Orijinali “I felt a great disturbance in the force…” olan bu efsane replik, Star Wars serisinin meraklıları tarafından çok iyi bilinir.

• “Güçte bir düzensizlik seziyorum…”

Bu cümlede geçen Force, kelime karşılığı olarak Güç, Kuvvet, Zorlama, Baskı hatta Şiddet olarak bile dilimize çevrilebilir. Buraya kadar iyi güzel de bir sinema sever ya da fizikçi değilsek, güçte yaşanan düzensizliği hissetmek, normal hayatta ne işimize yarayacak hocam?

Di mi?

Anlatayım hocam !

Ölçeği ve amacı ne olursa olsun, bir organizasyonu ya da örgütü yönetmek, ancak ve ancak güç dengelerini gözetmekle yani düzenlenmiş güç ilişkileriyle mümkündür. Gücü yöneten, her şeyi yönetir.

İyi de nedir bu güç?

Güç kavramı bireyden örgüte doğru 1950’li yılların sonunda French ve Raven[1] tarafından türleri/kaynakları açısından incelenmiştir. French ve Raven’a göre güç;

• Yasal Güç,
• Zorlayıcı Güç,
• Ödüllendirme Gücü,
• Karizmatik (benzeşim) Gücü ve
• Bilgi/Uzmanlık Gücü olarak beş boyutta ele alınmıştır.

YASAL GÜÇ: Bu güç kaynağı, örgütsel hiyerarşiden kaynaklanan ve bireyin örgüt içindeki statüsünden gelen güç kaynağıdır. Otoriteyi ifade eder. Kişinin bulunduğu pozisyon nedeni ile etrafındaki kişileri etkileyebilme gücü olarak da tanımlanabilir. “Pozisyon Gücü” olarak da tanımlanır.

“Yani: Fıkralarınız komik olmaya bilir, hatta anlatırken de başarılı olmanız gerekmez Sayın Müdürüm. Siz anlatın biz yine de katıla katıla güleriz size.”

ZORLAYICI GÜÇ: Liderin direktiflerine karşı astların karşı gelmesi durumunda kontrol etme ve cezalandırma gücünü yansıtmaktadır. Ödül gücünün karşıtı olup, cezalandırmayı esas alır.

“Yani: Aman abi gerek yok, Müdür ne derse yapalım. Yoksa gider bizim yevmiyeler. Neme lazım.”

ÖDÜLLENDİRME GÜCÜ: Bireyin başkalarını bir ödül ya da teşvik edici eylemler ile davranışa yönlendirmesi için kullanılan güçtür. Bu güç türünde, yönetici veya lider konumundaki kişinin grup üyelerini ödüllendirmesi söz konusudur. Olumlu motivasyonun en etkili yoludur.

“Yani: Sayenizde Müdürüm kaptık yine hediyeyi. Ara sıra böyle güzellikler yapınca evdekileri de mutlu ediyorsunuz.”

KARİZMATİK GÜÇ: Bu güç kaynağı bireyin başkaları tarafından çekici kabul edilen kişisel özellikleri, ona karşı sevgi, saygı ve güven duyulmasını ifade eder ve doğrudan bireyin kişiliği ile ilgilidir. Bireyin kişiliğinin örgüt üyelerine ilham verebilmesi, onların arzu ve umutlarını dile getirebilmesi bu güç kaynağının temelini oluşturmaktadır.

“Yani: Ölürüm yoluna Müdürüm, endamın yeter…”

UZMANLIK GÜCÜ: Organizasyon içindeki bireyin, işine ilişkin sahip olduğu bilgi, beceri ve uzmanlığın izleyicileri tarafından kabul edilmesi ile elde edilen güçtür.

“Yani: Biliyor abi Müdür bu işleri, şak diye çözer halleder şimdi. Biz daha nereden açıldığını bilmiyoruz, adam şov yapıyor cihazla be…”

Bu açıklamalardan sonra “Güçte bir düzensizlik seziyorum…” cümlesinin önemi sanırım daha iyi anlaşılmıştır. Mevcut süre gelen güçler dengesinde yaşanacak düzensizlikleri önceden seziyor olmak her birey için iş dünyasında yaşamsal bir yetenektir.

Sürekliliği korumak da değişimi yönetmek de hatta mevcudu korumak da güç dengesindeki değişimi önceden hissetme sezinize bağlıdır. Zaman zaman bu güçlerden biri ya da birkaçı elimize geçer. Bu durumda gücün kaynağını yukarıdaki sebeplerden değil de tamamen kendimizden kaynaklı olduğunu, en kötüsü de hep bizim elimizde olacağını zannedersek hapı yuttuk demektir.

Güç, kuvvet denen şey gelir geçer. Ne sizde kalır ne de başkasında. Güçte yaşanan bu değişimleri hissetmeniz işte bu yüzden kıymetlidir.

Bu yeteneğe ister profesyonellik deyin ister doğru ata oynamak fark etmez. De mi ki bir organizasyon içindesiniz ve uyum sağlamanız, yapı içinde konumunuzu koruyor olmanız gerekmekte. O zaman, işte size bir ip ucu.

May the force be with you.

Saygılarımla.

Yazarın okuyucuya özel notu: Yazıda vurgusu yapılan güçte yaşanan değişimi hissedin ve ona göre davranın ifadesinden “Her işte yalnız kendi çıkarını düşünme durumu yani çıkarcılık” anlaşılmasın. İşte buna çok üzülürüm.

[1] Konunun detayını merak eden olursa diye aşağıya 2 tane kıymetli çalışma linki bıraktım: https://www.researchgate.net/publication/322095979_FRENCH_VE_RAVEN_PERSPEKTIFIYLE_KISILERARASI_GUCUN_TEMELLERI veya ilişkili bir çalıma olarak https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1143028 okuyabilirsiniz.