Sosyal Güvenlik mevzuatı açısından, işçinin çalıştığı ve işini yaptığı her yer işyeri olarak tanımlanmıştır. Bu durumda herhangi bir işçinin veya işçilerin çalıştığı ev, ofis, imalathane veya ticarethane gibi tüm yerler sosyal güvenlik mevzuatı açısından işyeri kapsamına girmektedir. İşyerinde işçiyi çalıştıran kişi veya tüzel kişiler ise sosyal güvenlik mevzuatı açısından işveren olarak tanımlanmıştır. Herhangi bir şekilde işçi çalıştıracak kişi veya tüzel kişiler öncelikle Sosyal Güvenlik Kurumuna işyeri tescil başvurusu yaparlar. Sosyal Güvenlik Kurumu ise tescil başvurusu yapan işyerlerine, işyeri sicil numarası ile e-bildirge şifresi verir, bu şekilde tescil işlemi tamamlanan işyerleri çalıştırdıkları işçilerini sigortalı olarak bildirmeye başlarlar.

Peki; İşyeri tescilinde süreç nasıl işler?

İşçi çalıştırmaya başlayacak işyeri yetkilisi öncelikli olarak elektronik ortamda işyeri tescil bildirgesini doldurarak Sosyal Güvenlik Kurumuna iletmelidir. İşyeri Tescil Uygulamasına e-Devlet üzerinden T.C. kimlik numarası ile giriş yaparak erişim sağlanabilmektedir. Elektronik ortamda başvurusunu tamamlayan işyeri yetkilisi (7) yedi gün içerisinde bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik Merkezine işyeri tesciline ilişkin belgeleri teslim etmek zorundadır.

İşyeri tescili için gerekli evraklar;

“-İşyeri adresini gösteren yerleşim belgesi (Kira kontratı veya Tapu),

-Vergi Levhası fotokopisi,

-İşyeri sahiplerinin kimlik fotokopisi,

-İşyeri tüzel kişilik ise Ticaret Sicil Gazetesi

-Gerçek kişinin veya tüzel kişiliğin temsilcisinin imza sirküleri,

-Adi ortaklık var ise noter tarafından onaylanmış iş ortaklığı sözleşmesi,

-İş Sağlığı ve Güvenliği belgesi,

-İhale söz konusu ise, bu işin sözleşmesi ya da iş akdini belirleyen idareden alınan yazı,

-İnşaatları kapsayan iş yerlerinde, yapı ruhsat fotokopisi ve varsa inşaat yapımına ilişkin sözleşme,

-İşyeri bildirgesinin çıktısı” dır.

Şimdide işyeri tescilinde dikkat edilmesi gerek hususlar ve yasal zorunluluklar nelerdir? bu hususlara değinelim;

5510 sayılı Kanun ile, İşyeri Bildirgesinin verilme süresi “en geç işçisinin/sigortalının işe başlayacağı tarih” olarak belirlenmiştir. Bu durumda ilk defa işçi çalıştıracak işyeri, işçinin çalışmaya başladığı gün veya öncesinde İşyeri Tescil Bildirgesi başvurusunu yapmalıdır. Tescil başvurusu yapan işyerleri yine 5510 sayılı Kanunun hükmü gereği, ilk defa sigortalı çalıştırmaya başladıkları tarihten itibaren bir ay içinde işe alacakları sigortalılara ilişkin işe giriş bildirgelerinin en geç ilk defa sigortalı çalıştırmaya başladıkları tarihten itibaren bir aylık süre içinde, Sosyal Güvenlik Kurumuna elektronik ortamda iletmeleri gerekmektedir. İlk bir aylık süreden sonra işe alınacak sigortalıların işe giriş bildirimleri ise işçinin işe başlamasından en az bir gün öncesinde Sosyal Güvenlik Kurumuna elektronik ortamda gönderilmelidir.

