Sosyal sorumluluk kavramı, kuruluşların faaliyetlerinde iş etiği, şeffaflık, hesap verebilirlik ve insan hakları gibi ilkeleri gözetmesini ifade etmektedir. Günümüzde şirketlerden sadece uygun fiyatlı ve yüksek performanslı ürün ve hizmetler üretmesi değil aynı zamanda vizyon ve misyonlarında sosyal sorumluluk ilkelerine uyum sağlaması beklenmektedir. Bu beklenti sadece müşteri tarafında değil yatırımcılar, kamuoyu, hükümet organları, tedarikçiler, sendikalar ve meslek odaları gibi paydaşlar nezdinde de oluşmaktadır. ISO 26000 bu amaçla hazırlanmış bir standart olup kuruluşlara, faaliyetlerinde sosyal sorumluluk ilkelerine uymaları konusunda rehberlik sağlamaktadır. Herhangi bir sertifikasyon amacı bulunmayan standart, her ölçekten ve sektörden kuruluşa sosyal sorumluluk ilkeleri ve prosedürleri konusunda yol göstermektedir.

Sosyal sorumluluk standardı, hangi ülkede ve hangi sektörde faaliyet gösterdiği ve piyasaya sunduğu ürün ve hizmetler fark etmeksizin; çok uluslu şirketlerden küçük ve orta ölçekli işletmelere kadar her büyüklükten şirket tarafından uygulanabilmektedir. Şirketler bu standardı referans alarak evrensel sosyal sorumluluk ilkelerini iç ve dış süreçlerine, kurumsal politikalarına, hedef ve taahhütlerine nasıl entegre edeceğini öğrenebilmektedir. ISO 26000 tarafından vurgulanan yedi önemli sosyal sorumluluk ilkesi şunlardır:

• Şeffaflık
• Hesap verebilirlik
• İnsan haklarına saygı
• Hukukun üstünlüğü
• Uluslararası davranış normlarına saygı
• Paydaş çıkarlarını gözetme
• İş etiği uygulamaları

ISO 26000 kurumsal sosyal sorumluluk standardı bu ilkelerin çalışan uygulamaları, adil yönetim prensipleri, tüketici sorunları yönetimi, topluluk katılımı, organizasyonel yönetişim ve çevre yönetim sistemi gibi süreçlerle benimsenmesini amaçlamaktadır.

Kurumsal Sosyal Sorumluluk Yönetiminin Kapsamı

ISO 26000 sosyal sorumlulukla ilgili konuları şu şekilde detaylandırmaktadır:

• Örgütsel yönetişim: Şirketler kararlarını toplumların beklentilerini gözeterek almalıdır. Karar alma süreçlerinde şeffaflık, hesap verebilirlik, etik ilkeler ve paydaş beklentileri dikkate alınmalıdır.
• İnsan hakları: İnsanlar arasında hiçbir şekilde ayrımcılık yapılmamalı; siyasi, ekonomik, sosyokültürel ve diğer konulardaki haklara saygı duyulmalıdır. Herhangi bir nedenden ötürü ayrımcılık yapılmasına izin verilmemelidir. Suç ortaklığından kaçınılmalı ve insan haklarını tehdit eden her unsur dikkate alınmalıdır.
• İş gücü uygulamaları: ISO 26000, çalışanlara değer verilmesini ve her türlü sömürü ve suistimalin önüne geçilmesini amaçlamaktadır. Bu bağlamda çalışanlar arasında sosyal bi diyalog kurulmalı, iş sağlığı ve güvenliği standartlarına uyulmalı, çalışma koşulları iyileştirilmeli; istihdam, eğitim ve insani gelişme konusunda kurumsal politikalar oluşturulmalıdır.
• Çevresel yönetim: Kaynakların sürdürülebilirlik ilkelerine uygun şekilde kullanılması, iklim değişikliği ile mücadele, biyolojik çeşitliliğin korunması ve kirliliğin önlenmesi, şirketlerin temel çevresel hedeflerinden ve politikalarından biri olmalıdır.
• Adil işletme uygulamaları: Şirketler hem kendi süreçlerinde hem de iş birliği içerisinde bulunduğu paydaşlarının faaliyetlerinde rüşvet ve yolsuzluk gibi adil olmayan girişimlere izin vermemelidir. Ayrıca, faaliyetlerini adil rekabet kural ve esaslarına uygun şekilde yürütmeli, siyasete dair süreçlerde sorumlu davranmalı ve mülkiyet haklarına saygı göstermelidir.
• Tüketici sorunları: Tüketicilerin sağlığını, güvenliği ve çıkarlarını korumak kuruluşların en önemli sosyal sorumluluklarından biridir. Bu bağlamda, pazarlamada adil olunmalı, sürdürülebilir tüketim teşvik edilmeli, tüketici hizmetleri yönetimi ile müşterilerden gelen sorunlar çözüme kavuşturulabilmelidir.
• Topluluk katılımı: ISO 26000, kuruluşların toplumların eğitimine, kalkınmalarına, sosyal gelişimlerine, değer yaratmalarına öncülük etmesini amaçlamaktadır. Bu bağlamda şirketler teknolojik yatırımlar ile istihdam potansiyelini sürekli artırmalı, yerel toplulukların zenginliğinin artmasına liderlik etmeli ve toplumsal becerilerin gelişmesini sağlamalıdır.

Sosyal sorumluluk, günümüzde şirketlerin en önemli kurumsal ilkelerinden ve politikalarından biri olmak zorundadır. Kuruluşlar ISO 26000 standardı ile sosyal sorumluluğu yönetilebilir bir operasyon haline getirebilmektedir. Ayrıca, bu süreçlerde paydaşların doğru bir şekilde belirlenmesini; tüketiciler arasında ve tedarik zinciri ağında sosyal sorumluluk bilincinin artırılmasını sağlamaktadır. ISO 26000 standardı ayrıca yerel yasalar, uluslararası sözleşmeler ve mevcut ISO yönetim sistemi belgeleriyle de uyumludur.

Dilek AŞAN