Aklıma Hiç de İyi Şeyler Gelmiyor ?
TCMB’nin liralaşma politikaları çerçevesinde TRL’den başka hiçbir dövize ve altına yaşam hakkı tanınmıyor adeta. Çeşitli genelgelerle gerek bankalara, gerekse döviz piyasalarına direk veya dolaylı olarak müdahale yapılmaya devam edilmektedir. Elinde veya pozisyonunda döviz bulunduran şirketlerin dövizlerini belli bir seviyenin altına getirmeleri istenmektedir.
BDDK, Döviz Varlığı 15 Milyon TL’yi Aşan Şirketlerin Kredi kullanamayacağını Açıkladı: “Bu Karar Bir Nevi Sermaye Kontrolü”
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), bugün piyasalar kapandıktan sonra yaptığı açıklamayla şirketlerin bankalardan TL kredi kullanımına sınırlama getirdi. Döviz varlığı 15 milyon TL’yi geçen şirketler banka kredisi kullanamayacak, 15 milyon TL’nin altında olanlar ise bu durumu belgeleyecek ve BDDK tarafından belirlenen kurallara uyacağını taahhüt edecek. Ekonomistler bu düzenlemeyi “bir nevi sermaye kontrolü” olarak değerlendirdi.
Konunun sadece bir paragrafla sınırlı olmadığı ve daha uzun ve detaylı açıklamaların mevcut olduğunu da söylemem gerekir. Ancak fazla detaylara girmek istemediğimden dolayı sadece ana başlık altında konuyu dile getirdim.
Haziran 2022 ayında yürürlüğe konulan şirketlerin dövize olan eğilimlerinin önüne geçişin adımlarından biri bu şekilde atıldı. Ancak dövizden uzaklaşma bununla da kalmadı, KKM – Kur Korumalı Mevduatlar için faiz üst sınırı serbest bırakıldı.
Döviz İçin Alınan Kararlar Dövizi Çığırından Çıkarttı
Bir dizi kararlar alındı ihtiyaç sahiplerini ve tasarrufçuları dövizden uzaklaşmak adına. Bilhassa bankalar üzerinde kurulan kontroller daha da sıkılaştı. Dövizden uzaklaştırmak adına TCMB’nin attığı her adım, dövizi ateşlemeye başladı. Alış ve satış kurları arasında bindelerle ölçülen minimal kur makasının bugünlerdeki farkı ise % 3, % 4, % 5, % 6’lar civarında dolaşmaya başladı.
Şöyle ki;
Ayşe Teyze elindeki USD.100.-lık efektifini bankadan bozdurmak ve karşılığında Türk Lirası almak istediğinde,
- Bankanın ilani döviz kuru USDTRL C/19.43 olmasına rağmen, Ayşe teyzenin dövizini banka C/19.30’dan Türk Lirasına çevirmektedir. İlani kurdan daha aşağı.
Ayşe Teyze elindeki Türk Lirasını bankaya verip USD.100.-lık efektif satın almak istediğinde ise;
- Bankanın ilanı efektif satış kuru USDTRL C/20.50 + vergiler civarına kadar yükseldi. Tabii bankalar döviz satmaya istekli ise. Serbest piyasa ise tam bir facia oldu ve döviz alış ile atış kurları arasındaki kur makası oldukça çok açıldı. Ayşe Teyze serbest piyasadan döviz alsa kurlar anlık değişim göstermektedir. Hangi kurdan döviz alacağı belli değil Ayşe Teyzenin.
Döviz Piyasalarındaki Rüzgar Fırtınaya Dönüşüyor
Döviz piyasalarında önceleri sağlıklı ve makul fiyatlar vardı. Dövizdeki oluşan fırtına arttıkça döviz kurlarındaki fiyatlama çeşitliliği de artmaya başladı.
Şöyle ki;
- TCMB’nin gösterge niteliğindeki kurlar
- TCMB’nin ihracatçılardan aldığı % 40 zorunlu döviz devri için uygulanan kur
- Bankalar arası kurlar
- Bankaların döviz alış kuru (o bankanın döviz pozisyon ihtiyacına göre değişkenlik gösterir
- Bankaların döviz satış kuru (o bankanın döviz pozisyon ihtiyacına göre değişkenlik gösterir)
- Bankaların müşterinin kurumsal veya bireysel olduğuna göre çeşitli döviz alış satış fiyatı sunar
- Serbest piyasa alış ve satış kurları
- Malını vadeli satan ihracatçıların uyguladıkları döviz alış kurları
Ben bu karmakarışık fiyatlamanın sonunu pek iyi görmüyorum. 1994, 2001 yıllarında da benzer krizi yaşadım. O zamanlar bankacı idim. Her sorunun bir faturası olacak elbet. Bugünlerde serbest piyasada oluşan döviz fiyatları maliyetlere yansıtılmış durumdadır. Farklı isimlerde de olsa hizmet ve ürünlerin fiyatları yukarı doğru hareketlenmiş durumdadır.
