Araç Kiralama ve Hemodiyaliz Hasta Taşıma Hizmeti Alımı İhalesinde Personel Maliyetinin %70’in Üzerinde Olması?
Mehmet ATASEVER
Simdata Danışmanlık Y.K. Başkanı
İtirazen Şikayet Konusu; Başvuru sahibinin dilekçesinde özetle; ihalenin ikinci kısmında yaklaşık maliyetin 74.346.758,64 TL olarak açıklandığı, İdari Şartname’nin 25’inci maddesi çerçevesinde söz konusu kısımdaki işçilik maliyetinin 54.897.243,12 TL hesaplandığı, dolayısıyla başvuruya konu kısımda yaklaşık maliyetin %70’inden fazlasının işçilik gideri olduğunun anlaşıldığı, bu itibarla ihalenin ikinci kısmına konu işin personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olarak kabulünün ve idarelerin bu şekilde alım yapma imkânı bulunmadığından bahse konu kısmın iptalinin gerektiği iddialarına yer verilmiştir.
Konu İle İlgili Emsal Kamu İhale Kurulu Kararına Göre;
Yapılan inceleme ve tespitler neticesinde; 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “İdarelerce uyulması gereken diğer kurallar” başlıklı 62’nci maddesinde “Bu Kanun kapsamındaki idarelerce mal veya hizmet alımları ile yapım işleri için ihaleye çıkılmadan önce aşağıda belirtilen hususlara uyulması zorunludur:
…
e) 1) 5018 sayılı Kanuna ekli (I), (II), (III) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan kamu idareleri (MİT Müsteşarlığı hariç) ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye ekli (I) sayılı listede yer alan idarelerin merkez ve taşra teşkilatları, il özel idareleri, belediyeler ile bağlı kuruluşları ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birlikleri, birlikte veya ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlası il özel idareleri, belediyeler ve bağlı kuruluşlarına ait şirketler; merkezi yönetim, sosyal güvenlik kurumu, fon, kefalet sandığı, yatırım izleme ve koordinasyon başkanlığı, gençlik hizmetleri ve spor il müdürlüğü, mahalli idare ve şirket bütçelerinden veya döner sermaye bütçelerinden, anılan liste kapsamındaki diğer idareler için ise kendi bütçelerinden personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı veya niteliği itibarıyla bu sonucu doğuracak şekilde alım yapamaz ve buna imkân sağlayan diğer mevzuat hükümleri uygulanmaz.
2) Bu bendin uygulanmasında personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı; bu Kanun ve diğer mevzuattaki hükümler uyarınca ihale konusu işte çalıştırılacak personel sayısının ihale dokümanında belirlendiği, bu personelin çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı, yaklaşık maliyetinin en az %70’lik kısmının asgari işçilik maliyeti ile varsa ayni yemek ve yol giderleri dahil işçilik giderinden oluştuğu ve niteliği gereği süreklilik arz eden işlere ilişkin hizmet alımlarını ifade eder. Mahalli idare veya şirketlerinin bütçelerinden yapılan, yıl boyunca devam eden, niteliği gereği süreklilik arz eden ve haftalık çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı park ve bahçe bakım ve onarımı ile çöp toplama, cadde, sokak, meydan ve benzerlerinin temizlik işlerine ilişkin alımlar personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olarak kabul edilir. Hizmet alım sözleşmesi kapsamında niteliği birbirinden farklı hizmet türlerinin bulunması halinde personel çalıştırılmasına dayalı olup olmama yönünden yapılacak değerlendirme her hizmet türü için ayrı ayrı yapılır. Danışmanlık hizmetleri, hastane bilgi yönetim sistemi hizmetleri ve çağrı merkezi hizmetlerine ilişkin alımlar personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olarak kabul edilmez.