Bu konuyu şöyle özetleyelim; ilk defa 17/03/2024 tarihinde sigortalı çalıştırmaya başlayacak olması nedeniyle işyeri bildirgesini Kuruma vererek işyeri dosyası tescil ettirmiş bir işveren tarafından, 17/03/2024 ile 16/04/2024 tarihleri arasında işe alınacak sigortalılara ilişkin işe giriş bildirgelerinin en geç 16/04/2024 tarihine kadar Sosyal Güvenlik Kurumuna elektronik ortamda gönderilmesi halinde işe giriş bildirgeleri süresi içinde gönderilmiş sayılacaktır. Yine aynı işyeri tarafından 19.04.2024 tarihinde işe başlatılacak işçinin, işe giriş bildirgesi ise en geç 18.04.2024 tarihinde kadar verilmesi gerekmektedir.

İşyeri tescilini yasal süresinde bildirmeyen işverenler, gerek yasal süresi dışında kendiliğinden başvuruda bulunması, gerekse yapılan denetimlerle tespit edilmesi halinde, idari para cezasına maruz kalacaklardır. Yine işe başlatılan işçi veya işçilerin işe giriş bildirgesinin yasal süresinde bildirilmemesi halinde de ayrıca idari para cezalarına maruz kalacaklardır. Ancak, işyeri bildirgesinin süresi dışında verilmiş olması veya işyerinin Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından re’sen tescil edilmiş olması, ilk bir aylık süre içinde işe alınan sigortalıların işe giriş bildirgelerinin verilme süresini değiştirmeyecektir ve dolayısıyla işveren işyeri tescilinden idari para cezasına maruz kalsa bile işe giriş bildirgeleri açısından idari para cezasına tabii tutulamayacaktır.

Örnek olarak, Sosyal Güvenlik Kuruma tescil işlemini yaptırmayan bir işyerinde 15/11/2023 tarihinde yapılan denetim sonucunda (A) sigortalısının 10/11/2023 tarihinde, (B) sigortalısının ise 13/11/2023 tarihinde çalışmaya başladığının tespit edilmesi halinde, işyeri bildirgesinin ilk defa sigortalı çalıştırmaya başlanılan 10/11/2023 tarih itibariyle verilmemiş olması nedeniyle idari para cezasına maruz kalınacaktır. Buna karşın, ilk defa 10/11/2023 tarihinde sigortalı çalıştırmaya başladığı tespit edilen işveren tarafından 10/11/2023 tarihinde çalışmaya başlayan (A) sigortalısına ve 13/11/2023 tarihinde çalışmaya başlayan (B) sigortalısına ait işe giriş bildirgeleri 09/12/2023 tarihine kadar Sosyal Güvenlik Kurumuna verildiği takdirde yasal süresi içinde verilmiş sayılacak dolayısıyla işe giriş bildirgeleri açısından idari para cezasına maruz tutulamayacaktır.

Sonuç itibariyle, işçi çalıştırmaya başlayan işyerinin en geç ilk işçinin işe başladığı güne kadar Sosyal Güvenlik Kurumuna işyeri tescil başvurusunda bulunulmasının yasal zorunluluk olduğu bu hususa riayet edilmemesi halinde idari para cezasına maruz kalınacağı, ayrıca ilk defa sigortalı çalıştırmaya başladıkları tarihten itibaren bir ay içinde işe alacakları sigortalılara ilişkin işe giriş bildirgelerinin en geç bir aylık süre içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna iletmeleri gerektiği, İlk bir aylık süreden sonra işe alınacak sigortalıların işe giriş bildirimleri ise işçinin işe başlamasından en az bir gün öncesinde Sosyal Güvenlik Kurumuna gönderilmesi gerektiği ve bu hususlara riayet etmeyenlerin de idari para cezasına maruz kalacağı bilinmelidir.

Şerafettin YILDIZ

Sosyal Güvenlik Denetmeni