Akreditifin Gayrikabilirücü ve Teyidli Olması Neyi Anlatır?
Reşat BAĞCIOĞLU
Gayrikabilirücu ve Teyid
İhracatçılarımızın yurt dışına yapacakları akreditifli işlemlerde, amirin emri ve amir banka tarafından açılan bir akreditifin “gayrikabilibirücü” “teyidli” olmasının önemi büyüktür. Ancak olmaması halinde ise dünyanın sonu değildir.
Gayrikabilirücu veya teyid ifadelerinin ne olduğunu ihracatçılarımıza sorduğumuzda çok net yanıtlar alamayacağımız gibi bu ifadelerin bir akreditife neler getirip neler götürdüğünün ayrıntılarına pek çok ihracatçımızın vakıf olmadıklarını düşünmekteyim.
En azından teyidli akreditifin yapısı, dokümantasyon kısmındaki değişikliklerin neden yapıldığı, ihracatçıya neler verip neler vermediği konuları havada kalmaktadır.
Akreditif Teyidi mi?
İhracat ve ithalat yapanların şahsi itibarlarının yerine bir bankanın itibarının yer alması olup, sevk sırasında ihraç edilen mal bedelinin ihracatçının eline emniyetle geçmesini sağlayan bir taahhüttür. Esas olarak, hem ithalatçıyı hem de ihracatçıyı koruyan bir işlemdir. İhracatçı, malların sevkini müteakip şartlara uygun vesaiki bankasına ibraz ettiği takdirde, ödemenin kendisine yapılacağının garantisi altındadır. Öte yandan ithalatçı ise, sevkiyat gerçekleştirilmeden ödemenin yapılmayacağını ve ihracatçıya ancak uygun vesaik ibrazı karşılığında ödemenin yapılacağını bilir.
İhracatçının akreditifle ilgili mallarını yükleyip uygun evrakları bankasına verdiğinde, fatura bedelinin ödeneceğinin garanti edilmesi desek de, ülkeler arası, hatta kıtalar arası yapılan ticarette ithalatçının bankasının akreditifte ödeme garantisi vermesi ihracatçıyı pek ikna edememektedir. İhracatçı firma kendi bankasına güvenmesi ve kendi bankasının güven vermesi yerine neden akreditifi açan bankaya güven etsin ki? İşte bu yüzden ihracatçı gönderdiği mallara ait uygun fatura bedelinin ödenmesi için garantinin kendi bankası tarafından verilmesini ister ve buna bağlı olarak basit bir ifade ile akreditifi ihbar eden ihracatçının bankası, uygun şartlar ve uygun evrakların ibrazı halinde ödemeyi kendi bankası tarafından yapılacağının garanti etmesine teyid denir.
Teyid; iki bankanın birbirlerine kefil olmasıdır. Aralarında her hangi bir ilişki, hukuki ve bağ olmayıp sadece akreditif işleminden dolayı kefil olunması anlamındadır. Akreditifin koşullarına bağlı olarak akreditif bankası tarafından açılan ve lehtara ihbar edilirken akreditife teyidini ilave eden bankadır. Teyid bankası, akreditif bankası ile aynı yükümlülüğü üstlenir.
Akreditif Teyidi Koşulsuz Garanti midir?
Elbette ki hayır?
Akreditif teyidi akreditif koşullarına uygun şartlar oluşması halinde ödemenin garanti edilmesi olduğuna göre, ya koşullar akreditif koşullarına uygun değilse bu durumda teyid yine garanti verecek midir? Mesela akreditif evrağında bir rezerv olması durumunda akreditifteki o yüce garanti diye bildiğimiz teyid de ortadan kalkar. O halde teyid ihracatçıya sadece olumlu koşullarda garanti vermekte, olumsuzluk halinde yani akreditif evrağında rezerv olması halinde akreditifte yer alan tüm bankaların yükümlülükleri ortadan kalktığı gibi teyid bankasının da ödeme garantisi ortadan kalkar.
Akreditifin teyidi uygun koşulların sağlanmasına bağlıdır.
Teyid Veren Bankaya Güven Etmek Gerekir mi?
Daha neler? Banka var, bankacık vardır. Hepsi çok güvenli midir? Asla yerinde değildir. Teyid veren bankanın mali gücü, ülke riski ve taahhütlerine ne kadar bağlı olduğu konusunda riskleri göz önünde bulundurmak yerinde olur. Teyid veren bankanın riski göz önüne alındığında teyid veren bankanın iflası halinde akreditifimiz teyidten yoksun kalır, akreditifi açan amir bankanın ödeme güvencesiyle baş başa kalınır. Her teyid veren bankaya sonsuz bir şekilde güvenilmemeli ve her adımda bir riskin var olduğu hatırlanmalıdır.
Reşat BAĞCIOĞLU
ICC Uluslararası Ticaret Odaları
Türkiye Milli Komitesi
Türkiye Bankacılık Komite Başkanlığı Üyesi