3) Kurum, hizmet alımının personel çalıştırılmasına dayalı olup olmadığı ya da niteliği itibarıyla bu sonucu doğurup doğurmadığı hususunda (2) numaralı alt bentte sayılan kriterleri ayrı ayrı ya da birlikte dikkate almak suretiyle usul ve esaslar belirlemeye yetkilidir…” hükümleri, Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarında teklif fiyata dahil olacak giderler” başlıklı 78’inci maddesinde “…78.1.1. Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı; ihale konusu işte çalıştırılacak personel sayısının ihale dokümanında belirlendiği, bu personelin çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı, yaklaşık maliyetinin en az %70’lik kısmının asgari işçilik maliyeti ile varsa ayni yemek ve yol giderleri dahil işçilik giderinden oluştuğu ve niteliği gereği süreklilik arz eden hizmet alımlarını ifade eder. 78.1.2. Danışmanlık hizmetleri, hastane bilgi yönetim sistemi hizmetleri ve çağrı merkezi hizmetleri, 78.1.1 inci maddede yer alan koşullara bakılmaksızın personel çalıştırılmasına dayalı hizmet olarak kabul edilmez. 78.1.3. Mahalli idare veya şirketlerinin bütçelerinden yapılan ve niteliği gereği süreklilik arz eden park bahçe bakım ve onarım işi, çöp toplama, cadde, sokak, meydan vb. temizlik işleri, bu işlerin karakteristik edimlerini içeren veya alt hizmetleri niteliğinde olan refüj ve yeşil alanların bakım ve onarımı, ot temizliği, çim biçimi, toprak işleme, arazi hazırlığı, fidan üretimi, dikimi ve bakımı ile ağaç budama, sulama ve bakımı, sürücülü araç/iş makinesi kiralama vb. işler ile Kurum tarafından belirlenecek diğer işler, 78.1.1 inci maddede yer alan diğer koşullara bakılmaksızın personel çalıştırılmasına dayalı hizmet olarak kabul edilir.
…
78.1.5. İhalelerin 4734 sayılı Kanunun 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendine uygunluğunun tespit edilmesinde; kısmi teklif verilmesine imkan tanınan ihalelerin personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olup olmadığına ilişkin değerlendirme, ilgili kısma ilişkin yaklaşık maliyet de dikkate alınarak her bir kısım için ayrı ayrı yapılır. Herhangi bir kısmın personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı niteliğinde olması halinde, ihale personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olarak kabul edilir…” açıklamaları,
İdari Şartname’nin “Teklif fiyata dahil olan giderler” başlıklı 25’inci maddesinde “25.1. Sözleşmenin uygulanması sırasında, ilgili mevzuat gereğince ödenecek ulaşım, sigorta, vergi, resim ve harç giderleri teklif fiyatına dahildir. … 25.3. Teklif fiyata dahil olan diğer giderler aşağıda belirtilmiştir: 25.3.1. – Araç Kiralama Hizmet Alımında kiralanacak araçlara ait muayene, eksoz muayene, her türlü bakım-onarım dahil tüm giderler, sigorta giderleri, kasko, ayrıntıları teknik şartnamede belirtilen araç takip sistemine ait giderler, teknik şartnamede belirtilen tüm giderler yükleniciye aittir. – Araç Kiralama Hizmet Alımında kullanılacak tüm araçların akaryakıt giderleri idareye aittir. – Araç görev sırasında iken yazılan şoför kullanımından kaynaklı trafik cezaları şoförlü araçlarda yükleniciye, şoförsüz araçlarda idareye aittir. Bununla birlikte araç kaynaklı tüm trafik ve diğer cezalar yükleniciye aittir. – İşin mahiyetinin Araç Kiralama Hizmet Alımı olması nedeniyle Teknik Şartnamede istenen personellerin maaşları ile her türlü özlük hakları yüklenici tarafından karşılanacaktır. Yüklenici çalıştırdığı şoförlerin, Vergi Kanunları, İş Kanunu, Sosyal Sigortalar Kanunu, İşçi Sağlığı ve Güvenliği Tüzüğü hükümlerine göre gereken her türlü işlemini yapacak ve tedbirini alacaktır. İş yasaları gereğince İşçi ve İşverene yüklenmiş olan tüm yükümlülükler yüklenici firmaya ait olup, İdare taraf değildir.
