Risk Nedir ?
Zarar, kayıp, tehlike veya hasar olmasına yönelik belirsizlik içeren unsur, etken veya gidişata risk denir.
Bu cümle Riski güzel tanımlasa da bana göre biraz daha zenginleşebilir:
Mesela;
“Arzuladığımız kazanca engel olacak ya da hedeflenen başarı oranını azaltacak şekilde olası bir zarar, kayıp, tehlike veya hasara yönelik belirsizlik içeren unsur, etken veya gidişata risk denmeli diye düşünüyorum.”
E, nerden çıktı şimdi bu “Arzuladığımız kazanca engel olacak ya da hedeflenen başarı oranını azaltacak şekilde olası bir…” eklentisi?
“There is no gain without risk, perhaps no risk without love.”
Stephen King’in Bir Romanından ([1]) Alıntıdır,
Yani diyor ki;
“Risksiz kazanç yoktur, ilgilenmediğin bir konuda da risk ihtimali yoktur.”
Bu da Zafer’in O Alıntıyı Çevirisidir.
Dip notta detayı verilen bu romanı okuyan ya da filmini izleyenler varsa, romandaki karakterin yitik sevdiğini geri getirmek için nasıl bir riski göze aldığını ve sonunda bu riskin nasıl gerçek olduğunu, hatta kayıpla kazanç arasındaki algı farkından dolayı yaşanan pişmanlıkları da hatırlayacaktır. – Oh çok şükür! Spoiler verme riski göze alınarak yazılabilecek en anlamlı cümle bu oldu.
Her beklenti muhtemel riskler barındırır. Ama sevmediğin, arzulamadığın, ilgilenmediğin bir konuda, yani menfaat, başarı, kazanç daha doğrusu bir kazanım beklentinin olmadığı bir şeyde niye risk olsun ki?
Kaybedecek ne var ki? Ya da kaybedilen şeylerin ne önemi var ki?
İşte size sıfır (0) risk ortamı!
- Hocam, iyi de bu bilgi normal hayatta ne işimize yarayacak? Ben bu yazıyı niye okuyorum!
Hemen asıl olaya bir misalle girelim o zaman.
Misal; Bir işletme sahasında, bir insanın ayağı kayıpta düşmesi bir risk değildir, olasılıktır. – Düşenin o iş yerinde çalışan olup olmaması da fark etmez. Hatta ziyaretçilerin düşmesi daha da fenadır. Zeminin kayganlığı, ayakkabı tabanının zemine uygunluğu, çalışanın o yerden geçiş sıklığı, çalışma saatleri vs. vs. vs. gibi veriler işlenir ve kayıp düşme olasılığı ve gerçekleşme şiddeti çok rahat hesaplanır.
“Herkes bir gün o yağ birikintisinden kayıp düşeceğini bilir.
Ama bu riski önlemek için durup paspas çekmez, yeğen!”
İş Güvenliği Uzmanı
Ramiz Dayı ([2])
Çünkü işletmelerde üretimin devamlılığı, imalat miktarının artışı ve anlık zaman kazançları ne sebeple olursa olsun durmayı, molayı ya da üretim dışı faaliyetler yapmayı hep erteletir.
- Öğlen yemeği molasına çıkıp, az dinlenelim mi?
- Dur şimdi, siparişler yetişsin sonra dinleniriz! Daha sonra da yeriz bir şeyler. Sonra, sonra!
- İş Güvenliği ve İlk Yardım eğitimi almamız lazım.
- Bu aylarda olmaz. Çok işimiz var, sezon bitsin yaparız. Sonra, sonra!
- Makinelere Planlı Bakım yapılmalı.
- Olmaz, bırak çalışsın bir şey olursa bakarız. Durduk yere makine mi kapanır? Sonra, sonra!
- Saha Denetimi/Düzeni yapılmalı.
- Tamam! Ama şimdi onlar kalsın yerde, elletme. Makineler için adam lazım bize. Sonra iş olmadığı bir gün toparlarlar etrafı, raflara koyarlar. Silerler falan. Sonra, sonra!
- Çalışanlarla Performans Görüşmeleri yapmamız lazım.
- Dünya kadar iş var, onlar gelemez sen yaz bir şeyler. Oyalamayalım çalışanları. Sonra, sonra!
Ve en önemli diyalog geliyor, hazır mısınız?
- Risk analizi çalışması yapmamız lazım.
- Ya yok, tövbe de. Ne olacak ki! Bir şey olmaz ne riski? Getirme aklına öyle kötü şeyler, pozitif düşün biraz. Yıllardır yaptığımız iş sonuçta, ne olacak ki ? Sonra, sonra !
