Varlık Yönetimi Sistemi (Asset Management) henüz birçok işletmenin gündeminde değil ve sektörde sadece birkaç firma bu sistemi kurum bünyesine almış. Varlık Yönetim Sisteminin ne denli önemli olduğunu ve işletmelere ne gibi faydalarının olduğunu başlıklarla bu makalemde sizlerle birlikte değerlendirmeye çalışacağım. Bir sonraki sayılarda ise bu sisteminin işletmelere sağladığı faydaları ve malzeme, bilgi ve para akışının entegre yönetimi olan tedarik zinciri yönetimi ile ilişkisini detaylı olarak incelemeyi düşünüyorum. Varlık Yönetim Sistemi ile ilgili siz değerli meslektaşlarıma bir pencere açabilirsem ne mutlu..
Türkçe kaynak taraması yaptığımızda fazlaca bir içerik bulamamaktayız. Bu nedenle bu sistemin kaynağını oluşturan Uluslararası standart ISO 55000 belgelerini kapsamlı bir içerik sunmak üzere inceledim.
ISO 55000 nedir?
ISO 55000 standardı varlık yönetimi için giriş ve gereksinimleri sağlar. Varlık temelli bütünsel yaklaşımı ele alarak önleyici faaliyetler, toplam verimli bakım, varlıkların yaşam süresi yönetimi, varlıkların katma değerini artırma, maliyet/performans optimizasyonu gibi başlıklar üzerinde çalışılır ve değer katacak değişimlere açık bir şekilde sistemi güncel tutarak sürekli iyileştirme ve büyüme mantalitesi ile hedefe varılması amaçlanır.
ISO 55000 ailesi, Varlık Yönetimi için ilk Uluslararası Standartlar grubudur ve şunları içerir:
ISO 55000, bir işletmenin misyonunu, değerlerini, hedeflerini, iş politikalarını ve müşteri gereksinimlerini içeren uzun vadeli bir plan geliştirmek için gereken kritik genel bakış, kavramlar ve terminolojiyi sağlar.
ISO 55001, bir varlık yönetim sisteminin kurulması, uygulanması, bakımı ve iyileştirilmesi için gereksinimleri belirler.
ISO 55002, böyle bir sistemin ISO 55001 gereksinimlerine uygun olarak uygulanması için yorumlama ve rehberlik sunar.
ISO 55000 standart ailesi, diğer büyük yönetim sistemlerine uyum sağlamak için uygundur ve uyumludur. Bunlar arasında kalite yönetimi için ISO 9001, çevre yönetimi için ISO 14001, iş sağlığı ve güvenliği için OHSAS 18000 ve risk yönetimi için ISO 31000 bulunmaktadır. ISO 55000 ailesi, tüm yönetim sistemleri için tutarlı bir temel sağlayan ve daha iyi entegrasyon ve koordineli izleme, denetim ve sertifikasyon sağlayan standarttır.
Standardın Gelişim Tarihi
2002-2004 yıllarında İngiliz Standartları Enstitüsü (British Standards Institution – BSI) ile birlikte Varlık Yönetimi Enstitüsü ( Institute of Asset Management – IAM) , fiziksel varlıkların optimize yönetimi için halka açık ilk spesifikasyon olan PAS 55’i geliştirdi. Bu, dünya çapında kamu hizmetleri, ulaşım, madencilik, proses ve imalat endüstrilerinde yaygın olarak benimsenen uluslararası en çok satan ürün haline geldi. 2008 güncellemesi ise (PAS 55: 2008) 10 ülkede 15 sanayi sektöründen 50 kuruluş tarafından geliştirilmiştir.
Standardın ilk lansmanı ise Haziran 2010’da Londra’da bir ön toplantı sonrasında gerçekleşti. Ardından, PC251 komitesinin dört resmi toplantısı Melbourne (Avustralya), Arlington (ABD), Pretoria (Güney Afrika) ve Prag’da (Çek Cumhuriyeti) gerçekleşti. Özetle, proje standartların 10 Ocak 2014 tarihinde yayınlanmasına kadar devam etti.
