Kuruyemiş ve kuru gıda dağıtımı için İstanbul’daki merkez dağıtım deposundan İstanbul mağazalarına besleme yapan bir firmayla çalışılmıştır. Firmanın ekibi yüksek lisans- doktora ayarında mühendislerdir; işletme – kod – yazılım – planlama – genel müdür yelpazesinde proje odaklıdır. Önce Kısıtlar Teorisi kavramı anlatılmıştır, akabinde Kendin Yap Kılavuz kitabımı esas alarak kendi ERP sistemlerine bütünleşik otomatik sipariş (tamamlama) yazılımını kendileri hazırlamıştır.
Ürünün zirai tabiatı nedeniyle tedarikte hasat zamanı, kıtlık – kuraklık – devlet fiyat politikası vb faktörleri gözetmek gerekmektedir. Dolayısıyla öncelikli çalışma dağıtım merkezinde değil, mağazalarda yapılmıştır. Tedarik tarafında S&OP uygulaması devam etmektedir. Mağazalar için özel günleri yönetmek amacıyla tahmin uygulaması devrededir.
İşlek ve küçük ölçekli bir mağaza seçilmiştir. Satıştan brüt kar açısından bakıldığında karın %77 si sadece 3 kategoriden gelmektedir. Kategorilerde uzun kuyruk hali vardır, örneğin 58 kalem kuruyemişin ilk 16 sı %78 e denk gelmektedir.
Ürün seçiminde karlı-hareketli ürünlere aynı fişte birlikte görünen ürünler eklenmiştir. Hafta sonu ve haftalar arası farklara bakılmıştır.
Yaklaşık 250 kalem ürün arasından 100 kalem ürün seçilmiştir, 2021 Muharrem ayı (09/08/2021 – 07/09/2021) ve 2020 Muharrem ayı (20/08/2020 – 17/09/2020) ile LFL (LikeForLike) karşılaştırma yapılacaktır.
Karşılaştırma parametreleri (KPI) aşağıdaki gibi belirlenmiştir, örnek olarak 2020 hesaplaması verilmiştir:
- Servis oranı =bulunabilirlik ölçüsüdür, hedef yükseltilmesidir.
- Servis oranı = 1 – (yok satan ürünlerin yok satma tutarı TL / toplam satış tutarı TL)
- Servis oranı Muharrem 2020 = 1 – 7435 / 286671 = %97,4
- GMROI =kazanç verimidir, hedef yükseltilmesidir.
- GMROI = toplam brüt kar TL / ortalama stok maliyeti TL
- GMROI Muharrem 2020 = 47567 / 76342 = %62
- Stok yeter gün sayısı =Firmanın seçtiği başarı kriteridir, hedef bir haftaya düşürmektir
- Stok Yeter Gün Sayısı = SYGS = stok KDVsiz satış fiyatlı TL/ ortalama satış KDVsiz satış fiyatlı TL
- Muharrem 2020 SYGS = 94900 / 9154 = 10,4 gün
Siparişler Pazartesi, Çarşamba, Cuma sabahları verilecektir. Muharrem ayı nedeniyle firmanın tahmin çarpanları incelenmiştir. Önemli bir birikim olmadığı sürece satışın artacağı öngörüsü nedeniyle iade için acele edilmeyecektir. Asgari stok ve asgari satınalma paket boyu firmanın verisine göre düzenlenmiştir.
Değerlendirme kolaylığı açısından tampon renklerine katsayı verilerek ortalama tampon puanı hesaplanacaktır, hedef ortalamanın 1,5 (sarı-yeşil arası) olmasıdır. Değerlendirmenin stok TL tutarı üzerinden yapılması daha doğru olacaktır. Katsayılar: Kırmızı (yetersiz stok) 0, sarı 1, yeşil 2, mavi (aşırı stok) 3 alınacaktır. Başlangıçta 2,67 iken ay sonunda 2,29 ile daha dengeli bir görünüm almıştır. Bazı ürünlerde ortalama günlük satışa göre standart paket büyüklüğü çok fazladır, dolayısıyla aşırı stoklu ürünler yavaş erimektedir. Kapsam dışında bırakılan ürünler bunlardır. Günlük satışı hedef tamponun 1/6 sı kadar olan ürünler “darbeli satış” kabul edilir, tekrar etme durumuna göre bu ürünlerin tamponlarına çarpan verilir.
