Endüstri 4.0 teknolojileri olarak da adlandırılan 21. yüzyılın yenilikçi teknolojileri, artık gerçek zamanlı veri toplamak, analiz etmek ve daha yenilikçi adımlar atmak için yeni bir sınırı belirliyor. Yenilikçi teknolojiler olarak, nesnelerin interneti (IoT), yapay zeka, robotik, insansız araçlar, büyük veri, bulut bilişim, blockchain ve eklemeli üretim gibi dijital teknolojiler, bugün bildiğimiz üretim ve tüketimi yeniden tanımlıyor (Schwab, 2017). Dijital teknolojideki bu son gelişmeler, imalat ve lojistik de dahil olmak üzere çeşitli endüstri sektörlerinde ve tedarik zinciri süreçlerinde radikal değişiklikleri de tetikliyor. Daha fazla endüstriyel işletme dijital modellere geçtikçe tedarik zinciri yeni bir dijital çağın merkezinde yer alıyor.
Bu gelişmelerin etki alanı içinde son yıllarda inovasyon kavramı da değişerek dijital inovasyona doğru genişlemiştir. Dijital inovasyon, mevcut iş süreçlerini çözmek veya iyileştirmek ve bazı gelişmiş iş modellerini başlatmak için gelişmiş dijital mekanizmaların ve teknolojilerin uygulanmasını ifade etmek üzere kullanılmaktadır (Elia vd., 2020). Bu teknolojilerin geniş yayılımı, firmaların örgütsel ve stratejik modellerinin radikal bir şekilde yeniden yapılandırılmasına neden olarak tüm endüstrileri ilgilendiren yaygın bir sürece dönüştürüyor. Yükselen dijital teknolojilerin yaygınlığı ve bilgi yoğun doğası, teknoloji odaklı bir inovasyon yaklaşımı ile hem yenilikçi hem de geleneksel endüstrilerin rekabet edebilirliği için yeni koşulları ortaya koymaktadır.
Tedarik zinciri yönetimi alanında, dijital teknolojilerin benimsenmesi, tedarik zinciri aktörlerine ve süreçlerine yeni bağlantı ve görünürlük düzeyleri getirmeyi ve böylece giderek daha karmaşık hale gelen küresel tedarik zincirlerinin daha iyi yönetilmesini sağlamayı vaat ediyor (Wu ve diğ, 2016). Artan veri büyümesi, BT sistemlerindeki ilerlemeler ve öncü teknolojilerin akışıyla dijitalleşme, tedarik zinciri boyunca daha fazla verimlilik ve kolaylık sağlama potansiyeline sahiptir. Ama bu durum aynı zamanda artan karmaşıklığı da beraberinde getiriyor. Tedarik zincirinin, ilerleyen dijital teknolojilerin yol açtığı değişiklikleri kucaklayıp kucaklayamayacağı, tamamen liderlerin mevcut sistem ve operasyonları yönetmeye devam ederken ek karmaşıklıklarla başa çıkmaya hazır olmalarına bağlıdır.
Yaygın bir hata, teknolojinin tek başına tüm tedarik zinciri sorunlarının yanıtı olduğunu düşünmektir. Bu, makineyi fişe takmak, açmak ve ardından faydalarından yararlanmak kadar kolay bir şey değil. Aslında, çoğu zaman bu, teknolojinin kendisinden çok, genel iş modeline yaklaşımla ilgilidir. Tedarik zincirinin yoğun olduğu sektörlerdeki CEO’ların büyük çoğunluğu şirketlerinin genelinde dijital yeteneklere yapılan yatırımları artırmayı planlıyor. Bunun nedeni sorguladığında; yeni işleri desteklemek, tedarik zinciri süreç verimliliğini ve üretkenliğini artırmak, karar almayı geliştirmek ve devam eden tedarik zinciri kesintileri karşısında esnekliği/çevikliği geliştirmek ilk belirtilenler arasında yer alıyor. Bu durum tedarik zinciri şeflerini (CSCO) tedarik zincirini dijitalleştirme konusunda büyük bir baskı altına sokuyor. Ne yazık ki CSCO’lar genellikle dijital tedarik zinciri vizyonlarını, hedeflerini ve iş hedeflerini anlaşılır, kolayca iletilebilen ve iş uyumlu bir dijital dönüşüm yol haritasına dönüştürmekte zorlanıyor. Yapılan bir araştırmaya göre CSCO’ların yarısından azı bir tedarik zinciri dijital dönüşüm yol haritası tanımlamış veya uygulamayı planlıyor. Mevcut dijital tedarik zinciri yol haritalarının ise yalnızca %32’si tek bir yönetişim süreci altında ve ortak iş hedeflerine göre düzenlenmiş durumdadır (raconteur.net, 2023).
