Vesaik Mukabili Ödeme Satınalmada Avantaj Sağlar
Turan AKIN (Mr.)
ICC ACADEMY / CTFP Certificate
(Cash Against Documents (CAD), Documents Against Payment (D/P)
Bir malın ihraç ülkesinden yola çıkarılmış olduğunu gösteren belgelerin (Vesaik) ihracat bedelinin alıcı tarafından ödenerek bankadan alınması yoluyla yapılan ödeme şeklidir. Bir başka ifade ile bankanın ihraç bedelini tahsil ettikten sonra vesaiki ithalatçıya teslim ettiği ödeme türüdür.
Riski, alıcı ve satıcı için peşin ve mal mukabiline göre daha az; ancak akreditife göre daha fazladır. Milletlerarası Ticaret Odası 522 Sayılı Broşüre (URC 522) tabidir.
Satıcı malları alıcıya gönderirken malın gümrükten alınmasını sağlayan sevk belgelerini alıcının bankasına gönderilmek üzere kendi bankasına verir. Sevk belgeleri alıcının bankasına geldiğinde alıcı mal bedelini öder ve bu ödeme karşılığında sevk belgelerini bankasından teslim alır. Bankanın sorumluluğu vesaikin gönderilmesi, ödeme veya vadeli poliçe kabulü karşılığında vesaikin teslimi ile sınırlıdır.
Bankalar alıcı ile satıcı arasında itibar müessesi olarak hareket ederken tahsil vesaiki bedelinin tahsiline veya poliçenin kabulünün sağlanmasına aracılık eder.
Vesaik mukabili işlemlerde bankaların yükümlülüğü talimatlara uygun olarak belgelerin tahsile gönderilmesi, teslim edilmesi ve tahsil edilen bedeli yine talimata uygun olarak ilgili yerlere intikal ettirmekten ibarettir. Aval (banka ödeme taahhüdü) veya garanti vermedikleri sürece taahhüde girmezler, ancak talimatları yerine getirirken makul özeni göstermek zorundadırlar aksi halde ihmalden dolayı sorumlu duruma düşerler.
Vesaik mukabili ödemenin birinci türü görüldüğünde ödemeli poliçe (sight bill of exchange), sevk belgeleri ithalatçıya ancak ödemeyi yaptığı takdirde teslim edilir. Vesaik mukabili ödemenin ikinci türü “ticari kabul” (commercial acceptance) olup, belgeler alıcıya, adına çekilen poliçedeki bedelin ödeneceğine dair kaşe/imza ile “kabul” alındıktan sonra teslim edilir. Diğer ismi Kabul Kredili Vesaik Mukabili olup ilerki bir yazımızın konusu olacaktır.
Süreç ihracatçının Bankasına URC 522’ye tabii tahsil emri ile başlar. Bankalar genel olarak hazırlamış oldukları standart bir form ile başvuru yapılmasını ister. Bu formda hataya sebebiyet vermeyecek şekilde tüm kritik bilgilerin yer alması ve kutucukların işaretlenmesi istenir. Süreci ihracatçı başlatıyor olması nedeniyle bankası ile özellikle ilk işlemlerde iyi iletişimde olup hatalı bilgi vermemeli, banka da ihracatçıyı olabildiğince iyi yönlendirmelidir.
Burada her gönderi bankasının her tahsil bankası ile muhabirlik (swift bağlantısı) ilişkisi olmayabilir, gönderi bankaları ilk buna bakıp ihracatçılara bilgi verirler, sonraki iletişim ve yazışmalar için bu durum kritik önemdedir.
Amirin belgelerle birlikte Bankasına vereceği yazılı talimatın içerisinde;
- İhracatçı ve İthalatçının açık ünvan, adres ve iletişim bilgileri,
- İbraz yeri,
- Döviz cinsi ve tutarı,
- Vesaik teslim şartları,
- Eklenen diğer belgelerin detaylı dökümü,
- Masraf ve komisyonların tahsil şartı ve detayları,
- Belirtilen faiz varsa detayları,
- Noterlerce protesto edilip edilmeyeceği,
- Bu ve diğer şartların yerine getirilmemesi durumunda izlenecek yol gibi tüm detaylar belirtilmelidir.
Bankalar kendisine sunulan belgeleri ve talimatı kabul etmek zorunda değildir, ithalatçı, tahsil bankası, ülke veya herhangi başka bir sebeple işlem kendisine şüpheli veya riskli gelebilir ve Vesaiki reddedebilir. Mesela ambargo kapsamında olmayan Mısır’a yapılacak bir ihracatta Mısır’daki bankanın başka bir ambargolu ülke banka iştiraki olması nedeniyle işleme aracılık edemediğimiz ilginç örnekler olmuştur. Hindistan’daki bankalar protesto şartlı tahsilatı kabul etmemektedir.
Öte yandan dolandırıcılara karşı dikkatli olunmalı, sahte adrese vesaik istenmesi gibi kötü örnekler nedeniyle özellikle ilk işlemlerde tahsil banka adresi gerek ihracatçı gerek amir banka tarafından iyi araştırılmalıdır. Konşimentolar beyaz ciro değil Alıcı veya tahsil banka emrine düzenlenmiş olsa dahi sahte kaşe/imzalarla tamamlanılabilecek olması göz ardı edilmemelidir. Bu işlem türünde belgeler bankaya sunulmalı, bilmeden veya atlanarak direkt Alıcıya gönderimler de olabilmektedir. Kötü niyetli Alıcı malı çeker ama ödeme yapamayabilir, çok dikkatli olmak gereklidir
AVANTAJLAR
• Satınalmada malların alıcı ülkesine ulaşmasından sonra ödeme yapılabilmesi ithalatçıya hem kolaylık bir anlamda finansman da sağlar.
• Ucuz ve yalın bir yöntem olması maliyeti düşürür.
• Ödeme yapmadan önce vesaiki, kimi zaman da malları inceleyebilmesi ithalatçı için lehte bir durumdur. Bazen gelen mallar siparişe uygun olmayabilir.
• İthalatçı firma büyükçe bir şirketse ve halihazırda Alacak Sigorta Şirketleri ile aktif çalışıyorsa İhracatçı ile görüşme yaparken bu konuda ısrarcı olup Vesaik Mukabili satınalma yapması daha kolay olacaktır.
• İhracatçı için bankadan finansman sağlama imkanı vardır. Teminata verip kredi kullanımı yapabilir.
Bu ödeme yönteminin risklerini, riskten korunma yollarını ve örnek vakaları sonraki yazımda bulabilirsiniz.”
Best Regards / Saygılarımla,
Turan AKIN (Mr.)
ICC ACADEMY / CTFP Certificate
