İhracat Sayılan Satış ve Teslimler
Kerim ÇOBAN
Emekli Gümrük ve Ticaret Başmüfettişi
I- Tanımlar
Bakanlık: Ticaret Bakanlığını,
İhracat: Bir malın yürürlükteki İhracat Mevzuatı ile Gümrük Mevzuatına uygun şekilde Türkiye Gümrük Bölgesi dışına veya serbest bölgelere çıkarılmasını veyahut Bakanlıkça ihracat olarak kabul edilecek sair çıkış ve işlemleri,
İhracat Sayılan Satış ve Teslimler: İç piyasada satışı ihracat sayılan ve vergi, resim ve harç istisnası ile ithalatta gümrük muafiyetinden yararlandırılan satış ve teslimleri,
İhracat Taahhüdü: Belgeli ve belgesiz ihracat kredileri, transit ticaretin finansmanında kullandırılan krediler, vergi, resim harç istisnası belgesi ile bunlarla ilgili işlemlerde, vergi, resim ve harç istisnasından yararlanmak amacıyla belirli tutarda döviz kazandırma veya ihracat gerçekleştirme yükümlülüğünü,
İhracat Taahhüdünün Gerçekleştirilmesi: Belge süresi içerisinde mal bedelinin tahsil edilmesini, belgesiz ihracat kredilerinde, ihracı taahhüt edilen malın yürürlükteki ihracat mevzuatı ile gümrük mevzuatına uygun şekilde ihracatının yapılmasını, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerde mal ve hizmet bedelinin tahsil edilmesini, transit ticaretin finansmanında kullanılan kredilerde ise; transit ticaret faaliyetiyle ilgili gelirin tahsil edilmesini,
Taahhüde Sayılabilecek Döviz: İhracat sayılan satış ve teslimler sonucunda bankalara veya özel finans kurumlarına satışı yapılan döviz ile mal bedeline sayılabilecek tahsil edilmiş diğer tutarları,
Vergi: Eşyanın ithali ve ihracat sayılan satış ve tesliminde tahsili öngörülen vergi, resim, harç, fon ve benzeri bütün mali yükleri,
Dahilde İşleme İzin Belgesi: İhracat sayılan satış ve teslimlerde gümrük muafiyetli ithalat imkânı sağlayan Bakanlıkça düzenlenen belgeyi,
Belge: Dahilde işleme izin belgesini,
Belge Süresi: Dahilde işleme izin belgesi üzerinde kayıtlı bulunan ve belge kapsamında ithalat, ihracat sayılan satış ve teslim işlemlerinin gerçekleştirileceği ve tüm istisnaların uygulanacağı dönemi,
Belge Süresi Sonu: Belge süresi bitiminin rastladığı ayın son gününü,
Dahilde İşleme İzni: İhraç amacıyla gümrük muafiyetli ithalata imkan sağlayan ve gümrük idaresince verilen izni,
İzin: Dahilde işleme iznini,
Döviz Kullanım Oranı: Dahilde işleme izin belgesi kapsamındaki CIF ithal tutarının FOB ihraç tutarına olan yüzde oranını,
Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetler: 488 sayılı Kanunun ek 2 nci maddesi ve 492 sayılı Kanunun ek 1 inci maddesi çerçevesinde belirlenen ve vergi, resim ve harç istisnasından yararlandırılan hizmet ve faaliyetleri,
Vergi Resim Harç İstisnası Belgesi: İhracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetleri teşvik etmek amacıyla damga vergisi ve harç istisnası uygulanabilmesi için alınması ve ibraz edilmesi gereken, vergiye tabi kâğıdın düzenlendiği veya harca konu işlemin yapıldığı tarihte geçerli, Ticaret Bakanlığınca düzenlenen belgeyi,
CKD: Başka bir yerde montaj edilmek üzere demonte parçalardan oluşan makine ve teçhizatı,
İfade eder.
