DIŞ TİCARETTE VESAİK MUKABİLİ İŞLEM KİMİ KORUYOR?
Uluslararası ticaretteki ödeme şekillerinden bir tanesi olan vesaik mukabili (CAD – Cash Against Documents) işlemler gerek ithalat, gerekse ihracat bacağında ithalatçı ve ihracatçı taraflara bir takım sorumluluklar getirmiştir. Uluslararası ticaretin vesaik mukabili ödeme şekline göre yapılan alım ve satımların kuralları;
International Chamber and Commerce’nin Uniform Rules for Collection
Brochure no: 522
kitapçığında belirlenmiş olup, bir kanun olmasa da tarafların uymaları gereken yeknesak kaide ve kuralları ortaya koymuştur.
Gerek ithalatçı, gerekse ihracatçı URC 522 Sayılı Broşür’deki kurallara tamamen uyum sağladığında zaten sorundan bahsetmek de söz konusu olmayacaktır. Vesaik mukabilinde asıl sorun tarafların iyi niyetten yoksun olarak davranış sergilemeleri halinde vesaik mukabili ödeme şekli kırılganlık göstermeye oldukça yatkındır. Uluslararası kurallar hem alıcı hem de satıcı için aynı mesafededir. Her iki tarafı korumaktadır. Ancak her ödeme şeklinde olduğu gibi vesaik mukabili ödeme şeklinde de gerek ithalatçı, gerekse ihracatçı bir açık kapı yaratarak kuralları kendi lehine çevirmeye çalışabilir.
VESAİK MUKABİLİ ÖDEMENİN KURALLARI İHRACATÇIYI NE KADAR KORUYOR?
CAD – Cash Against Documents – Vesaik Mukabili ödeme şeklinin özelliklerine ihracatçının penceresinden baktığımızda;
- İthalatçı ödeme yapmadan malları gümrükten alamayacağını,
- Vadeli bir poliçeyi kabul etmeden malları çekemeyeceğini,
- Vadeli bir poliçeye ithalatçının bankasından aval (garanti) verdirmesi halinde, poliçeyi iskonto ettireceğini
- Ödeme veya poliçe kabulüne değin mallar üzerindeki sahipliliğini sürdürür.
- İhracatçı dilerse farklı bir ithalatçıya malı satma opsiyonunu elinde bulunduracağını,
- Vesaikin tüm yönetimi, yönlendirmesi ve tek patronun ihracatçının kendisi olduğunu
- Bu yöntemin yalın ve ucuz olduğunu,
- Gerekirse vesaiki bankasına teminata vererek finansman sağlama olanağına sahip olduğunu
bilir.
İhracatçının elinde böylesine koruyucu opsiyonu varsa, URC 522 Sayılı Broşür muhtemelen ihracatçıyı koruyor diyebilir miyiz? Elbette diyemeyiz. İhracatçının böylesine hakları varken, ithalatçının alım satım sözleşme hükümlerine uymaması ve vesaikin bankadan alınmaması, dolayısıyla malların gümrükten çekilmemesi durumunda ihracatçı için sorun başlamış demektir. Malların gümrükte beklemesi olası ardiye ve demuraj masraflarını da beraberinde getireceği gibi, bozulabilen malların ihracında malların uzun süre gümrüklerde bekletilmesi ihracatçı için bir dezavantaj olarak görülmektedir.
Büyük resimden bakıldığında vesaik mukabili işlem tam anlamıyla ihracatçıyı korumamakla birlikte, hem ithalatçı, hem de ihracatçının haklarını belirli teamüller çerçevesinde korumaktadır.
Ancak ithalatçı veya ihracatçının iyi niyetten yoksun olması halinde URC 522 Sayılı kuralların satır aralarından tilkilik yapması sürpriz olmaz. Uluslararası arenada böylesine tilkilerin varlığı maalesef vardır. Bu tilkiler bazen çok büyüktür, büyük kurnazlık peşindedir, bazen de yavrudur ama hayatı boyunca adına yakışır kurnazlıkları stratejik bir şekilde uygulayacaktır.
