Satınalma Dergisi’nin ilk sayısında sizlerle son iki ay içerisinde görme fırsatı bulduğum dört üretim tesisi hakkındaki izlenimlerimi paylaşmak isterim. TUSAŞ (TAI), Penti Çorap, Makel ve Teksan Jeneratör. Farklı özelliklere sahip bu kuruluşlar benim için farklı sektör yapıları, farklı tedarik zinciri yapılarını yerinde görebilme açısından büyük fırsat oldu. Dört tesisin değerli yöneticilerine bir kez daha teşekkür ederim.
Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. TUSAŞ (TAI)
15 Mayıs 1984 tarihinde F-16 uçaklarının üretimi amacıyla Akıncı-Ankara’da kurulan TUSAŞ ülkemizin gururu. TUSAŞ zaman içerisinde büyük mesafe aldı ve bugün sadece F-16 değil birçok alanda üretim ve destek faaliyetini başarıyla sürdürmekte. ATAK T129 Taarruz ve Taktik Keşif Helikopteri, Türk Başlangıç ve Temel Eğitim Uçağı (HÜRKUŞ) Geliştirme Programı, ANKA Orta İrtifa Uzun Havada Kalışlı (MALE) İHA Sistemi, ŞİMŞEK ve GÖKTÜRK… Ayrıca yolcu uçaklarının önemli bir kısım gövde imalatı yine bu tesislerde gerçekleştiriliyor. Her biri birbirinden kıymetli projeler… Tüm yönetici ve çalışanlar bir mücadele içerisinde meydan okuyor. Yerinde gördüğünüz zaman duygularınız harekete geçiyor. Gururlanıyorsunuz göğsünüz kabarıyor.
Sektörde araştırma-geliştirme, teknoloji yönetimi ve tedarikçi ilişkileri son derece önemli. Tüm sektörlerde olduğu gibi A’dan Z’ye tüm malzeme, parça ve ekipmanları üretmeye imkan yok. Bir de yazılımlar var tabii…İş bölümü ve uzmanlaşma stratejik bir sektör olan savunma sanayii için de geçerli. Savunma sanayii, ana üreticileri ve yan sanayiisi ile bir bütün… Sektör kalite yönetimi ve istatistik çalışmalarında son derece hassas. Tedarikçilerin yüksek kalite standartları ile üretim yapması ve gelişmesi ülke ekonomisine büyük katkı vermekte. Yurt içinde daha fazla tedarikçi oluşturmaya ve her alanda tedarikçi geliştirme modellerine ihtiyacımız var.
Özetle, ülke olarak çok sayıda TAI ve benzeri kuruluşa ihtiyacımız olduğu ortada. Yan sanayii ile birlikte daha fazla neler yapılabiliri konuşmaya daha hızlı ve daha kuvvetli mesafe almaya mecburuz.
Penti Çorap
Penti Çorap, kendi sektöründe lider firmalardan bir tanesi. Öğretmen çoraptan Penti çorapa marka yolculuğu ve hammaddeden mağazaya olan ürün yolculuğunu yerinde görmek gerçekten ilginç…Kentleşme ve kadının iş hayatındaki yeri güçlendikçe kadın çorap sektörü gelişmiş. Penti Çorap dünyanın önde gelen perakende zincirlerine de üretim yapmakta… Son yıllarda perakendecilikte çok önemli bir aşama kaydetti.
Yoğun teknoloji kullanımı ve aynı zamanda istihdam gerektiren bir sektör…Sektörde tasarım, ürün kalitesi ve mağazacılık ön plana çıkıyor. Üretim, lojistik ve stok yönetiminin nasıl bir iş yükü olduğunu yerinde daha iyi anlayabiliyorsunuz. Doğru tedarik zinciri tasarımı ve yönetimi rekabetin anahtarı.
Makel
Makel elektrik saatleri ve elektrik malzemeleri alanında küresel oyunculara meydan okuyor…
Sektörde maliyet baskısı artarken yenilikçiliğin gücü ortaya çıkıyor. İnşaat-yapı sektöründe ilk temin edilen ürün gruplarından bir tanesi elektrik saatleri ve elektrik malzemeleri. Sayaçların kalitesi enerji denetimi açısından ayrıca önemli. Kaçak elektrik kullanımının tesbitinde büyük rol oynuyorlar.
Sektör büyürken yeni talepler doğuyor. Tedarikçi ilişkileri daha fazla sorgulanıyor…Tedarikçi çeşitlendirme ve uluslararası tedarikçilerle olan bağlantılar çok boyutlu ele alınıyor. Örgütsel pazar dinamikleri nihai tüketici pazar dinamiklerinden hayli farklı. Dolayısı ile tedarik zinciri yapılanması da ona uygun oluyor.
Teksan Jeneratör
Kesintisiz güvenilir enerjiye olan ihtiyaç arttıkça kuşkusuz jeneratör pazarı büyüyecek. Teksan Jeneratör dünyanın dört bir tarafına satış yapabilme becerisine sahip alanının lider firmalarından bir tanesi. Kendi elektriğini kendisi üretiyor. Yalın üretim felsefesini benimsemiş bir şirket.
Yüksek ürün kalitesi ve sürekli ürün geliştirmeye dayalı bir sektör. Bir taraftan standartlaştırılmış ürünler diğer taraftan özgünleştirilmiş “müşteri bazlı” ürünlerin üretimi. Talep çeşitliliği beraberinde satın alma operasyonlarını da etkilemekte…Standart alımlar ve proje temelli alımların birlikte eş zamanlı planlanması gerekiyor. Her ürün segmentinde farklı tedarikçi profilleri ve dikkatli bir biçimde yürütülmesi gereken tedarikçi ilişkileri var. Satış tahminleme ile birlikte tamamlanmış ürün stok yönetimi arasındaki dengenin kurgulanması şart. Sektöre tedarik zinciri çalışmaları önem kazanıyor.
Sonuç
Kendi sektörlerinde birer başarı örnekleri olarak düşündüğüm bu dört tesis için ortak gözlemim pırıl pırıl gözüpek yöneticileri ve çalışma azimleri oldu. Bilgi yoğun çalışıyorlar. Gelecekteki piyasa ve rekabet yapısı konusunda hazırlık yapıyorlar. Farklı tedarik zinciri yapılarını organize ediyorlar.
Satın alma, üretim ve lojistik bir arada değerlendiriliyor. Her aşamadaki riskler ayrı ayrı ele alınıyor. Herkes yapabildiğinin en iyisini yapmaya gayret ediyor.
Üretim tesislerinin ülke ekonomisi ve istihdam açısından rolü tartışılmaz. Sahada çok net gözlemleyebiliyorsunuz. İşçi ve mühendisler yoğun bir tempoda çalışıyorlar. Herkesin bir ailesi ve üstlendikleri sorumlulukları var. İşletme yöneticileri kadar politikacılara da büyük sorumluluk düşüyor. Alınan her karar ve verilen her beyanat iş hayatı için hayli önemli. Son derece dikkatli hareket edilmeli. Bu nedenle işletme yöneticileri ve siyasetçilerin hata yapma lüksü olmadığına inanıyorum. Türkiye’nin planlı büyümesi ve daha rekabet avantajı yüksek bir ülke olabilmesi için kamu ve özel sektör işbirliğine, yönetişime ve ortak akıla ihtiyacımız var. İlerleyen dönemlerde farklı sektörlerden tedarik zinciri örneklerine yer vereceğiz.
Prof. Dr. Murat ERDAL (Editör)
İstanbul Üniversitesi http://www.muraterdal.com