II- İhracat Sayılan Satış ve Teslimler
A- İhracat Sayılan Satış ve Teslimler:
a) Yatırım programında yer alan kamu yatırımlarından uluslararası ihaleye çıkarılanların (Yerli ve yabancı firmaların ayrı ayrı veya birlikte iştirakine açık olmak üzere) ihalesini kazanan veya yabancı para ile finanse edilenlerin yapımını üstlenen firmaların;
1- Yerli firma olması halinde, uluslararası ihalelerde tamamı üzerinden, yabancı para ile finanse edilenlerde ise yabancı paraya isabet eden oranda imalatçı firmalar tarafından üretilerek bu firmalara yapılan satış ve teslimleri,
2- Yabancı firma olması halinde, yabancı firmanın bu işte kullanacağı malları üreten imalatçı firmaların yapacakları satış ve teslimleri,
3- Yerli ve yabancı firmaların ortaklığı şeklinde olması halinde, yerli firmaya kendi faaliyeti oranında, yabancı firmaya ise bu bendin (2) numaralı alt bendi çerçevesinde imalatçı firmaların üreterek yapacakları satış ve teslimleri,
4- Yukarıda belirtilen bentler çerçevesinde proje sahibi kamu kurumları ile bu projeleri üstlenen firmalara yapılacak teknik müşavirlik, mühendislik vb. hizmet satışları,
b) 1- Savunma Sanayi Müsteşarlığınca onaylanan savunma sanayi projelerini üstlenmiş imalatçı firmaların üreterek yapacakları satış ve teslimleri,
2- Savunma Sanayi Müsteşarlığınca savunma sanayi açısından önem arz ettiği belirtilen savunma araç ve gereçlerini üreten imalatçı firmaların, ülkenin savunması ile ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına üreterek yapacakları satış ve teslimleri,
3- Bu bendin (1) ve (2) numaralı alt bentlerinde belirtilen firmalara, imalatçı firmaların üreterek yapacakları satış ve teslimleri,
c) İmalatçı firmalar tarafından üretilerek gümrük hattı dışı eşya satış mağazalarına yapılacak satış ve teslimler (bu mağazalarda yapılan satışlar hariç),
d) 1- Yatırım teşvik belgesi kapsamında yer alan yatırım mallarını üreterek yatırım teşvik belgesi sahibi yatırımcılara teslim eden imalatçı firmaların yapacakları satış ve teslimleri,
2- İmalatçı firmaların, bu Tebliğ eki yatırım malları listesinde (Ek-5) belirtilen malları üreterek yapacakları satış ve teslimleri,
3- İmalatçı firmaların, Yatırımlarda Devlet Yardımları Mevzuatı çerçevesinde CKD ithal edebilecek firmalara ithal edebilecekleri bu aksam ve parçaları üreterek yapacakları satış ve teslimleri,
e) Kamu kurum ve kuruluşlarınca uluslararası ihaleye çıkarılan yatırım malı ve sınai mamullerinin ihalesini kazanan imalatçı firmaların üreterek yapacakları satış ve teslimleri,
f) Ambalaj malzemesi imalatçısı firmaların, belge süresi içinde teslim edilmek ve teslim tarihinden itibaren 6 ay içerisinde ihracatçının ihraç ürünü ile birlikte ambalaj olarak ihraç edilmek şartıyla, üreterek yapacakları satış ve teslimleri,
g) Uluslararası ikili veya çok taraflı anlaşma hükümlerine göre yurt içinde bulunan yabancı kuruluşların yurt dışından getirme imkanına sahip bulundukları sınai mamulleri teslim eden imalatçı firmalar ile uluslararası kuruluşlar, yabancı ülke temsilcilikleri ve kuruluşlarına ait tesislerin yapımını ve onarımını üstlenen müteahhit firmaların faaliyet ve teslimleri,
h) Uluslararası ikili veya çok taraflı anlaşma hükümleri çerçevesindeki tesislerin yapımını ve onarımını üstlenen müteahhit firmaların faaliyet ve teslimleri,
i) İmalatçı firmaların, yabancı uyruklulara (diplomatik temsilcilikler ve mensupları dahil), turistlere veya yurt dışında çalışan Türk vatandaşlarına yapacakları ve yıllık 100.000 ABD Dolarını aşan satış ve teslimleri (gümrük hattı dışı eşya satış mağazalarında yapılan satışlar dahil),
j) İmalatçı firmaların, dahilde işleme izin belgesi sahibi firmalara üreterek yapacakları kütük ve blum satış ve teslimleri,
İfade eder.
