İç Denetim Açısından Satınalma Biriminin Önemi ve Etik Hattı

Gün geçtikçe zorlaşan ve kızışan rekabet koşulları altında sürdürülebilir büyümeyi sağlamak için şirketler; mevcut pazar payını artırmak, yeni pazarlara açılmak ve maliyetlerini düşürmek zorundadır. Bu nedenle tedarik zincirleri yönetiminde verimliliğin artırılarak maliyetlerin düşürülmesi ve satış fiyatlarının rekabet gücü sağlayacak seviyelere indirilmesi için satın alma sistemlerinin başarılı yönetilmesi önemli hale gelmektedir.

Şirketler genellikle cirolarından bahseder. Elbette ki ciro başarı göstergesidir; ancak şirketlerin varoluş amacı kâr elde etmektir; haliyle, asıl başarı kârlılıktır. Kârlılığı etkileyen yegane faktörse maliyet yönetimidir. Satışlarla doğru orantılı olarak artan değişken maliyetleri düşürmekse satın alma biriminin üstleneceği bir görevdir. Çünkü günümüz koşullarında, bir İngiliz atasözünde de belirtildiği gibi; “Kâr, satarken değil, satın alırken elde edilir.” ve satın alma yöneticilerinin asıl işiyse bunu mümkün kılmaktır. En iyi ürünü; en uygun fiyattan, en hızlı şekilde elde eden satın almacılar, şirketlerini rekabette de bir adım öne geçirebilir. Satın almacıların herbirinin izlediği taktik ve yöntem farklı olsa da, ortak noktaları şirket kârlılığında her geçen gün artan bir öneme sahip olmalarıdır. Satın alma birimleri, bütçeleme mantığında gider merkezi olarak düşünülse de; kârlılığa etkisiyle aslında gelir merkezidir. Tabii bunu şirket yönetimine rakamlarla ifade edebilmek için sitemsel altyapının ve süreçlerin iyi kurgulanması, performans ve faydanın çeşitli analizlerle açıkça vurgulanabilmesi gerekmektedir.

Bu nedenle satın alma, şirketler için önemli bir fonksiyondur. Denetim için önemli olmasının sebebiyse malesef ki suistimal riskinin yüksek olmasıdır.

Suistimaller başlıca üç kategoriye ayrılabilir; varlıkların kötüye kullanımı, yolsuzluk ve mali tablo suistimali. Dünya çapında yapılan araştırmaya göre, satın alma biriminin suistimal alanları yolsuzluk ve varlıkların kötüye kullanımıdır. CFE’ler tarafından bildirilen 1483 adet suistimal vakasının yaklaşık %77’sinin; satın alma, muhasebe, operasyon, satış, üst yönetim, müşteri hizmetleri ve finans birimleri tarafından gerçekleştiği, satın alma birimindeki vakaların %74’ününse, yüksek risk içeren yolsuzluklar olduğu sonucu ortaya çıkmıştır.

suistimal