Faktoring uzmanı dendiğinde dünya üzerinde muhtemelen herkesin mutabık kalacağı isim Freddy Salinger’dır. Salinger, “Factoring Law and Practice” kitabında faktoringin 1950’li yıllarda Amerika Birleşik Devletleri’nde kullanılan tanımını ve kendi tanımını vermektedir.
Eski tanıma göre faktoring: “Faktoring şirketi ve açık hesap mal veya hizmet satıcısı arasında yapılan ve bir faktorün söz konusu mal veya hizmet satışlarından doğan alacaklarla ilgili olarak:
- Nakit ödeme karşılığı alacakların satın alması
- Bu alacaklarla ilgili hesapların tutulması ve defter tutmayla ilgili diğer faaliyetlerde bulunması
- Alacak hesaplarını tahsil etmesi ve
- Müşterinin finansal güçlük nedeniyle ödeme yapamamasından doğabilecek zararları üstlenmesi hizmetlerini vermesine yönelik bir sürekli düzenlemedir.”
Salinger göre ise faktoring:
“Bir borçlu tarafından kendi şahsi, ailevi veya hane kullanımı için satın alınan mal veya hizmetlerden doğan borçları veya uzun vadeli veya taksitli ödemeli borçlar hariç, borçların finansman sağlamak, satıcıyı idari iş yükünden veya şüpheli alacaklardan kurtarmak amaçlarından her biri veya tümü için satın alınmasıdır.”
Faktöringin tanımlarından söz ettikten sonra Faktöring Türleri’nden bahsetmek istiyorum;
- Tam Hizmet Faktoringi
- Toptan Faktoring
- Vade Faktoringi
- Alacak İskontosu
TAM HİZMET FAKTORİNGİ
En sık kullanılan faktöring türü olup, Faktoring şirketi ile satıcı firma arasında imzalanan Faktoring Sözleşmesi’yle, normal ticari ilişkilerden doğan ve doğacak tüm fatura ve benzeri belgeler ile tevsik edilen alacakları temlik almayı, alacakları tahsil etmeyi, alacak kayıtlarını tutmayı ve ön ödeme yapmayı faktöring şirketi taahhüt etmesiyle ifade edilmektedir.
Bu durumda alacağın tahsil edilememe riskinin faktöring şirketi tarafından üstlenilmesinin iki şekli vardır;
- Kabilirucü Faktoring: Faktoring şirketinin alıcının ödeme riskini üstlenmediği durumlardır.
- Gayrıkabilirücu Faktoring: Faktoring Şirketinin, imzalanan Faktoring Sözleşmesi çerçevesinde alıcının ödememe riskini üstlendiği durumdur. Alıcı ile satıcı arasında herhangi bir sebepten doğabilecek ihtilaf durumları garanti kapsamı dışında kalmaktadır.
Geriye dönük olarak garantinin kalkması ise ancak sözleşmede açıkça kararlaştırılan şartların gerçekleşmesi halinde mümkün olacaktır. Bu şartların dışında faktoring garantisinin kapsamı dışında kalan hallerde Faktoring şirketi satıcıya ödeme yapmakla yükümlü değildir. Faktoring Sözleşmesi’ndeki garanti şartlarının gerçekleşmesi halinde, garanti borcu nedeni ile Faktoring Şirketi kapsam içinde kalan alacakları satıcıya rücu edemez.
Ayrıca sözleşmede, faktoring garantisi fonksiyonunun işletilebilmesi için Faktoring Şirketi’nin satıcı ile alacak ya da havuz bazında LOB (Limit Onay Bildirimi) paylaşması gerekmektedir. Faktoring garantisinin şartları sözleşmede ya da bir ek protokolde düzenlenir ve LOB metninde yer alır. Garanti kapsamı dışında kalan hallerde Faktoring Şirketi’nin satıcıya rücu etme imkanı faktöring sözleşmesinden kaynaklanmaktadır.
Türkiye’de yurtiçi faktöring hizmetlerinin tamamı kabilirücu işlemlerden oluşmaktadır. Bu durumun ülkemizin içerisinde bulunduğu ekonomik şartlarına göre yorumlayabiliriz. Zaman zaman alıcının mali gücü göz önünde bulundurulduğunda kabilirücu faktöring işlemleri yapıldığını gözlemleyebiliriz.
Uluslararası Faktoring’te ise muhabir faktöring şirketi tarafından alıcıya bir garanti verilmesi ile garanti hükümlerinin sağlanması sözkonusudur. Bu vesile ile gayrikabilirücu işlem yapıldığından söz edebiliriz
Özellikle iletmek isterim ki; alıcı ve satıcı arasında, alacağın varlığını oluşturan ve alıcı tarafından herhangi bir itiraz veya defi ortaya çıkması halinde; satıcının yani alacağı temlik edenin Türk Borçlar Kanunu 191. Maddesindeki alacağın varlığı üzerindeki taahhüdünün gerçekleşmemesi anlamına gelmektedir. Buna benzer şekilde satıcı ile faktöring şirketinin imzaladığı sözleşmede de taahhüt bulunmaktadır. Yani faktöring yapıldığında da alıcı tarafından ihtilaf çıkarılması durumunda, ihtilaf çözümleninceye kadar garanti askıya alınır; eğer satıcı haksız çıkar ise faktör alacağı satıcıya geri temlik eder, eğer satıcı haklı çıkar ise faktöring şirketinin alacağın bedelini ödeme taahhüdü devam eder.
Sevgi ve Saygılarımla..