– Gümrük Yönetmeliği’nin 476 ilâ 482’inci maddeler çerçevesinde teslim edilen yakıt, yağ ve kumanya dışında, dış seferde bulunan ya da dış sefere çıkacak olan deniz ve hava taşıtlarına serbest dolaşımda bulunan işletme ve donatım eşyası teslimi ihracat hükmündedir.
– İhraç eşyası, beyannamenin tescilinden sonra, Türkiye Gümrük Bölgesini terk edinceye kadar gümrük gözetimi altındadır.
– “D3” Kodlu DİİB’ler: Dahilde İşleme Rejimi kapsamındaki İhracat Sayılan Satış ve Teslimlerde gümrük muafiyeti çerçevesinde düzenlenen Belgelerdir.
– 2005/2 sayılı Tebliğ kapsamında düzenlenen D3 kodlu belgeler kapsamında geçici ithal edilen eşyanın ithalatında anti-damping vergisi veya sübvansiyon vergisi Uygulanır, ancak gözetim ve korunma önlemleri dahil olmak üzere 95/7606 sayılı İthalat Rejimi Kararına Ek kararın 4.maddesinde sayılan ticaret politikası önlemleri uygulanmaz.
– D3 kodlu Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında gümrük vergisi oranı (0) veya muaf olan ürünler ile tercihli vergi uygulaması çerçevesinden A.TR ve EUR.l belgelerinin ibrazı halinde gümrük vergisi sıfır (0) olan ithal malzemelerin ithalatı yapılabilir.
– 2005/2 sayılı Tebliğ kapsamında düzenlenen D3 kodlu belgeler kapsamında geçici ithal edilen eşyanın ithalatında anti-damping vergisi veya sübvansiyon vergisinin uygulanır. Ancak gözetim ve korunma önlemleri dahil olmak üzere 95/7606 sayılı İthalat Rejimi Kararına Ek kararın 4 üncü maddesinde sayılan ticaret politikası önlemleri uygulanmaz.
– 2005/2 sayılı İhracat Sayılan Satış ve Teslimler Hakkında Tebliğin 9.maddesinde yapılan düzenlemenin Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında kabul kredili, vadeli akreditif ve mal mukabili ödeme şekline göre yapılan ithalatlarda % 0 oranında KKDF kesintisi uygulanması, diğer bir değişle KKDF kesintisi yapılmaması gerekir.
Belge Alma Zorunluluğu: İhracat sayılan satış ve teslimler çerçevesinde gümrük muafiyetli ithalattan yararlanmak isteyen imalatçı firmaların (müteahhit firmalar dahil), ek-1’de belirtilen bilgi ve belgelerle Bakanlığa müracaat ederek, dahilde işleme izin belgesi almaları zorunludur. Müracaat tarihi ile belge tarihi arasında yapılan işlemlere muafiyet veya istisna uygulanmaz.
Belge Süresi: İhracat sayılan satış ve teslimler ile ilgili düzenlenen dahilde işleme izin belgelerinin süreleri sektörüne göre azami 12 (oniki) aya kadar tespit edilebilir. Ancak, proje süresi 12 (oniki) ayı aşan hallerde, belgelerin süresi proje süresi kadar uzatılabilir. Belge süresinin başlangıcı, dahilde işleme izin belgesinin tarihidir. Süre sonu ise, belge süresi bitiminin rastladığı ayın son günüdür.
