İtirazen Şikayet Konusu; TCDD İşletmesi Genel Müdürlüğü Satın Alma ve Stok Kontrol Dairesi Başkanlığı tarafından 14.10.2022 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Polatlı-Konya Hat Kesiminde Tesis Edilen Yüksek Hızlı Tren Sinyalizasyon, Haberleşme, GSM-R ve Ankara CTC Kumanda Merkezi Sistemleri ile Alt Sistemlerinin 3 Yıl Süre ile Bakım İşlerinin Yaptırılması İşi” ihalesine ilişkin olarak Yapı Merkezi İnşaat ve San. A.Ş.nin 25.11.2022 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 06.12.2022 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 14.12.2022 tarih ve 66541 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 14.12.2022 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Kamu ihale Kurumuna yapılan söz konusu itirazen şikayet başvurusunun üçüncü iddiasında özetle; Aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında söz konusu sistemlerin üretici firmasının ihaleye teklif veren Siemens Mobility Ulaşım Sistemleri A.Ş. değil, Siemens Rail Automation S.A.U. olduğunun belirtilmesi gerektiği, bu iki firma arasında isim benzerliği olsa dahi birbirlerinden ayrı tüzel kişiliklere sahip iki farklı firmalar oldukları, ihaleye teklif vermiş bulunan tüm istekliler gibi Siemens Mobility Ulaşım Sistemleri A.Ş.nin de, üretici firma Siemens Rail Automation S.A.U.’dan üretici destek beyanı alması ve söz konusu desteğe ilişkin olarak üretici firma Siemens Rail Automation S.A.U.dan almış olduğu fiyat teklifini, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79.2.2’nci maddesine uygun olarak sunması gerektiği, söz konusu üretici firmanın yurt dışı menşeili olduğu gözetildiğinde, bu firmadan alınarak sunulacak tutanakların, fiyat tekliflerinin, proforma faturaların ve her nevi belgenin kendi ülkesinde resmi makamlarca tasdik edilmesi, söz konusu belgelere APOSTILLE şerhi düşülmesi, ardından belgelerin yurt içi tasdiklerinin gerçekleştirilmesi gerektiği, söz konusu belgelerin tasdik işlemlerinin ne şekilde gerçekleştirileceği ve idareye hangi şartlar altında sunulacağının Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 31/3’üncü maddesinde hüküm altına alındığı, Siemens Mobility Ulaşım Sistemleri A.Ş. tarafından, Siemens Rail Automation S.A.U.dan ya da diğer yurt dışı üretici firmalardan alınarak idareye sunulması gereken her türlü belgenin Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin mezkûr hükmüne uygun şekilde sunulması gerektiği iddialarına yer verilmiştir.
Kamu İhale Kurulu Kararı Özeti; 11.01.2022 tarihli ve 2023/UH.II-92 sayılı Kamu İhale Kurulu kararına göre, Yapılan incelemede;
Teknik Şartname’nin “Yüklenicinin Görev ve Sorumlulukları” başlıklı 6’ncı maddesinde “6.1 Yüklenici bakım-onarım ve arızaların giderilmesi işlerinin kapsamında bulunan; sinyalizasyon (Ray Devresi, ETCS, Anklaşman, RBC, CTC), ve GSM-R (BTS, BSS, TRAU, OMC-R vb.) sistemlerinin üreticileri ile sözleşme kapsamı ve süresi boyunca; önleyici bakım sürecinin takibi, uzaktan erişim ve destek, gerektiğinde arızaya müdahale ve ayrıntılı raporlama amacıyla yer teslim tarihinden itibaren 30 (Otuz) takvim günü içerisinde üreticilerden Seviye 2 ve 3 kapsamında (yurtiçi ve yurtdışı üretici desteği) destek beyanı getirecektir.
6.2 Yüklenici üretici desteği gereken arıza durumları veya TCDD’nin talebi halinde; madde 6.1’de belirtilen kapsamda sağlayacağı üretici desteğini en geç arıza başlangıcı veya TCDD talebinin (sözlü veya yazılı talep) iletilmesinden itibaren 2 saat içerisinde sağlayacaktır.
6.3 Yüklenici üretici desteği kapsamında mevcut sistemde ve TCDD’nin talebi halinde güncel yazılım desteğini sürekli sağlayacaktır. Yüklenici yazılım güncellemesi için TCDD’den ayrıca ücret talep etmeyecektir.
