Dr. Öğr. Üyesi Gözde MERT
Nişantaşı Üniversitesi İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi
İşletme Bölüm Başkanı & Gözde Araştırma Şirketi Kurucusu
“Yeni çareler uygulamayan, yeni belalar beklemelidir; çünkü zaman en büyük yeniliktir.” Francis Bacon
Yenililiğin doğasında mevcut olan tamlığı ifade edebilecek, yeniliğin niteliklerini belirleyebilecek sadece tek bir kriter mevcut değildir. Belirtilen tespitin yanında, yeniliğin çok önemli ögelerinden biri olan bilginin de direkt olarak ve tam anlamı ile ölçümlenmesi mümkün değildir. Belirtilen zorluklara ek olarak, araştırmacılar süreçleri ve neticeleriyle birlikte yeniliği ölçülebilir yapmak amacı ile doğru bir kriter arayışındadırlar. Belirtilen durum, yaygın ve kapsamlı anket çalışmalarını zorunlu kılmaktadır.
Yenilik anketlerine yönelik ilk araştırma, 1950’li yıllarda British Association for the Advancement of Science adlı kurum adına yapılmıştır. ABD’de National Science Foundation bünyesinde 1960’lı, University of Sussex bünyesindeki SPRU’da 1970’li, Almanya’da University of Munich bünyesinde 1980’li yıllarda anket çalışmaları yapılmıştır. Bunlardan sonra Fransa, Kanada, İtalya gibi ülkelerde çeşitli ufak çaplı projeler gerçekleştirilmiştir. OECD ve Eurostat’ın (AB İstatistik Ofisi) iş birliği ile yenilik anket çalışmaları resmi bir forma bürünerek, standart hale getirilmiştir.
Oslo Kılavuzunu temel alan Topluluk Yenilik Anketi çalışmalarıyla Avrupa Birliği ülkelerindeki şirketlerin girdileri, çıktıları ve yenilikçi çalışmaları hakkında bilgi toplanmaya çalışılmaktadır. 2000 yılından bu yana Topluluk Yenilik Anketi, Avrupa Yenilik Karnesi’nin (Uninon Innovation ScoreBoard) ana girdisi olmuştur. Topluluk İnovasyon Anketi’nin yöntemsel temeli Avrupa İstatistik Bürosu (Eurostat) ile OECD’nin yayını olan Oslo Kılavuzuna dayanmaktadır. Belirtilen ankette yeniliğin 4 çeşidi olan ürün, süreç, organizasyon ve pazarlama alanları bulunmaktadır.
Avrupa İnovasyon Karnesi 2001 yılından beri Avrupa Komisyonu (European Commission-EC) tarafından yayınlanmakta olup, 3 tipi ana gösterge, 8 tanesi İnovasyon Boyutu olmak üzere toplam 25 gösterge kullanarak ülkelerin yenilik performansları karşılaştırmaktadır. Ülkeler burada yenilikçilik seviyelerine göre mütevazı, orta seviye, takipçi ve lider olarak sınıflandırmaktır. Avrupa İnovasyon Karnesi’nin sıralaması karşılaştırma maksadı ile araştırmada kullanılması planlanmış, ancak karnenin bir endeks sunmamasından dolayı karşılaştırma gerçekleştirilememiştir.
Ekonomik Araştırmalar Birimi (Economist Intelligence Unit-EUI) devletler arasında bir karşılaştırma yapmak amacı ile yenilik girdileri (yeniliği mümkün kılan ögeler) ve yenilik çıktıları arasında bir farklılaştırma konusuna yoğunlaşmaktadır. Yenilik çıktıları Avrupa, Japonya ve ABD’de mevcut patent ofisleri tarafından verilen patentlerin sayılarını göz önüne almaktadır.
Verilerin dörder yıllık dilimler için ortalamaları alınmaktadır. İnovasyon girdileri bakımından; girdilerde göz önüne alınan ögeler direkt olarak destekleyici nitelikler taşımakta, bunun yanında yerel iktisadi, sosyal ve politik parametreleri ve yenilik iklimini hesaba katmaktadır.
EUI’in Business Environment Ranking modeli verilerin kaynağını oluşturmaktadır. Tablo 1’de EIU İnovasyon Girdileri gösterilmiştir. Tablo 1’in incelenmesinden; girdilerde göz önüne alınan ögelerin direkt destekleyici ögeler nitelikler taşımasının yanı sıra yerel iktisadi, sosyal, politik faktörler ile yenilik iklimini göz önüne aldığı görülmektedir.
Tablo 1. İnovasyon Girdileri
Kaynak: EIU, A New Reality of the World’s Most Innovative Countries, 2009.
Küresel İnovasyon Endeksi (KİE) saptanmış göstergeler kapsamında devletlerin yenilik başarımlarını araştırıp, araştırılan devletler içinde bir sıralama gerçekleştiren, belirgin bir yönteme sahip bir araştırmadır. KİE 7 yıldan beri yayınlanmakta olup, 2014 yılı raporunda Dünya genelinde 143 ekonomiyi 81 gösterge kullanarak incelemiştir. Bu ekonomiler nüfus olarak Dünya genelinin %92,2’sini ve Dünya Gayri Safi Milli Hasılalar Toplamının %98,3’nü kapsamaktadır.
KİE, her biri anahtar sütunlar üzerinde yükselen iki adet alt endekse sahiptir. Alt Endeksler; Yenilik Girdileri Alt endeksi ve Yenilik Çıktıları Alt Endeksidir. Beş adet girdi sütunu ulusal ekonomideki yenilikçi faaliyetlerin bileşenleri içerir. Girdi sütunları; Kurumlar, İnsan Kaynakları ve Araştırma, Altyapı, Pazarın Gelişmişliği ve İş Dünyası Gelişmişliğidir. İki adet çıktı sütunu yeniliğin somut çıktılarını içerir. Çıktı sütunları; Bilgi Teknoloji Çıktıları ve Yaratıcı Çıktılardır. Her bir sütün alt sütunlara ayrılmış ve her bir alt sütün göstergelerden oluşmuştur. Alt sütun sonuçları her bir göstergenin ağırlıklı ortalamasından oluşur. Sütun sonuçları her bir alt sütunun ağırlıklı ortalamasıdır. Böylelikle Yenilik Girdileri Alt Endeksi, ilk beş sütunun basit ortalaması, Yenilik Çıktıları Alt endeksi ise son iki sütunun basit ortalamasıdır. Yenilik Etkinlik Oranı ise çıktıların girdilere oranlanması ile bulunur.
Detaylı bilgiler için aşağıdaki kitabı okuyabilirsiniz.
Mert, G. (2018). Organizasyonlarda Yenilik Yönetimi, Artikel Yayıncılık, İstanbul. https://www.gozdemert.com/ebook/YY.pdf
