Dış ticaret işlemlerinde kuşkusuz ki bankaların işlemlerimize aracılık etmesi olmazsa olmazdır. Bankalar verdikleri hizmetlerle dış ticaret işlemlerinde adeta ithalat ve ihracatçıların iş ortağı konumundadır. Dış ticaret tacirleri olan ithalat ve ihracatçıların dış ticaret işlemlerindeki yurt dışındaki muhabirleri kullanmaları bir dış ticaret işleminin olmazsa olmaz bir parçası gibidir. Bir dış ticaret işleminde hem yurt içinde, hem de yurt dışındaki bankalar dış ticaret tacirleri için mutlaka var olması gerekir. İşlemlerimize aracılık eden yurt içindeki ve yurt dışındaki bankaların almak zorunda oldukları hizmet komisyon ve masrafları vardır. Dış ticaretteki teamüller gereği bankaların hizmet komisyon ve masraflarını ya ithalatçı, ya da ihracatçı ödeyecektir.

Bir ihracat işleminde gerek yurt içindeki banka, gerekse yurtdışındaki muhabir bankanın verdiği hizmetler ve yaptığı çeşitli masraflar için giderlerinin tahsili işlem bazında tahsil edilir. Bankalar muhtemel masrafların hangi taraftan tahsil edileceğine dair talimatı, vesaiki gönderirken yazdıkları talimat mektubunda belirtirler.

Şöyle ki;

Yurt dışındaki muhabir bankadan ülkemizdeki bir bankaya gönderilen ithalat vesaikine ait talimatİthalat vesaikine ait diğer bir talimatYukarıdaki her iki ithalat vesaikine ait talimatta yurt dışındaki muhabir banka bir hizmetin yapılması için, ülkemizdeki ithalatçının bankasına gönderdiği talimat mektubunda;

“masraflarınızı muhatap / ithalatçıdan tahsil ediniz”, “masraflar ithalatçıya aittir”

şeklinde talimat vermiştir.

Yurt dışına ihraç edilen mallarla ilgili ihracatçının bankası tarafından muhabir bankaya verilen talimatYukarıdaki alıntı ise yurt dışına ihraç edilen malların vesaikine ait ihracatçının kendi bankasına verdiği talimat ve bu talimat gereği ihracatçının bankasının yurt dışındaki muhabir bankaya bu şekilde talimat vermektedir;

“Muhabir banka masrafları ithalatçıya aittir”

Yukarıdaki örneklerden de anlaşılacağı üzere ihracatçılar yaptıkları satışlardan dolayı banka masraf ve komisyonları ödemek istememektedirler. İhracatçı, yaptığı ihracat işlemiyle ilgili olarak bankasına verdiği vesaikin tahsili ile ilgili olarak hem bankalardan hizmet bekliyor, hem de bu hizmetin karşılığı olan banka masrafını vermek istememekte ve masrafların ithalatçıdan alınması yönünde talimat vermektedir.

Ne güzel değil mi? Bir benzetme yapılırsa, siz işveren olarak yanınızda bir eleman çalıştıracaksınız ama elemanınızın alması gereken emeğinin parasını vermeyeceksiniz.

İşte tam da bu şekilde bankalara verilen talimatlar. İhracatçıların tüm talimatlarını üst üste koyunuz, masraf maddelerini inceleyiniz, ifadeler birbirine benzer; “Masrafları ithalatçı ödesin”

İhracatçının bankalara verdikleri talimatlara bankalar kesin hüküm gibi uymak zorunda mıdır? Pazarlama eğitimleri alınırken öğretilen bir husus vardır;

“Müşteriler bizlerin gerçek patronudur. Çünkü müşteri işi getirir, müşteri memnun olmak durumunda, işyerleri müşteri olmaz ise varlıklarını sürdüremezler, müşteri varsa biz varız”

Bu durumda bankalara ihracatçılar tarafından verilen talimatlara bankalar uymak durumundadır diyebilir miyiz? İhracatçının verdiği her talimat bankaların koşulsuz olarak uymak zorunda olduğu bir kural mıdır? Yurt dışına gönderilen ihracat vesaikinde masraflar ithalatçıya aittir denmesine rağmen, yurt dışındaki ithalatçının bankası, kendisine verilen talimata aykırı hareket ederek, kendi masrafını ithalatçıdan değil, bizim ihracatçıdan alıp, vesaik bedelinin net tutarını ülkemize gönderiyor. Hem de gözümüzün içine baka baka. Vesaiki gönderen ihracatçının bankası, verdiği talimatı ihlal etme pahasına, ithalatçı yerine, ihracatçıdan masraf kesilmesi üzerine ne yapıyorlar? İhracatçının bankası da masraflara bakıyor, bakıyor ve bakıyor.. Bir şey yapıyorlar değil mi? Çoğu banka yapmıyor maalesef. İstisnaları hariç tutarsak sadece masraflara bakıp, muhabir banka masraf kesmiş demekle yetiniyorlar? İhracatçının bankası, talimatlara aykırı olarak kesilen masraflar için yapacakları bir şey yok mudur? İlla ki vardır. Önemli olan bu masrafa itiraz edecek, yurt dışındaki muhabir bankaya “siz bu masrafı almakta haklı değilsiniz” diyecek ihracatçının bankasının var olmasıdır. İhracatçının bankası ihracatçının tüm haklarını korumak ve kollamak zorundadır.

Haftaya yazımızın devamına değineceğim; yurtdışındaki muhabir bankaların aldıkları masraflarda ne kadar haklılar? Belki de haklı olmalarına rağmen işlem uygulamasında haksız duruma düşüyorlardır. İşte ihracatçının bankası, ithalatçının bankasının bu haksızlığının ne kadar üzerine gidebiliyor?  Yurt dışındaki banka yaptığı işlemle ilgili kuralları ihlal ederek haksız masraf aldığında, o masrafa itiraz edip gözlerine sokmak ihracatçının hakkının korunmasıdır. Biz kendi haklarımızın ne olduğunun farkın değil isek, yurt dışındaki muhabir bankalarca haksız alınan her banka masrafı bizim gözümüze sokarlar. Hak ediyor muyuz?