DÖVİZ FİYATLARINI NELER ETKİLER?

Dövizde belli bir fiyat yoktur aslında. “Aha, Dolar’ın fiyatı budur” diyebileceğimiz bir fiyat yoktur. Dün düşük olan döviz fiyatı bugün yüksek olup, yarınki piyasa da ise fiyatın yine düşük olması sürpriz olmaz. Fiyatlamalar ekmeğin fiyatı gibi sabit değildir. Anlık değişir. Hatta bir haber, bir dedikodu, döviz fiyatını etkiler. Anlayacağınız döviz fiyatı şımarık çocuk gibidir. Ne zaman ne olacağını kestirmek zor.

Döviz piyasalarında fiyatlamayı etkileyen pek çok unsur vardır;

• Siyasi ilişkiler, siyasi söylemler
• Ülke riski (savaş, ayaklanma vs)
• Spekülatif dedikodu mahiyetindeki haberler
• Ekonomik veriler
• Ülkemize yapılan ekonomik yaptırımlar
• Sıcak paranın gelişi veya ülkemizden gidişi
• Ülkenin döviz rezervleri
• Dış ticaret açığı
• Faiz ve para politikası yönünde alınan kararlar
• Dış borçlar

PİYASANIN OYNAKLIĞI

Serbest piyasa ekonomisinde kurların oynaklığı kaçınılmazdır. Kur oynaklığından ise etkilenen pek çok kesim olacaktır. Tasarruf sahibinden, ithalatçı ve ihracatçıya kadar… Kimisi kurların düşüşünü, kimisi kurların yükselmesini fırsat bilip, bu piyasa oynaklığından kendilerine fırsat yaratmaya çalışırlar.

Yukarıdaki grafikte;

Tarih  : 4 Ağustos 2020

Kur     : USD TRL C/6.8989

Şeklindedir.

Uzun bir süre kur bu seviyede kalmıştır. Bu seviyeden neyi anlamalıyız? Kuşkusuz ki ithalatçılar ve sıcak para sevenler için bir fırsattır. En azından uzun süre yükselmeyen döviz kurları ithalatçının ithal maliyetini ve gümrük vergilerini olumsuz yönde etkilemeyecektir.  Adeta kur sabitlenmiş.

Bu kurlar ithalatçılar ve sıcak para sevenler için bir fırsat gibi görünse de ihracatçılar için aynı sözleri söyleyemiyoruz. İhracatçının stabil kurla ihracatını ne kadar sağlıklı yapacağı kestirilemez. Zaten kazancını kur farkına bağlamış ihracatçı küresel piyasada ihraç malı için fiyatlama yapmada zorlanıyor ve kurların hangi yöne gideceği belirsiz bir ortamda ihracatçı bazı satış kontratlarını iptal etme yoluna da gidebilecektir. İhracatçıyı olumsuz olarak etkileyen bu kur, ithalatçı için altın tepside sunulan bir aş gibidir.

Yukarıdaki grafikte;

Tarih   : 6 Kasım 2020

Kur      : USD TRL C/8.5193

Bence ihracatçı için güzel bir kur. Kazancını kur farkı gelirine bağlamış ihracatçı bu fiyatlar karşısında son derece memnundur. Hatta global piyasada döviz bazında daha düşük fiyata malını satabilecek ve rekabet gücüne güç katacaktır. Daha fazla ihracat yapacaktır. İhracatçı için bir fırsat gibi görünen bu kur ithalatçı için bir kâbusa dönecektir. Çünkü ithalatçının maliyeti artacaktır, ithal girdi kalemlerine ödeyeceği gümrük vergi ve fonları artacaktır. Sıcak paracılar ise işte yukarıdaki grafikte görülen seviyede dövizlerini getirip, Türk Lirası’na çevirip, ülkemizdeki faiz politikası çerçevesinde tasarruflarına artı değer katacaktır.

Oldu mu ya?

Tarih  : 4 Ağustos 2020

Kur     : USD TRL C/6.8989

Tarih   : 6 Kasım 2020

Kur      : USD TRL C/8.5193

Kurlarından sonra

Tarih   : 18 Şubat 2021

Kur      : USD TRL C/6.9654

Bu kurun kime yararı olacaktır? İhracatçının yandığının resmidir. Kurun bu seviyeye düşeceğini ne ithalatçı, ne ihracatçı, ne de spekülatörler tahmin edemezdi. Ama oldu. Kurun bu seviyeye gelmesini tahmin etmek için sihirbaz olmak da yetmez.  Belli ki oldukça karışık, oldukça dalgalı bir piyasa. Böylesi dalgalı piyasada kim bilir kaç gemi dalgaların gazabına uğrayıp, batmıştır? Batan gemilerden muhtemelen kimsenin de haberi yoktur.

STABİL DÖVİZ KURLARI İLE KİM KAZANIR KİM KAYBEDER? 

Güzel bir soru değil mi? Kurlar hareketlidir demiştim. Ancak bu hareket bir ileri bir geri şeklinde olduğunda akla ziyandır. Bir ileri, bir geri harekete neden olan güç ne olabilir? Yüksek faiz, sıkı para politikası ve dövizi baskılama.

Bu şekildeki kurlarla;

• İthalatçı kazanır. Çünkü kur riskini minimize edecektir, maliyetlerinizi azaltacaktır, ithalat rakamı artacaktır. İthalatın ülkemize yararı var mı?
• İhracatçı pazarını kaybedecek, daha az mal satacak veya satamayacak kontratlarını iptal yoluna da gidebilir. Ülkede belli bir enflasyon dolayısı ile ürünlerin fiyatı yükselirken kurların stabil kalması global pazarlarda ihracatçının patinaj yapmasına neden olacaktır. İhracat azalacak, dış ticaret açığı artacaktır.
• Hangi güç kurları stabil hale getiriyor acaba? Yüksek faiz ise, ülkede yatırım yapanlar azalacak, yatırım kararı alanlar bu kararını tekrar gözden geçirecekler, ürün fiyatları artacak, istihdam azalacak, işsizlik artacak, sanayicinin yüksek maliyetle kredi alması katmerli olan piyasaya zam olarak yansıyacaktır. Hangi ülke yüksek faizle kalkınmasını ve büyümesini sürdürebilmiştir sizce?

Dahası; bu kadar yeter bence..