Konuya giriş yapmadan önce ‘zihin’ ve ‘beyin’ terimlerine kısaca bir göz atmakta fayda var. Zihin ya da bilinç; düşüncenin, algılamanın, belleğin, duygunun, isteğin ve düşlemenin bazı birleşimlerinde görünür olan bilincin ve zekânın kolektif görünüşlerini kapsar. Zihin bilinç akışı olarak tanımlanabilir. İnsan beyninin bilinçli süreçlerin tümünü içerir. Beyin (Orta Türkçede mengi ya da meyin), sinir sisteminin merkezi olarak hizmet eden bir organıdır. Beynimiz sağ ve sol kısım olmak üzere iki alanda çalışır. Kişiden kişiye değişmekle birlikte her iki tarafı da dengeli olarak kullanmaya çalışmak faydalı olacaktır. Zihin Haritalama ile beynimiz ve işlevi hakkında şaşırtıcı gerçekleri keşfedip zihnin özgürlüğüne giden yolda ilk büyük adımlar atılır.

Beyin iki yarım küreden oluşur. Beynin sağ yarım küresi sözel olmayan resim yapmak, hayal kurmak, yüzleri tanımak, ritim hatırlamak, renk kullanmak, vb. aktivitelerde daha etkin konumdadır. Sol yarım küre ise dil kullanımını içeren faaliyetlerde, yazı yazmada, matematiksel problemlerin çözümü gibi akademik faaliyetlerde daha etkindir. Zihin Haritalama tekniği beynin iki yarım küresini de çalıştırıp yaratıcı zekamızı maksimum seviyede kullanmamızı sağlar. Zihin haritası, düzen ve şekil düşünmeden zihnimizdeki düşünceleri görsel bir beyin fırtınası haline getirmenin kolay bir yoludur. 1970’de Scientific American dergisi Ralph Haber’in bireylerin yüzde 85 ile 95 arasında görüntü tanıma doğruluğuna sahip olduğunu gösteren araştırmasını yayınladı. Bu araştırma ve sonrasında yapılan pek çok çalışma bizlere gösterdi ki görüntüler sözcüklerden daha uyarıcı olabilir, çok çeşitli ilişkileri tetiklemede daha kesin ve güçlü olabilir ve böylece yaratıcı düşünme ve hafızayı geliştirebilir.

Sağ Beyin ve Sol Beyin özellikleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Zihin haritası (mind map), bilgileri ve düşünceleri organize etmek için kullanılan bir tür diyagramdır. Merkeze yazılan konunun etrafına hiyerarşik olarak başlıklar ve bilgiler yerleştirilir. Bu bilgiler arasında renkler, çizgiler, oklar, semboller ve şekiller kullanılarak anlam bağlantıları kurulur. 1960’lı yıllarda Dr. Allan Collins’in ilk temel taşlarını attığı, daha sonra Exeter Üniversitesi’nden Dr. Gordon Howe ve arkadaşlarının konuyla ilgili araştırma çalışmaları sonucunda geliştirilen bir çeşit düşünme yönetimi ve beyni etkin kullanma yöntemidir.  “Mind Map” ifadesi Tony Buzan’ın tescilli bir markasıdır. Zihin haritası, Türkçe ‘ye İngilizce Mind (Zihin) + Map (Harita) kelimelerinden geçmiştir. Düşünceleri bağlantılarla ifade ederek görselleştirmek, konuyu kavramayı ve çözümlemeyi hızlandırmak için en sık kullanılan diyagram türlerinden biridir. Bu haritalar yapan kişiye özgüdür. Amaç; yeni fikirler üretmek, özetler çıkarmak, planlama yapmak ve problemlere çözüm bulmaktır. Aslında zihnimizdeki konunun bir bütün olarak algılanması için bunu kısa ifadelerle ve şekillere özet olarak sunmaktır. Zihin haritalarında sağ ve sol beynin iki yönünün de dikkat alınması gerekir. Teknik, Buzan’ın, beyin ve not alma üzerine yaptığı araştırmalar sonucunda, zihnin işleyiş şeklini ortaya koyan bir not alma modeli olarak 1960’lı yılların sonunda ortaya atılmıştır. Buzan’ın zihin haritalamaya eğilmesinde, öğrencilerin çoğu için pek etkili olmayan klasik notların öğrenme için yetersiz oluşu ve Darwin, Leonardo da Vinci, Einstein, Picasso gibi bilim adamlarının tuttuğu notlara benzememesi temel etkenler olmuştur.

Zihin Haritası Nasıl Hazırlanır ?

Beynin bilgiyi algılama ve saklama biçimine en uygun yöntemdir. Zihin haritaları beyinde saklanan bilgilerin görsel resmini oluşturur. Hazırlanması çok pratiktir. Veri toplama, not alma ve sunum yapmada kullanılabilir. Bu teknikte renkler, şekiller, çizimler, ok işaretleri ve semboller gibi görsel imgeler kullanılır.

