Ne Camiye, Ne Kiliseye Yaranamamak

Bu söz hepimizin bilgisi dahilindedir; yaptığımız bir iş sonrası hiç kimseyi memnun edememe durumunda söylenen bir sözdür; “ne camiye, ne de kiliseye yaranamama” diye. Umarım bu örnekleme satırımı eğip, büküp farklı farklı anlam çıkartılmaz. En azından kendimi biliyorum ve bu satırı hangi amaçla yazdığımı.

Dövizin Seviyesi

Fazla uzağa gitmeyeyim; ben dahi geçmiş tarihli yazılarımda çok defa dövizin seviyesini, hareketliliğini eleştirdim. Hem de acımasızca. Gerçi piyasanın gerçeğini yazarken taraflı veya acıma duyguları içerisinde makaleyi yazarsam tam da gerçeği yansıtmamış olurum.

Dövizin yükselmesini eleştirdim. Dedim ki dövizin yükselmesi ihracatçıyı korur ancak ithal girdilere ödenen dövizin maliyeti yükseleceğinden dolayı aynı zamanda pahalılığı getirir demiştim.

Döviz kurunun (Dolar) 17 Aralık 2021 tarihinde C/16.5125 seviyelerinden bir gecede C/10.9900 seviyelerine kadar gerilemesi asla normal olmayıp, manüplatif bir harekettir. Manüplatif hareket derken önceden kurgulanmış ve planlanmış bir döviz hareketi olduğu ortadadır. Bunca yıllık bankacılık hayatımda böylesi anormal sayılabilecek bir döviz hareketine pek rastlamadım. Yani bir gecede (hafta sonunda) uçurumdan düşercesine tepe takla giden bir döviz.

Böylesi döviz hareketi kimine kazandırır, kiminin canını yakar. Kazanan kesim önceden dövizin düşeceği bilgisini alan veya dövizin düşeceğini tahmin eden kişiler ile ithalatçılar. Kaybeden ise ihracatçılarla yurt ekonomisidir.

Dövizin ani düşmesi için ya ciddi miktarda dövizin ülkemize gelmesi, ya ekonominin bir haber ile düzlüğe çıkması, TCMB döviz rezervlerinin aşırı şişmesi şeklinde açıklanabilir. Bunlar da olmadı ise yine manipülatif hareketlerin varlığı söz konusu olur.

Grafikteki dövizin yükselmesi ve ani düşüşü 17 Aralık 2021  ila 24 Aralık 2021 tarihlerini kapsar. Döviz iki tarih arasında yaklaşık % 40 civarı aşağı yönlü düşüş kaydetti.

Dövizin Hareketleri Kimlere Fayda veya Zarar Sağlar ?

Döviz kurunun yükselmesi: ihracatçıyı memnun eder, zira ihracatçı kârlarını adeta kumpasla ölçüyor ve muhtemelen bir satıştan elde edeceği kârın kur farkı olabileceğini düşünüyordur. Döviz kurunun yükselmesi her ne kadar ihracatçıya destek ve teşvik gibi görünse de, ithalat konusunda girdiler pahalanır ancak ithalatın önünün kesileceğini pek düşünmemekteyim.

Dövizin kurunun düşmesi   : İthalatçıyı memnun eder, zira maliyetleri azalacak ve ithal edeceği ürünü ülkemiz içerisinde daha da ucuza satabilecek ve yüksek ciro sağlayacak. Döviz kurunun düşmesi ihracatı olumsuz etkiler ancak ithalatı teşvik eder.

Dövizin sabit kalması  : Piyasanın hareketsiz kalması, hem ithalatçı, hem de ithalatçı ile birlikte yatırımcıların da hesaplarını gözden geçirmelerine, temkinli hareket etmelerine neden olur. Döviz kurlarının sabit kalmasının yanında aylık enflasyon rakamlarının yükselmesi durumunda ihracatçı bu durumdan olumsuz etkilenir ve yurt dışı fiyatlaması olumsuz hale dönüşür.

Dövizin çok hareketli oluşu  : İşte bu bir kaostur. Ne ithalatçı, ne de ihracatçı bu işten memnun olmaz. Hangi kura göre işlem yapacağını bilemez, türev ürünlerini kullansa da yeterince kendilerini koruyamazlar. İthalatçı her türlü kurda işlem yapar. Ancak hareketli kurlar ihracatçıyı biraz salamaya başlayabilir.

Düşük Kur mu Yoksa Yüksek Kur mu ?

Ekonomimiz öyle bir yere geldi ki;

• Faizi arttırsanız,
• Faizi düşürseniz,
• Döviz kurunu düşürseniz,
• Döviz kurunu yükseltseniz,
• Ürünlere zam yapsanız,
• Ürünlerin fiyatını düşürseniz

piyasanın ilacı olmaktan uzak kalacağının yanında, ağzı olan, bu işten anlayan da, bu işten anlamayan da konuşmaya başlayacak.

Hiç kimse memnun kalmayacak yapılanlardan. Çünkü ekonomimizin hangi yöne gittiği belirsiz. Gerçek anlamda bürokratların para piyasaları ve ekonomimiz konusunda attıkları adımların hangisinin doğru, hangisinin yanlış olduğunu bilemez olduk.

Ama piyasa yapıcıların söylemleri hep aynı; ekonomimiz iyi durumda, enflasyon düşmeye başladı.

Neye İnanacağıma Ben de Bilemez Oldum

O kadar çok söylemler oluyor ki, sormayın… Basın kaç parçaya bölünmüş ve hepsi de ekonomi için ayrı telden çalıyor. Birinin ekonomi verileri çok iyi dediğine diğerleri berbat diyor. Finans yöneticileri ve bürokratlar her zaman ekonomimiz iyi yönde, enflasyon yönünü aşağıya çevirdi, 2023 yılında enflasyon tek haneye düşecek denildi.

Denildi, denildi ama bir de iyi ekonominin bugününe bakın ne haldeyiz. Şükür ki geçen sene 5 liraya aldığım kıvırcık marul bugün 40-45 lira olmuş.

Reşat BAĞCIOĞLU

ICC Uluslararası Ticaret Odaları

Türkiye Milli Komitesi

Türkiye Bankacılık Komite Başkanlığı Üyesi