Belge kapsamında ilk ithalatın yapıldığı tarihe kadar azami 3 (üç) ay olmak üzere dahilde işleme izin belgelerine ek süre verilebilir. Firmaların, ek süre almak için elektronik ortamda Bakanlığa müracaat etmeleri gerekmektedir. Ayrıca, ihracat sayılan satış ve teslimler ile ilgili düzenlenen dahilde işleme izin belgelerine proje sürecine göre ek süre verilebilir. Bu durumda firmaların ek süre almak için Bakanlığa müracaat etmeleri gerekir.
Belge kapsamında gerçekleştirilen ihracat sayılan satış ve teslim değerinin belge ihracat taahhüdü değerine oranının en az % 10 olması ve en geç belge süresi sonundan itibaren 3 (üç) ay içerisinde elektronik ortamda Bakanlığa müracaat edilmesi halinde, dahilde işleme izin belgelerine toplam 6 (altı) ayı geçmemek kaydıyla belge orijinal süresinin yarısı kadar ek süre verilebilir.
Gümrük Muafiyeti: Dahilde işleme izin belgesi kapsamında 2005/2 Sayılı İhracat Sayılan Satış ve Teslimler Hakkında Tebliğin 5.maddesinin (a) ve (b) bentleri çerçevesinde azami % 60; (c), (d), (e), (i) ve (j) bentleri çerçevesinde azami % 50; (d/2) bendinde yer alan ve İthalat Rejimi Kararı’nda gümrük vergisinden muaf olan yatırım malları için azami % 80; (f), (g) ve (h) bentleri çerçevesinde ise azami % 25 döviz kullanım oranında satış ve teslimatı yapılacak işlem görmüş ürünün üretiminde gerekli olan hammadde, yardımcı madde, yarı mamul ile ambalaj malzemelerinin (işletme malzemesi ve gıda maddeleri ithalatı hariç) gümrük muafiyetli olarak ithaline, bu ithalattan doğan vergi kadar teminat alınarak gümrük idarelerince müsaade edilir. Ancak, bu Tebliğin 5.maddesinin (a), (b), (d/2), (d/3), (e), (g), (h) ve (i) bentleri çerçevesinde yapılacak ithalat esnasında katma değer vergisi ve varsa özel tüketim vergisi ile 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun değişik 44.maddesine istinaden yapılan kesinti tahsil edilir.
Ayrıca, 2005/2 Sayılı İhracat Sayılan Satış ve Teslimler Hakkında Tebliğin 5.maddesinin (a), (b), (d/2), (d/3), (e), (g), (h) ve (i) bentlerinde belirtilen ihracat sayılan satış ve teslimlerin 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun değişik 13.maddesinin (f) bendi kapsamına da girmesi durumunda, işlem görmüş ürünün üretiminde gerekli olan hammadde, yardımcı madde, yarı mamul ile ambalaj malzemelerinin (işletme malzemesi ve gıda maddeleri ithalatı hariç) gümrük muafiyetli olarak ithaline, bu ithalattan doğan vergi (özel tüketim vergisi ile 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun değişik 44.maddesine istinaden yapılan kesinti hariç) kadar teminat alınarak gümrük idarelerince müsaade edilir.
İhracat sayılan satış ve teslimler ile ilgili düzenlenen dahilde işleme izin belgeleri kapsamında yapılan ithalat, indirimli teminat uygulamasından yararlandırılır. Ancak, ihracat sayılan satış ve teslimler ile ilgili düzenlenen dahilde işleme izin belgeleri kapsamında yapılan ithalat için kısmi teminat iadesi yapılmaz. İhracat sayılan satış ve teslimlere konu mamullerin üretiminde kullanılan ithali geçici veya kati anti-damping vergisi veya sübvansiyon vergisine tabi eşyanın ithalatında, geçici veya kati anti-damping vergisi veya sübvansiyon vergisi tahsil edilir.