1994 ve 2001 Krizi
Demirbank ve 2001 Krizi
Demirbank’ın patronu Halit Cıngıllıoğlu, yakın arkadaşı Tansu Çiller’in iktidarı döneminde bono üzerine riskli hamlelerde bulunup yüksek kar elde etmiştir. Faizler düşerken elinde büyük miktarda hazine bonosu bulunduran Demirbank bunu diğer bankalardan aldığı gecelik borçlar ile ödemekteydi. Faizler düştükçe elinde bulundurduğu yüksek faizli bonolar sayesinde büyük miktarda kar yazmıştır. Aynı olayı 2000’li yıllarda da yapmaya devam eden Demirbank yönetimi, ellerinde hazine bonosu tutup bunu diğer bankalardan aldığı gecelik borçlanma ile ödemeye devam etmekteydi. Buna rağmen likidite krizi borç bulmayı daha zor hale getirdi. Anayasa kitapçığı ile gecelik borçlanma maliyetlerinin yüzde 7500’lere varması ise Demirbank’ı en sarsan durum oldu. Elde daha düşük faizli bonolar için dışarıdan bulunması gereken paranın faizi oldukça yükseldi.
Kumar bu sefer tutmamıştı.
Kaynak ve yazının tamamı: https://www.yatirimkredi.com/demirbank-ve-demirbankin-batmasi-olayi-nedir.html
Demirbank 2001 döviz krizinde yanlış ata oynadı ve kaybetti.
Bugünkü Liralaşma Politikası Çerçevesinde Elindeki Dövizi Satan Sanayicilerin Durumu
Baskılanan döviz kuruna rağmen böylesine döviz kurları piyasasının oynaklığı ve yüksekliği, tek haneli gösterge faiz olan % 8.50’e rağmen piyasada oluşan % 35’den % 50’e kadar faizler, döviz kurlarındaki resmi ve gayri resmi piyasa fiyatları ile alış satış kurları arasındaki anormal kur makasının sonunu pek iyi görmüyorum.
Senaryo;
Döviz fiyatları patlarsa, döviz kuru fiyatları kontrolden çıkarsa, faizler de yükseltilmek zorunda olursa, piyasada bankalardan tutun da sanayiciler döviz ihtiyacını karşılamak için neleri feda edecek? Sadece kur farkından dolayı bilançosunda ağır yaralar görecek olan sanayici firmaların ne kadarı ayakta kalacak? Dövizden Türk Lirasına dönen sanayiciler, Türk Lirasından tekrar dövize dönmek zorunda kaldıklarında karşı karşıya gelecekleri kur farkı zararlarının boyutu ne kadar büyük olacak? Tahmin edebilir misiniz?
Bu yazımda söz ettiğim “Demirbank ve 2001 krizi” aklıma geliyor doğal olarak. Döviz krizi varken Demirbank Türk Lirasında kaldı ve battı. Bugün bankaların durumu biraz daha farklılık göstermekle birlikte, yüksek faiz uygulayan bankaların TCMB’nin düşük faizli bonosunu almak zorunda olduğu bugünkü piyasa ile karşı karşıyayız. % 8.50 faizli bu bonoları alan bankalar, yarın faizler yükseldiğinde, döviz fiyatları arttığında bankalar aldıkları bonolardan kesinlikle zarar edeceklerdir.
Dövize baskı, faize baskı, enflasyon rakamlarının çarşı Pazar fiyatlarını yansıtmamasının bedelinin bir faturası elbette olacak. Bu faturayı hep birlikte ödeyeceğiz. Piyasa gül bahçesi gibi değil kesinlikle.
Reşat BAĞCIOĞLU
ICC – International Chamber of Commerce
Türkiye Milli Komitesi
Türkiye Bankacılık Komite Başkanlığı Üyesi
sdfsdf