• Gerekli bilgiler toplanır.
• Zihin haritası yapılacak konu veya sorun seçilir.
• Zihin haritaları, saat 13.00 yönünden başlayarak saat yönüne giden bir sıralama ile oluşturulur.
• Çizgisiz beyaz A4 kağıdına (resim defteri de elverişli olabilir), renkli kalemlerle yapılır.
• Konuyu çağrıştıracak görseller ve konuya dair anahtar kelimelerle oluşturulur.
• Kâğıdın merkezine seçilen konuyu veya problemi simgeleyebilecek büyük ve çerçevesiz bir imge çizilir.
• Dikkat çekmesi ve belleğe yardımcı olması için merkezdeki imge çizilirken boyut, ifade, büyüklük ögelerinden yararlanılır ve en az üç renk kullanılır.
• Her çizgiye bir anahtar kelime yazılır.
• Konuya dikkat merkezi bir resimle sağlanır. Konunun ana temaları, merkezdeki resimden çıkan dallardan yayılır. Dallar, ilişkilendirilmiş çizgiler üzerine yazılan bir anahtar resim veya sözcüğü içerir. Dallar arasında yapısal bir ilişki vardır, yan dallar da oluşturulur.
• Daha önemli veriler merkezdeki imgenin yakınına yerleştirilir.
• Mümkün olan her yerde imgeler kullanılır.

Klasik Not Alma Tekniğinde; anahtar kelimeler açık değildir. Hatırlanmaları ve algılanması zordur ve beynin  farklı fikirlerini harekete geçirmezler.  Zihin haritası tekniğinde; anahtar kelimeler açıktır.  Hatırlanması ve algılanması kolaydır. Beynin farklı konulardaki üretkenliğini harekete geçirir.

Zihin Haritaları Satış Alanında Nasıl Kullanılır ?

Satışçılar zihin haritalarını kullanarak, yoğun programları içerisinde önemli ölçüde zaman tasarrufu elde edeceklerdir. Satış çalışanlarının beynin sadece tek bir yönünün kullanma gibi bir lüksleri bulunmamaktadır. Sağ ve sol beyinlerinin her ikisini de dengeli olarak kullanmaları gerekmektedir. Beynin bir tarafı daha ağır basıyorsa, diğer yönü geliştirmek için kişisel gelişim çalışmalarına yönelmeleri çok yönlü ve üretken bir yapıya sahip olmalarını sağlayacaktır. Satış mesleğinde olan çalışanlar, zihin haritalarını hayatlarına kattıklarında ne kadar pratik ve verimli olduğunu deneyimlemiş olacaklardır.

Toplantılarda konuşulacak konuların ana başlıklarını ve görselleri hatırlatıcı olarak kullanabilir. Bu şekilde konuşulacak konunun ana başlıklarından yola çıkarak detaylar hatırlanabilir. Rekabet analizinde haritalar sayesinde detaylı parçalar bir bütün haline getirilebilir. Rakiplerin analizinde birçok veririnin bir bütün haline getirilmesi sayesinde çalışma daha kısa sürede ve verimli olarak tamamlanmış olur. Müşteriler renklerine ve temsil sistemlerine göre bu haritalar üzerinden yapılandırılarak ya da alım segmentlerine göre ayrıştırılarak satış teknikleri belirlenebilir. İş planlarını zihin haritaları yoluyla organize edilebilir. Günlük ve aylık planlar da bu haritalar aktif olarak kullanılabilir.  Müşteri şikayetlerinin çözümlenmesinde zihin haritaları kullanımı, problemin kolayca anlaşılmasını ve çözüm alternatiflerinin özetlenmesini sağlar. Şikayetler ve bunlara yönelik çözüm ürünleri aynı harita üzerinde konumlandırılarak sorunlar ve çözüm yolları bir arada görülmüş olur ve hızlıca aksiyon alınabilir. Seyahat planları zihin haritalarına dökülerek, daha basit ve akıcı olarak takibi sağlanır.

Hedef Pazar araştırmalarında pazarın yapısı ve diğer detayları zihin haritaları yoluyla daha kısa sürede ve daha özet olarak yorumlanabilir. Satışın birçok alanında kendi geliştireceğiniz yöntemlerle zihin haritalarını aktif olarak kullanabilirsiniz. Satış, yoğun ve çok yönlü bir alandır. Zihin haritaları sayesinde önemli ölçüde zaman tasarrufu sağlayabilirsiniz. Ayrıca satış eğitimlerinden toplantılarından ve kitaplarından öğrendiğiniz bilgileri haritalara dökerek, ana konuya hakim olur, bunları rahatlıkla kavrar ve işinize rahatlık uygulayabilirsiniz.

Tabloda yer alan örnek seyahat planı sayesinde, aklınızda tutmanız gereken ayrıntıları görsellerle hatırlayarak zamandan tasarruf sağlamış ve parçaları bir bütün olarak görmüş olursunuz.

2024 Yılı Zihin Haritamızı Yaptık mı ?

Ayten NAYİR

EMES A.Ş. Yurtdışı Satış ve Pazarlama Sorumlusu

Kaynakça

İİE Ders Notları, 2021

Güner Göktürk Atahan, 2023

https://altinegitim.k12.tr/blog/zihin-haritalama-nedir-bana-ne-faydasi-olur/