İhracat Taahhüdünün Kapatılması: 2005/2 Sayılı İhracat Sayılan Satış ve Teslimler Hakkında Tebliğ çerçevesinde düzenlenen dahilde işleme izin belgelerine ilişkin taahhütlerin kapatılması için belge sahibi firmaların, en geç belge süresi sonundan itibaren 3 (üç) ay içerisinde, ek-4’te belirtilen bilgi ve belgelerle birlikte, ilgili bölge müdürlüğüne/İBGS’ne müracaat etmeleri gerekmektedir. Ancak, bu Tebliğin 5.maddesinin (f) bendi çerçevesinde düzenlenen belgelerde bu süre, belge süresi + 6 (altı) ay + 3 (üç) aydır. Yapılan kapatma müracaatı geri alınmaz.
Yukarıda belirtilen süreler içerisinde kapatma müracaatında bulunmayan firmalara 10 (on) iş günü içerisinde ilgili bölge müdürlüğünce/İlgili İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğince (İBGS), 1 (bir) ay içerisinde ihracat taahhüdünü kapatma müracaatında bulunulması bildirilir. Belirtilen süre içerisinde kapatma müracaatında bulunmayan firmalar adına düzenlenen dahilde işleme izin belgeleri, ilgili bölge müdürlüklerince müeyyide uygulanarak resen kapatılır.
İhracat sayılan satış ve teslimler ile ilgili dahilde işleme izin belgeleri ihracat taahhütleri; belge şartlarına göre ithal edilen hammadde, yardımcı madde, yarı mamul ile ambalaj malzemelerinin, belgede kayıtlı ihracat sayılan satış ve teslime konu mamulün üretiminde kullanıldığının tespiti ve döviz kullanım oranının aşılmamış olması kaydıyla kapatılır. Belge ihracat taahhütlerinin kapatılmasında, ihracat sayılan satış ve teslim yerine belge kapsamında yapılan ihracata ilişkin gümrük beyannameleri de kullanılabilir. Ancak, ihracat sayılan satış ve teslimlerde (aynı holding bünyesinde yer alan pazarlama şirketleri vasıtasıyla yapılan satışlar hariç) aracı ihracatçı kabul edilmez.
– İhracat sayılan satış ve teslimler ile ilgili dahilde işleme izin belgeleri ihracat taahhütlerinin kapatılmasında katma değer vergisi hariç satış fiyatı esas alınır.
Belge ihracat taahhütleri kapatılırken; a) 2005/2 Sayılı İhracat Sayılan Satış ve Teslimler Hakkında Tebliğin 5.maddesinin (g), (h) ve (i) bentleri çerçevesinde yapılan ihracat sayılan satış ve teslimlerde satış ve/veya teslimat belgesi ile döviz alım belgesinin ibrazı aranır.
b) Bu Tebliğ ile belirlenen diğer ihracat sayılan satış ve teslimlerde ise satış ve/veya teslimat belgesinin ibrazı aranır ve dahilde işleme izin belgesinin düzenlendiği tarihteki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz satış kuru esas alınır.
İhraç kaydıyla gümrük muafiyetli ithalata yönelik olarak düzenlenen dahilde işleme izin belgesi, satış ve teslimin bu Tebliğin 5.maddesinde belirtilmiş olması kaydıyla ihracat sayılan satış ve teslimler kapsamında düzenlenen dahilde işleme izin belgesine dönüştürülebilir. 2005/2 Sayılı İhracat Sayılan Satış ve Teslimler Hakkında Tebliğin 9.maddesinin birinci fıkrasında belirtilen döviz kullanım oranlarının aşılmamış olması kaydıyla ithalat yapılmışsa, belge kapsamında yapılan ithalat esnasında teminata bağlanan katma değer vergisi ve varsa özel tüketim vergisi ile 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun değişik 44.maddesine istinaden yapılan kesinti {Bu Tebliğin 5.maddesinin (c), (d/1), (f) ve (j) bentleri hariç}, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilir. 2005/2 Sayılı İhracat Sayılan Satış ve Teslimler Hakkında Tebliğin 9.maddesinin birinci fıkrasında belirtilen döviz kullanım oranlarının aşılmış olması halinde ise, ayrıca bu oranı aşan kısma tekabül eden ithalatla ilgili alınmayan vergi, 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre tahsil edilir.
