Dr. Mehmet KAPLAN
Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi

Kendinden hoşnutluk, işletmenin başarıya ve/veya bazı uygulamalara alışık olmasından kaynaklı olarak normal karşılama davranışı sergilemesidir. İşletmeler aslında kendi içlerinde birer fikir makinası olarak çalışsalar da belli bir süre sonra fikir makinaları alışkanlıkların etkisiyle her üretkenliği ya da fikri normal düzeyde ele almaya başlamaktadır. İşletmelerde kendinden hoşnutluk durumu dört şekilde kendini göstermektedir. Bunlar rahatlık nedeniyle, gevşeklik nedeniyle, kibir nedeniyle ve vizyonsuzluk nedeniyle gerçekleşmektedir.

• Rahatlık nedeniyle kendinden hoşnutluk; “…İşletme iyi durumda…İşletme iyi gidiyor…Pazar payı iyi durumda…Günü kurtardık…” Bu gibi cümlelerle ifade bulan rahatlık işletmelerin kendinden hoşnut olmasını sağlamaktadır. Rahatlık işletmeye yeni atılımlar yapma cesaretini ortadan kaldıran bir faktördür. Sözgelimi, nesiller boyu süren nesilden nesile geçen ancak bir aile lokantası olarak kalan bir işletmenin sahipleri rahatlık nedeniyle kendilerini yeni şubeler açmaktan çekinmektedirler.
• Gevşeklik nedeniyle kendinden hoşnutluk; “…Şimdi kendimize gelme zamanı…Bu proje şimdilik durdurabilir…Şimdi bununla uğraşmayalım…Şimdilik sorun yaratmaz…Satışlarımızı artırdığımıza göre, maliyetlerimizi azaltabiliriz…” Bu gibi cümlelerle hayat bulan gevşeklik nedeniyle kendinden hoşnut olma durumu işletmenin metaforik bir anlatımla dışardaki kara kıştan etkilenmemek için evin içinde ateşin/sobanın yanında kalmasıdır. Dışarıdaki kara kış devam etse de gevşeklik bizi sarmış durumdadır. Sözgelimi, pandemi döneminde bazı alanlarda yatırımların hiç düşünülmeden ve/veya analiz edilmeden ertelenmesi ya da tamamen ortadan kaldırılmasıdır.
• Kibir nedeniyle kendinden hoşnutluk; “…Çok başarılıyız…başkalarından öğrenecek bir şey yok, biz başkalarına öğretiyoruz…Bu alanda lideriz…” Bu gibi cümlelerle vücut bulan kibir nedeniyle kendinden hoşnutluk; işletmenin her şeyi bildiğine, bütün soruların yanıtlarına hâkim olduğuna inanmasından kaynaklanır. Sözgelimi, geçmişte buna yönelik, özellikle teknoloji sektöründe, birçok işletme örneği aşırı kendinden hoşnutluk sonucunda başarısız olmuştur.
• Vizyonsuzluk nedeniyle kendinden hoşnutluk; “…Herkes kadar iyi gidiyoruz…Yenilik yapmamız gerektiğine beni inandırın…Uygulamaya bakın siz…” Bu gibi cümleler vizyonsuzluk nedeniyle kendinden hoşnutluğu tarif etmektedir. Edward De Bono’nun “köy venüsü etkisi” olarak nitelendirdiği; ufkunuz yaşadığınız küçük köy ile sınırlıysa, köyün en güzel kızı size Güzellik Tanrıçası Venüs gibi gelir, çünkü daha güzelini hayal edemezsiniz. Ufkunuz sınırlıysa ve neler olabileceğine ilişkin bir vizyonunuz yoksa, kendinizden hoşnut olmak zorunda kalırsınız. Aslında bu tür hoşnutluk en yaygın hoşnutluktur. Birçok işletme bu nedenle vizyon sahibi yöneticiler arar. Çünkü bu yöneticiler olmazsa belki işletme günü kurtarır, krizlerle başa çıkar ama gelecek hep belirsiz kalır.

Kaynak ve ayrıntılı okuma önerisi: Aşağıdaki eserl(er) konu ile ilgili kaynak ve bilgilendirmeyi artırmaya yöneliktir.

• Bono, E. (2000). Rekabetüstü. İstanbul: Remzi Kitabevi.