Varlık Yönetimi Nedir?
“Varlık Yönetimi, ISO 55000 tarafından “Bir kuruluşun varlıklardan değer tahakkuk ettirmesi için giriştiği koordineli faaliyetler” olarak tanımlanmaktadır.” http://www.icasservice.com/tr/iso-55001-varlik-yonetim-sistemi-126
Aslında bu tanıma bakıldığında her firma ve kuruluş kendi çapında bir varlık yönetimi sürdürmektedir. Ancak işletmenin ana hedefine varmak üzere varlık temelli bütünsel yaklaşımı ele alarak bu sistemi kurmak ve yönetmek bu alanda bilgi ve beceri gerektirmektedir.
Her sektörün kendine özgü emtiaları, ekonomik kıymet ifade eden ve parayla ifade edilmesi mümkün olan kıymetli materyalleri(menkulleri), taşınması mümkün olmayan gayrimenkulleri, yönetmek durumunda oldukları hisse senedi, devlet tahvilleri, özel kesim tahvilleri ve poliçe gibi parasal araçları, marka değeri, fikri mülkiyet hakları, patentler gibi soyut niteliği olan varlıkları vardır. Büyüyen ekonomi içerisindeki teknolojik gelişmeler, başa çıkılması gerekli olan öngörülmeyen durumlar, mücbir durumlar, müşteri siparişi ile başlayan ve tekrar müşteriye doğru akan tedarik zinciri yönetimi gibi etkenler tüm bu değerleri daha verimli kullanmayı gerektirmektedir.
Bütünleşik çalışma prensibi ile tüm bu iç içe olan varlıklardan azami değer alabilmek için verimli ve etkin yönetime ihtiyaç duyulur. Varlık yönetiminin ilk uygulandığı ülkeler İngiltere, Amerika, Avustralya’dır. Uygulanması neticesinde gözle görülür çok önemli kazanımlar elde edilmiştir.
Varlıkların Envantere İşlenmesi
Bu sistemi kurum bünyenize oturtmaya karar verdiğinizde öncelikle varlıklarınızı tanımlama ile işe başlarsınız. Varlıkların Envantere işlenmesinde ilk olarak, soyut mu somut mu olduğu ve ilgili kategoriye işlenmesi, toplam beklenen performanstaki ömrü, raf ömrü, kullanım durumu, kalan ömrü, amortisman hesapları, eğer varlık işleyen bir ekipman ise toplam verimli bakım planları; öte yandan varlık bir marka patent değeri gibi soyut bir varlık ise takibi, güncellemeleri, varlıkların işletme için önem derecelendirmesi, varlığın parasal değeri, işletme için oluşturabileceği riskleri ifade eden risk analizleri, varlık elektrik üreten bir santral ise santralin her bir bileşeninin izlenmesi ve takibi gibi bir çok kriter kontrol ve değerlendirmeyle varlığın tanımının yapılması gerekmektedir.
Varlık Yönetim Sisteminin Sağlayabileceği Faydalar
Faydalar ile ilgili aşağıdaki şemaya genel bir taslak oluşturması açısından göz atmakta fayda var.
Kaynak: BSI Brochure ISO 55001
-
Yönetim
Stratejik planlama kararı ile iyi donatılmış geniş kapsamlı risk ve performans yönetimi daha iyi kalitedeki varlık yönetim bilgisine erişimi sağlar. Etkin Varlık Yönetim sistemi varlıklardan ömrü boyunca en yüksek verim elde ederken, tüm yatırım ve işletme maliyetlerini en düşük seviyeye çekme mekanizmasıdır. Varlık yönetim sistemi kuruluşun organizasyon yapısı, boyutu, faaliyet alanı ve içerisinde bulunduğu ortam gibi etkenler değerlendirilerek özel olarak tasarlanmalıdır.