Dijital ürün inovasyonu boyutunda firmalar, yeni ürünler üretmek için dijital ve fiziksel bileşenleri yeniden birleştirir, yeni eserler üretmek için dijital kaynakları kullanır ve mevcut dijital olmayan ürünlere yeni özellikler ve işlevler eklemek için dijital teknolojiyi uygular ve böylece yeni kullanım değerleri yaratır. Örneğin, IoT bağlantılı cihazlar arz ve talep, envanter düzeyi, üretim planlaması ve operasyonel aksaklıklar hakkında veri toplar ve iletir. Blockchain, dijital olarak dağıtılmış defter, akıllı sözleşmeler ve finansal tehditlere karşı çok katmanlı koruma aracılığıyla tedarik zinciri boyunca görünürlük ve şeffaflık yaratma kapasitesine sahiptir. Büyük veri analitiği, veri işleme kapasitesinin artırılmasında ve dolayısıyla yıkıcı olaylara yanıt verilmesinde önemli kazanımlar yaratır. Sürekli olarak toplanan veriler, doğru ürünleri tanıtmak, ürün ve hizmet sunumlarını iyileştirmek ve performans optimizasyonu için ağ genelinde bilgi paylaşımı amacıyla değerlendirilir. Ayrıca, mevcut yıkıcı olayın büyüklüğünü geçmiş olaylarla karşılaştırmak ve daha hızlı iyileşme için yeni bir strateji tasarlamak için verilerden değerli bilgiler toplanıyor.
Teknolojide önde olan ve geride kalan firmalar arasındaki uçurumun daha da genişlediği dikkate alındığında dijital inovasyon, riskleri istikrara kavuşturmak ve krizleri fırsatlara dönüştürmek için kullanılabilir. Başarılı dijital inovasyonlara sahip firmaların bu durumdan yararlanarak uluslararası pazarda genişlemeleri beklenirken, başarısızlıkla karşılaşan firmaların ise büyük olasılıkla bu alandan çekilmeleri bekleniyor. Gerçek şu ki tedarik zincirleri bırakın dijital inovasyonu etkili bir şekilde geliştirmeyi, test etmeyi, dağıtmayı ve ölçeklendirmeyi, bugün rekabet edebilmek için temel fiziksel yetenekleri hâlâ geliştirmeye çalışıyorlar. Tedarik zinciri dijital dönüşümünün tedarik zinciri riskini azalttığı ve tedarik zinciri maliyetini optimize ettiği tartışılmazdır, ancak başarılı olmak için dijital iş anlayışı ile tedarik zinciri stratejisi arasında güçlü bir uyum gerektirir. Aynı zamanda tedarik zinciri analitiği gibi teknik beceriler, işlevler arası işbirliği ve veriye dayalı karar verme gibi iş becerileri, uyum sağlama ve risk alma gibi davranışlar ve özelliklerle desteklenmelidir. Üzerinde düşünmemiz gereken soru tedarik zincirleri bu yeni dijital teknolojiler ile dijital inovasyona gerekli tepkiyi nasıl verebilir?
Kaynaklar:
Elia, G., Margherita, A., Passiante, G. 2020. “Digital entrepreneurship ecosystem: How digital technologies and collective intelligence are reshaping the entrepreneurial process”. Technol. Forecast. Soc. Chang., 1150, 119791.
Schwab, K. 2017. The fourth industrial revolution. Geneva: World Economic Forum.
https://insights.raconteur.net/digital-innovation-and-the-supply-chain
Wu, L., X. Yue, A. Jin, and D. Yen. 2016. Smart supply chain management: a review and implications for future research. The International Journal of Logistics Management 27(2): 395–417.
