıdaki fırsat ve tehditlerinin özetidir.
Rekabet avantajı: Rekabet ortamında en kuvvetli olduğunuz alandır.
Uzun dönem stratejik amaçlar: Yaklaşık 3 yıllık sürede vizyonunuzu gerçekleştirmek için neye odaklandıklarınızdır.
Kısa dönem amaçlar/öncelikler: Stratejik amaçların bir iki yıllık performans hedefleri haline dönüşmesidir.
Aksiyon planları: Hedefin nasıl gerçekleşeceğinin planıdır. Stratejinin operasyona dönüştürülmesidir.
Skorkart: Ana performans göstergeleri üzerinden aylık düzende performans takip etmeyi sağlar.
Finansal değerlendirme: Geçmiş kayıtlara ve gelecek öngörülere göre yapılan değerlendirme ile gelecek planı yapıp, firmanın gelecek finansal performansının daha kontrol altında tutulmasıdır.
Görüldüğü üzere öncelikle ulusal temelde ve daha sonra uluslar arası pazardaki yerimizin analizi titizlikle ve objektif bir şekilde yapılmalı. Yukarıda sayılan unsurlar stratejinin temel yapı taşlarını oluşturmakta ve olası bir felaketin öncesinde önemli ölçüde yol gösterici olmaktadır. Durumu şu şekilde bir örnekle pekiştirecek olursak: ulusal pazarda çok güçlü olan bir firma, uluslararası pazara ihracat yoluyla açılma kararı verdiğini varsayalım. Birçok firmanın uyguladığı klasik bir büyüme şekli olan ihracat, iyi bir planlama ve strateji yapılmadığı takdirde hezeyanla sonuçlanması kaçınılmazdır. Pazar araştırması yapan firma örnek verecek olursak Almanya ve Rusya’da büyük bir potansiyel gördü ve bu ülkelere ihracat yapmaya karar verdi. Bu iki ülke için Pazar analizi yapılırken, ekonomik çevreden, politik çevreye kadar, hukuki yapıdan sosyokültürel yapıya kadar birçok çevre unsuru titizlikle ele alınmadır; çünkü aynı ürünü satacağın bu iki ülke, para biriminden tutunda, sosyokültürel yapıya kadar, politik çevreden hukuk sisteminin güvenirliğine kadar her şeyiyle çok farklıdır. 2015 yılında Rusya ile yaşanan uçak krizinde görülmüştür ki; Rusya’ya vadeli veya açık hesap çalışan firmaların büyük çoğunluğu, Rusya’daki oturmayan hukuk sisteminden dolayı alacaklarını tahsil edememişler ve iflasın eşiğine gelmişlerdir. Aynı örnek Almaya ile yaşanmış olsaydı muhtemelen daha gelişmiş ve güvenilir yasal düzenlemeler dolayısıyla aynı son yaşanmazdı.