Varlıklardan değer elde etmek için aşağıdaki faaliyetler olmazsa olmazdır:
- Mevcut varlıkları tanımlamak için bilgi toplama
- Varlık bilgileri ile tüm varlıkları sistematik bir değerlendirme sürecinden geçirme
- Varlıkların yaşam döngüsü ile ilgili değerlendirmeler
- Kuruluşu etkileyebilecek değişiklikleri yönetme
- Risk ve fırsatları sürekli kontrol edip güncelleme
Kaynak: ISO55001 Varlıktan Değere, Varlık Yönetim Sistemi ICAS
-
Kurumsal İtibar
Varlıkların güvence altına alınmasıyla müşteri ve partnerlerin memnuniyetinin artırılması beklenilir. Müşteri memnuniyeti ile artan itibar kazancı elde edilir.
-
Satış & Pazarlama ve Globale açılma anahtarı
Sistemin bir parçası olarak veri yakalama ve analizini desteklemek için oluşturulan araçlar, işletme bilgisini ve bilinçli karar almayı geliştirecektir. Dolayısıyla kurumun iş akışında atılmış olan her bir adım kurum yönetimin belirlediği amaca ulaşmak için yapılan bir hamle olacak, bu da her departmanda olduğu gibi Satış ve Pazarlama departmanında eskiye nazaran gözle görülür, ölçülebilir olumlu sonuçları ortaya koyacaktır. Bunun yanında uluslararası kabul görmüş bir Varlık yönetim sistemi edinildiği için firmanın uluslararası ticari büyümesini doğrudan desteklemiş olacaktır.
-
İnsan Kaynakları
İşletme genelinde varlıkların değeri ve önemi varlık yönetimi hedeflerine ulaşabilmek adına daha iyi bir çalışan motivasyonuna ulaşmak için anlatılır.
İK uzmanları varlık yönetimi ile ilgili beceri ve yetkinlikleri artırmak ve ortak dil, yönetim kültürü ve hedefleri geliştirmek için ortak bir çerçeve içinde çalışırlar.
-
Finansal Performans, Operasyonlar & Tesisler
Sağlam risk yönetimi ile çevresel ve sosyal etkilerin en aza indirilmesi ve kısa ve uzun vadeli harcama yönetimi ile sürdürebilirliğin artırılması beklenilir.
Planlama aşamasında, kuruluşun kısa ve uzun vadeli hedefleri ile ilgili varlığın yaşam ömrü boyunca ortaya çıkaracağı toplam değer analiz edilerek en doğru varlıklar seçilir. Uygulamadan gelen veriler ve tecrübeler ile planlamadaki öngörülerin beraber değerlendirilmesi neticesinde değer odaklı en iyi uygulamalar geliştirilerek mali performansın iyileştirilmesi, bütçe hedeflerinin tutturulması, bakım onarım giderlerinin minimize edilmesi, optimum işletme maliyetinin yakalanması, varlık ömründe maksimum değer sağlanması söz konusudur. Kaynak: ISO55001 Varlıktan Değere, Varlık Yönetim Sistemi ICAS
Varlıklardan daha iyi getiri sağlayarak daha gelişmiş bir finansal performans elde edilir. Unutmamak gerekir ki elde edilecek fayda, varlık yönetim sisteminin olgunluğu ile orantılıdır. Sistemin oturması, işletmenin elinde olan varlığını iyi tanıması ile varlıkların değer merkezli yönetilmesi sonucu karar almada ana değişken olan mevcut piyasa şartları doğrultusunda bilinçli yatırım kararları alınır, risklerin profesyonel yönetimi ve mali performansta iyileşmeler sağlanır.
Varlık Yönetim Sisteminin işletmelere sağladığı faydaları ve tedarik zinciri yönetimi ile ilişkisini diğer sayılarda değerlendirmek üzere, keyifli okumalar dilerim…