– Müdürlüğümüz merkezinde çalıştırılacak araçlar için Müdürlüğümüz binasına yakın bir yerde otopark ayarlanacak, otoparktan doğacak giderler yükleniciye aittir. – Araç üzerine yapılması istenen giydirme, yazı yazılması gibi işlemlerin giderleri yükleniciye aittir. – Yetkili kurumlardan mevzuat gereği alınması gereken D2 belgeleri, SRC belgeleri vb. gibi yetki belgeleri alınması sırasında yapılacak her türlü harcama yükleniciye aittir. – Her araca kendi plakası üzerinden HGS cihazı ile ilgili tüm giderler, HGS olmamasından dolayı oluşabilecek her türlü olumsuzluk ve cezalar yükleniciye aittir. 25.4. Sözleşme konusu işin bedelinin ödenmesi aşamasında doğacak Katma Değer Vergisi (KDV), ilgili mevzuatı çerçevesinde İdare tarafından yükleniciye ayrıca ödenir. 25.5. Kısa vadeli sigorta prim oranları belirtilecektir. %2,25” düzenlemeleri, Anılan Şartname’nin “Diğer hususlar” başlıklı 48’inci maddesinde “…Sürücülere ilişkin çalışma süreleri 4857 sayılı İş Kanunu ve ikincil mevzuat hükümlerine uygun olacak, mesai saatleri idare tarafından belirlenecek ve sürücüler haftada 45 (kırk beş) saat çalıştırılacaktır. İdare gerekli görmesi halinde hafta sonu ve tatil günlerinde sürücüleri çalıştırabilecektir. Fazla çalışılan saatler için hizmet personeline idari izin verilecektir…” düzenlemeleri bulunmaktadır.
Yukarıda aktarılan ihale dokümanı düzenlemeleri çerçevesinde, başvuru konusu ihalede çalıştırılacak personel sayısının ihale dokümanında belirlendiği, bu personelin çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı, nitekim birim fiyat teklif cetvelinde işçilik maliyetine yönelik ayrı satır açıldığı görülmektedir. Öte yandan, ihalenin ikinci kısmına ilişkin yaklaşık maliyet hesabı incelendiğinde, kısma ait birim fiyat teklif cetvelinin birinci sırasındaki işçiliğe ilişkin iş kalemi maliyetinin 54.897.243,12 TL, kısım yaklaşık maliyetinin ise 74.346.758,64 TL hesaplandığı, dolayısıyla kısım yaklaşık maliyetinin %73,84’ünün işçilik maliyetinden oluştuğu anlaşılmıştır. Yukarıda aktarılan hususlar çerçevesinde, ihalenin başvuruya konu ikinci kısmı bakımından, işte çalıştırılacak personel sayısının ihale dokümanında belirlendiği, bu personelin çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı, yaklaşık maliyetinin en az %70’lik kısmının asgari işçilik maliyetinden oluştuğu ve alımı yapılan hizmetin niteliği gereği süreklilik arz ettiği, dolayısıyla ihalenin ikinci kısmının personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı niteliğinde olduğu, öte yandan, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 78.1.5’inci maddesi uyarınca herhangi bir kısmı personel çalıştırılmasına dayalı hizmet niteliğinde olan bir ihale personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olarak kabul edileceğinden, başvuru konusu ihalenin bütününün personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı niteliğinde olduğu sonucuna varılması gerektiği, iş sahibi idare olan ……… İl Sağlık Müdürlüğü tarafından ise personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı veya niteliği itibarıyla bu sonucu doğuracak şekilde alım yapılamayacağı, bu nedenlerle ihalenin iptal edilmesi gerektiği neticesine ulaşılmıştır.
Mehmet ATASEVER
Simdata Danışmanlık Y.K. Başkanı
Sağlık Bak. SGB E. Bşk./KİK E. Üyesi
Mehmetatasever.org