Not: Bu konu başta olmak üzere, YYS Yıllık Faaliyet Raporu Hazırlanması, YYS Yıllık Zorunlu Eğitimlerinin Verilmesi, YYS Revizyonları, Ön İzleme, Yeni YYS Belgesi Hazırlıkları ve YYS Belgesi Alım Süreci, İlgili Ön Zorunlu Eğitimlerin Alınması, YYS Başvuru Formlarının Doldurulması, YYS Danışmanlığı, vb. Tüm YYS Süreçler hakkında daha fazla ayrıntılı bilgiyi, Gümrük ve Dış Ticaret Mevzuatı konularında gerekli Hukuki ve Mevzuat Desteğini, İdari ve Adli İtiraz Süreçleri, Dava Açılması, Dava Aşamalarının Takibi, İlgili Mevzuat Ve Hukuki Açılardan Gerekli İtiraz Ve Savunmaların Yapılarak Dava Sonucunun Olumlu Sonuçlanmasına Katkıda Bulunulması, Sonradan Kontrol/ Firma İncelemesi Yaptırılması, Antrepo Açma, Antrepo Genişletme, AN6, AN7, AN8 Raporlarının düzenlenmesi, … vb, işlemleri, Sürekli/ Düzenli, Aylık, Yıllık Gümrük ve Dış Ticaret Danışmanlığı, Gümrük ve Dış Ticaret Mevzuatı Eğitimleri, … vb. konularında yardım, destek, danışmanlık ve benzeri hizmetleri -isterseniz- Firmalarımız “Çoban Gümrük Dış Ticaret Denetim, Danışmanlık ve Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği A. Ş.”den veya “Çözüm Denetim Gümrük Dış Ticaret ve Danışmanlık A. Ş.”den alabilirsiniz.
B- Deniz ve Hava Taşıtlarına Yapılan İhracat Teslimleri:
4458 sayılı Gümrük Kanununun 176.maddesinin ikinci fıkrası ile Gümrük Yönetmeliğinin 418.maddesine göre; Serbest dolaşımda bulunan yakıt, yağlar ve kumanyalar ile donatım ve işletme malzemelerinin dış sefere çıkan gemi, bot ve diğer deniz taşıtları ile hava gemilerine (uçaklara) verilmesi ihracat hükmündedir. Anılan Kanunun 71.maddesi hükümleri uyarınca gümrük idarelerinin basitleştirilmiş usulle beyanda bulunulmasına izin vermeleri mümkündür. Bu çerçevede, ihracat rejiminde beyanname yerine ticari veya idari belge verilmesine ilişkin usul ve esaslar, Gümrük Yönetmeliğinin 156.maddesinde düzenlenmiştir. Keza, mezkûr Kanunun 150.maddesinin dördüncü fıkrası hükmü çerçevesinde Ticaret Bakanlığı, gerektiğinde ihraç eşyasının cinsine, niteliklerine ve ihracatın özelliğine göre ihracatın daha kolay yapılmasını sağlayacak usul ve esasları belirlemeye yetkilidir.
Kerim ÇOBAN
Emekli Gümrük ve Ticaret Başmüfettişi
(Yetk. Gümrük Müş. “YGM – T903”)
Çoban Gümrük Dış Tic. Den. Dan. ve
Yetk. Gümrük Müş. A. Ş.
www.cobangumrukdenetim.com
www.cozumdenetim.net
E Mail: info@cobangumrukdenetim.com
kerim.coban@cobangumrukdenetim.com
k.coban0306@gmail.com
Tel: 0505 519 88 41
Kaynakça:
• 4458 sayılı Gümrük Kanunu.
• Gümrük Yönetmeliği.
• İhracat Rejim Kararı.
• İhracat Yönetmeliği.
• 2005/2 Sayılı İhracat Sayılan Satış ve Teslimler Hakkında Tebliğ.
• 99/13812 Sayılı İhracat, Transit Ticaret, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler ile Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnası Hakkında Karar.
• İhracat Genel Müdürlüğünün Çeşitli Yazılar.