6.4 Yüklenici üretici desteği kapsamında yapacağı çalışmalar sonrasında 7 gün içerisinde detaylı çalışma raporunu (mevcut sisteme müdahale, yazılım ve donanım değişikliği, sistem log kayıt bilgileri vb. çalışmalar) TCDD’ye sunacaktır.
6.5 TCDD’nin talebi halinde madde 6.1’de belirtilen alanlarda üretici, bakım-onarım ve arıza giderme işlerine katılacaktır.
6.6 Bu Teknik Şartname’nin 6.1 maddesinde bahsedilen Ray Devresi, ETCS, Anklaşman, RBC, CTC, ve GSM-R sistemleri için istenen beyan belgelerinden herhangi birinin belirtilen süre içerisinde İdareye teslim edilmemesi durumunda her bir belge için sözleşme bedelinin %2 (iki) oranındaki bedeli aylık hakedişlere bölünerek her hakediş bedelinden kesinti uygulanır…” düzenlemesi yer almaktadır.
Kesinleşen ihale komisyonu kararında idarece söz konusu ihalede aşırı düşük sınır değerinin 140.589.849,59 TL olarak hesaplandığı ve teklifi hesaplanan bu sınır değerin altında olan Siemens Mobility Ulaşım Sistemleri A.Ş.nin aşırı düşük teklif olarak belirlendiği ve idarenin 25.10.2022 tarih ve 310983 numaralı yazısı ile aşırı düşük teklif açıklamalarını Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 59’uncu maddesi ve Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79’uncu maddesine uygun şekilde sunulmasının istenildiği, anılan yazıda 5 No.lu Poz: Makas tahrik ve kilitleme tahkik sistemleri bakımı, 8 No.lu Poz: Ray devreleri dahili ekipmanları bakımı, 9 No.lu Poz: Ray devreleri harici ekipmanları bakımı, 25 No.lu Poz: Arıza müdahale ekibi (üç vardiya), poz no gözetilmeksizin üretici destek beyanlarının teklifin önemli bileşeni olarak belirlendiği ve bu bileşenlere ilişkin açıklamaların belirtilen süre içerisinde idareye sunulmasının talep edildiği belirlenmiştir.
Siemens Mobility Ulaşım Sistemleri A.Ş.nin 04.11.2022 tarihli yazı ekinde aşırı düşük açıklamalarının sunulduğu ihale komisyonu tarafından yapılan inceleme neticesinde açıklamaların kabul edilerek anılan isteklinin 16.11.2022 tarihli kesinleşen ihale komisyonu kararı ile ekonomik açıdan en avantajlı istekli olarak belirlendiği görülmüştür.
Teknik Şartname’de yapılan düzenlemelerden, birim fiyat teklif cetvelinde istekliler tarafından teklif edilen birim fiyatların üretici destek kısmı maliyeti ve isteklinin kendi maliyeti kısımlarından oluştuğu, dolayısıyla açıklama istenen iş kalemlerinde belirtilen fiyatlar açıklanırken iki aşamalı olarak hem üretici destek maliyetinin, hem de isteklinin kendi marifetiyle yapacağı kısımda kullanılacak personel ve diğer giderlerin Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79’uncu maddesine uygun şekilde açıklanması gerekmektedir.
Siemens Mobility Ulaşım Sistemleri A.Ş.nin 04.11.2022 tarihli yazı ekinde aşırı düşük açıklamalarını idareye sunduğu, söz konusu açıklamalar kapsamında açıklama istenilen iş kalemlerine ilişkin maliyetlerin detayları için EK-O.5 maliyet tespit tutanağının, üretici destek beyanı ve tekliflerinin, ilgili meslek mensubunun faaliyet belgesinin ve bazı ürünler için internet satış siteleri üzerinden alınan diğer tekliflerinin sunulduğu belirlenmiştir. Maliyet tespit tutanağının detayları incelendiğinde söz konusu tutanağında açıklama istenilen her bir iş kalemi için ayrı ayrı tablolar düzenlendiği, söz konusu kalemlerin birim işçilik maliyetlerinin ve diğer maliyetleri gösterir tablolarının ayrı ayrı hazırlandığı, birim işçilik maliyetleri ve diğer maliyetlerin toplamının; birim fiyat teklif cetvelindeki iş kalemlerine ilişkin fiyatların aşağısında olduğu belirlenmiştir.
Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79.2.2.1’inci maddesinde aşırı düşük teklif açıklamalarının üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri ile yapılması durumunda, öncelikli olarak fiyat teklifini veren kişiyle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından ilgisine göre teklife konu mal veya hizmet için maliyet tespit tutanağı (Ek-O.5) veya satış tutarı tespit tutanağı (Ek-O.6) düzenleneceği ve açıklamalar kapsamında sunulacağı anlaşılmaktadır. Dolayısıyla bu yöntemle açıklama yapılması durumunda öncelikli olarak üçüncü kişilerden fiyat teklifi alınması, fiyat tekliflerinin Tebliğ’de belirtilen usule uygun olması ve ekinde dayanağı olan maliyet tespit tutanağı veya satış tutarı tespit tutanağının sunulması gerekmektedir. Anılan istekli tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamaları incelendiğinde, satış tutarı tespit tutanağında belirtilen birim fiyatlar esas alınarak alınmış bir fiyat teklifinin açıklamalar kapsamında bulunmadığı, ayrıca maliyet satış tutarı tespit tutanağının (Ek-O5) ihale ilan tarihinde yürürlükte olan son standart forma uygun şekilde 6 numaralı “Ağırlıklı Ortalama/Toplam Birim Maliyetin tespitinde esas alınan faturalara ilişkin bilgiler” tablosuna yer verilmediği, dolayısıyla maliyet satış tespit tutanağına dayanak olan fatura bilgilerinin bulunmadığı belirlenmiştir. Ayrıca açıklamalar kapsamında Siemens Rail Automation S.A.U’dan alınan bir sözleşme taslağının ve fiyat teklifinin sunulduğu, ancak söz konusu belgelerin İngilizce olduğu ve Türkçe tercümelerinin sunulmadığı görülmüştür. Bunun dışında, bazı bileşenler ile ilgili Neteş Mühendislik ve Dış Tic. A.Ş.den alınan fiyat teklifinin alındığı ancak fiyat teklifinin Tebliğ’in yukarıda aktarılan maddelerine uygun olmadığı, fiyat teklifinin ilgili meslek mensubu tarafından onaylanmadığı, ayrıca açıklamalar kapsamında e-mail ortamında alınan fiyat tekliflerinin ve bazı ürünlere ilişkin farklı farklı dijital pazarlama platformlarından alınan fiyatları gösterir ekran görüntülerinin eklendiği tespit edilmiştir.
Yukarıda aktarılan Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Belgelerin sunuluş şekli” başlıklı 31’inci maddesi ihaleye katılım ve yeterlik kriteri olarak belirlenen belgelerin sunulmasına yönelik kurallar ve onaylara ilişkin kriterleri içermekte olup, aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan ve açıklamalara dayanak teşkil edecek belgelerin kamu ihale mevzuatı gereğince belgelerin sunuluş şekline uygun şekilde sunulması şartının aranmasının, aşırı düşük teklif açıklama isteme yazısında açıkça talep edilmedikçe uygun olmadığı belirlenmiştir.
Ayrıca ihalelerde yurtdışında bulunan bir firmadan (üretici destek paketi kapsamında) fiyat teklifinin aşırı düşük teklif açıklamaları kapsamında sunulması durumunda, bu fiyat teklifinin Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79’uncu maddesinde aranan şekil şartları taşımasının beklenmeyeceği, belgenin düzenlendiği ülke mevzuatı çerçevesinde değerlendirilmesi gerektiği, fakat mutlaka sunulan fiyat teklifinin ekinde, verilen fiyatın dayanaklarına ilişkin belgelerin de bulunması gerektiği anlaşılmıştır. Ancak yurtdışından alınan fiyat tekliflerinin dayanağı belgelerin açıklamalar kapsamında sunulmadığı belirlenmiştir.
Dolayısıyla yukarıda açıklanan nedenlerle ihale üzerinde kalan isteklinin aşırı düşük açıklamalarının mevzuata uygun olmadığı anlaşıldığından söz konusu iddialar yerinde bulunmuştur.
Mehmet ATASEVER
Kamu İhale Kurulu Eski Üyesi/ Akademisyen