| Hafta | Kırmızı | Sarı | Yeşil | Mavi | Toplam | Tampon Puanı | TOC dışı | çarpan |
| 6-13 Ağsts | 0 | 5 | 23 | 72 | 100 | 2,67 | 37 | 7 |
| 21-27 Ağsts | 8 | 12 | 20 | 60 | 100 | 2,32 | 32 | 26 |
| 14-20 Ağsts | 3 | 18 | 23 | 56 | 100 | 2,32 | 33 | 33 |
| 21-27 Ağsts | 2 | 19 | 27 | 52 | 100 | 2,29 | 34 | 36 |
Temel başarı kriterlerinin ve bazı temel parametrelerin başlangıç – bitiş değerleri yazının sonunda verilmiştir. Firma pilot testi başarıyla tamamladığı için kendi hazırladığı otomatik sipariş modülünü tüm mağazalarına yaygınlaştırmaktadır. Bundan sonraki süreçte firma için iyileştirme noktaları:
- Seçilmiş ürünlerde mağazalara transfer için paket boyunu küçültmek,
- Seçilmiş ürünlerde teşhir stok alanının tampona uygunluğunu sağlamak,
- Depodan mağazalara rotası belirlenmiş milkrun taşıma sistemi kurmak,
- En azından standart paket boyundaki iadeleri milkrun döngüde toplamak,
- Koçtaş Fix gibi mağaza sınıflaması yaparak teşhirde satan ürünleri bulundurmak, diğerleri için internet siparişine yönlendirmek,
- Büyük süpermarketlerde kuru gıda-yemiş reyonlarını işletme fırsatı aramak
- FILLRATE100 ile performans karşılaştırması yapmak
- Merkez Depo için uygun tamamlama çözümünü araştırmaktır.
| Parametre | 2020 Muharrem | 2021 Muharrem | Fark | Beklenen İyileşme | Açıklama |
| Servis Oranı | %97,41 | %99,99 | +2,58 | >%99 | Tamamlama bulunurluk sağlıyor, yok satmalar azalmış |
| Satış tutarı KDVsiz, TL | 265.466 | 298.670 | +%12 | +%10-20 | Satışlar miktar+fiyat içerikli olarak artmış |
| Satış miktarı, kg veya adet | 15.726 | 15.242 | -%3 | +%10-20 | Satışlar miktar bazında azalmış |
| Stok yeter gün sayısı | 10,4 | 2,00 | -%80 | -%20-40 | Stoklar azalıyor, devir hızı yükseliyor, gün aşırı sipariş veriliyor |
| Stok tutarı KDVsiz, TL | 94.900 | 19.911 | -%79 | -%20-40 | Stoklara bağlanan para açığa çıkıyor |
| Ay boyunca stok miktarı, kg veya adet | 160.260 | 102.623 | -%36 | -%20-40 | Bulunurluk artarken, yok satmalar azalırken bir yandan da stoklar azalıyor |
| 2021 muharrem başlangıç – bitiş stok miktarı | 9 Ağustos – 4497 birim
7 Eylül – 3218 birim |
-%28 | -%20-40 | Ay başlangıcına göre stoklar azalmış | |
| 2021 Muharrem başlangıç – bitiş tampon Puanı | 9 Ağustos – 2,67 puan
7 Eylül – 2,29 puan |
Ortaya yaklaşıyor | 1,5 civarına gelmesi | Stok dağılımı taleple uyumlu hale geliyor, yetersizler ve aşırılar azalıyor | |
| GM – ROI | %62 | %104 | +%67 | +%40-100 | Stok devir hızı artıyor |
Muharrem ayı hicri takvim nedeniyle alışılmış ay döngüsünden farklıdır, LFL için Muharrem ayı tarihleri dikkate alınmıştır. Bu ay içindeki en önemli gün 18 Ağustos Aşure Günüdür, firma ekibinin önceki senelere bakarak belirlediği tahmin katsayılarını yeterince dikkate almadığımız için 7 kalem üründe (toplam 100 kalem içinde %7) 5 ayrı günde mağazalar arası transferle stok takviye edilmiştir, mağaza yönetimi doğru zamanda müdahale etmiştir.
Belirlenen başarı kriterlerine bakıldığında Kısıtlar Teorisi Tamamlama sistemi beklenen faydayı sağlamıştır.
Utkan Uluçay
20/12/2021, İstanbul
Utkan.Ulucay@gmail.com / 05325987515 / scai>tech / blog sayfası / FILLRATE100