İşte bu.
Ya yurdumun cesur!!! sanayicileri gibi “Sonra, sonra!” diyerek göze kara olacak ve bir kumar oynayarak anlık kazancınızı elde etmeye devam edeceksiniz ya da riskleri analiz ederek tehlikeleri birer birer görüp ortadan kaldırmak için vakit ve nakit ayıracaksınız.
Karşılaşılabilecek risklerin önceden belirlenmesi ve önlemlerin alınabilmesi de ancak iyi bir risk analizi ile mümkün olur.
Risk Nasıl Kontrol Edilir?
İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliğine göre;
Planlama: Analiz edilerek etkilerinin büyüklüğüne ve önemine göre sıralı hale getirilen risklerin kontrolü amacıyla bir planlama yapılır.
Risk kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması: Riskin tamamen bertaraf edilmesi, bu mümkün değil ise riskin kabul edilebilir seviyeye indirilmesi için aşağıdaki adımlar uygulanır.
- Tehlike veya tehlike kaynaklarının ortadan kaldırılması.
- Tehlikelinin, tehlikeli olmayanla veya daha az tehlikeli olanla değiştirilmesi.
- Riskler ile kaynağında mücadele edilmesi.
Risk kontrol tedbirlerinin uygulanması: Kararlaştırılan tedbirlerin iş ve işlem basamakları, işlemi yapacak kişi ya da işyeri bölümü, sorumlu kişi ya da işyeri bölümü, başlama ve bitiş tarihi ile benzeri bilgileri içeren planlar hazırlanır. Bu planlar işverence uygulamaya konulur.
Ve Uygulamaların izlenmesi: Hazırlanan planların uygulama adımları düzenli olarak izlenir, denetlenir ve aksayan yönler tespit edilerek gerekli düzeltici ve önleyici işlemler tamamlanır.
Risk kontrol adımları uygulanırken toplu korunma önlemlerine, kişisel korunma önlemlerine göre öncelik verilmesi ve uygulanacak önlemlerin yeni risklere neden olmaması sağlanır.
Belirlenen risk için kontrol tedbirlerinin hayata geçirilmesinden sonra yeniden risk seviyesi tespiti yapılır. Yeni seviye, kabul edilebilir risk seviyesinin üzerinde ise bu maddedeki adımlar tekrarlanır.
Risklerden Korunma Yöntemleri
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda konu edilen yöntemler:
- Risklerden kaçınmak ve kaçınılması mümkün olmayan riskleri analiz etmek.
- Risklerle kaynağında mücadele etmek.
- İşin kişilere uygun hale getirilmesi için işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı, çalışma şekli ve üretim metotlarının seçiminde özen göstermek, özellikle tekdüze çalışma ve üretim temposunun sağlık ve güvenliğe olumsuz etkilerini önlemek, önlenemiyor ise en aza indirmek.
- Teknik gelişmelere uyum sağlamak.
- Tehlikeli olanı, tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek.
- Teknoloji, iş organizasyonu, çalışma şartları, sosyal ilişkiler ve çalışma ortamı ile ilgili faktörlerin etkilerini kapsayan tutarlı ve genel bir önleme politikası geliştirmek.
- Toplu korunma tedbirlerine, kişisel korunma tedbirlerine göre öncelik vermek. Çalışanlara uygun talimatlar vermek.
Ne iş yaparsa yapsın, insanlar sevdiklerinin mutluluğu için çabalarken birçok riski göze alırlar.
Risk yoksa kazanç da yok.
Ayıracağımız biraz vakit ve vereceğimiz dikkatle çevremizdeki riskleri görüp, analiz edip yönetebildiğimiz bol kazançlı günler dilerim.
Saygılarımla,
Zafer URFALIOĞLU
[1] Stephen King bu sözü “Hayvan Mezarlığı” olarak Türkçeye çevrilen “Pet Sematary” adlı romanında kullanmış. – ki seneler önce sinemada izlediğim, başarılı bir gerilim filmidir. Sizlere de tavsiye ederim.
[2] Ramiz Dayı: (Kurgusal karakter) Ramiz Karaeski ya da Ramiz Dayı, bir Türk dizisi olan Ezel adlı dizide kurgusal bir karakter. Tuncel Kurtiz tarafından yetişkin hâli, gençliği ise Ufuk Bayraktar tarafından canlandırıldı. Ramiz Dayı ilk defa 12 Ekim 2009’da yayımlanan Aşk Ölümden Güçlüdür bölümünde göründü ve 61. bölümde diziden ayrıldı.
