Ticaret yapan şirketler için maliyetlerin azaltılması karlılıklarını olumlu yönde etkiliyor. Bu nedenle birçok şirket yatırım kararı almadan önce fizibilite çalışmaları yapıp, fayda maliyet analizinden istifade edip, karlılıklarını önceden planlayabiliyor. İthalat yapan şirketlerin ithalat maliyetlerini azaltmaları durumunda, yurt içinde yapmış oldukları ticari faaliyetlere ilişkin satış fiyatını arttırmadan karlılıklarını arttırabiliyor.
Bu kapsamda, ithalat yapan şirketler tarafından alınacak birkaç aksiyon ile ithalat maliyetleri azaltılabiliyor. İthalat maliyetlerini aşağıya çekecek 5 öneri aşağıda yer alıyor.
- Sabit Sermaye Yatırımlarında Yatırım Teşvik Belgesi Almak:
Ekonomik faaliyetlere ilişkin yatırımda kullanılacak malların yurt dışından tedarik edilmesi söz konusu ise yatırım teşvik uygulamasından istifade edilerek, ithalat maliyetleri azaltılabilir. Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar uyarınca, yatırım teşvik belgesi kapsamında yapılacak ithalatlarda Gümrük Vergisi ve Katma Değer Vergisi istisnası uygulanıyor.
Ayrıca, KKDF’ye ilişkin mevzuat uyarınca, yatırım teşvik belgesi kapsamında yapılan vadeli ithalatlarda fon tahsil edilmiyor. Bu noktada, yatırım mallarının vadeli olarak ithal edilebilmesi mümkün kılınıyor.
1.000 TL değerinde olan makinenin vadeli olarak yatırım teşvik belgesi kapsamında ithalatında ödenecek vergi ile teşvik belgesi olmaksızın ithal edilmesinde ödenecek vergiye ilişkin karşılaştırma tablosu aşağıda yer almaktadır.
| Normal İthalat | Yatırım Teşvik Kapsamı İthalat | |
| Gümrük Vergisi (%10) | 100 TL | 0 |
| Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu (%6) | 60 TL | 0 |
| Katma Değer Vergisi (%18) | 208,80 TL | 0 |
| Toplam Vergi | 368,80 TL | 0 |
Yukarıda yer alan tablodan da görüleceği üzere, yatırım teşvik kapsamında yapılan ithalatta ithalat maliyetleri % 36,88 oranında düşürülebilmektedir.
- Vadeli Ödeme Şekillerini Kullanmamak veya Alternatif Finansman Yöntemlerini Seçmek:
Bazı ürünlerin vadeli ithalatında Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu (KKDF) tahsil ediliyor. Vadeli ithalatlarda tahsil edilen KKDF ithalatçılara % 6 oranında ek bir maliyet getiriyor. İthalde tahsil edilen KKDF, aynı zamanda ithalatta ödenen KDV ve/veya ÖTV’nin de matrahına girdiği için ekstra vergi artışlarına neden olabiliyor.
Dış ticarette kullanılan üç ödeme şekli üzerinden KKDF tahsil ediliyor. Bu ödeme şekilleri aşağıda yer alıyor.
- Kabul Kredili Ödeme
- Vadeli Akreditif
- Mal Mukabili Ödeme
Kabul kredili, vadeli akreditif ve mal mukabili ödeme şekillerinde ithalattan sonra eşya bedelleri yurt dışına transfer ediliyor.
İthalde tahsil edilen KKDF’nin noksan tahsil edilmesi durumunda 2014/6852 sayılı Vadeli İthalatta Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu Kesintilerinin Takip ve Tahsili Hakkında Karar uyarınca üç kat ceza uygulanıyor.
Vadeli ithalatlar üzerinden KKDF tahsil edilmesi nedeniyle bir çok ithalatçı şirket pazarlık neticesinde elde ettiği vadelerden yararlanamıyor.
Farklı finans araçları kullanılarak, KKDF ödemeden ithalat yapılabiliyor. İthalatın finansmanın; faktöring veya ithalat finansman sözleşmeleri kapsamında yapılması durumunda KKDF masrafına katlanılmadan ithalat yapılabiliyor.
- Tercihli Tarife Uygulamalarından İstifade Etmek:
Uluslararası anlaşmalar kapsamında bir kısım ülkelerden yapılan ithalatlarda daha düşük gümrük vergisi uygulanmaktadır. Bu kapsamda, ithalat yapan şirketlerin tedarik sürecini vergisel avantaj uygulanan ülkelere göre uyarlamasının faydalı olacağı değerlendiriliyor.
Ülkemiz ile AB arasında gümrük birliği anlaşması bulunmaktadır. Gümrük birliği kapsamında sanayi ürünleri ithalatında gümrük vergisi muafiyeti uygulanıyor. Bu kapsamda, AB’den yapılacak sanayi ürünleri ithalatında gümrük vergisinin maliyet olmayacağı değerlendirilmektedir.
Diğer yandan ülkemiz tarafından imzalanan Serbest Ticaret Anlaşmaları kapsamında yapılacak ithalatlarda da vergisel avantajlardan istifade edilerek ithalat maliyetleri azaltılabilir.
- Ekonomik Etkili Gümrük Rejimlerden Yararlanmak:
Gümrük Kanunu’nda yer alan ekonomik etkili gümrük rejimlerinde istifade edilerek ithalat maliyetleri azaltılabilir. Bu rejimlerin kullanılması ile kazanılması muhtemel fırsatların ayrıntılı olarak analiz edilmesinin ithalat yapan şirketlerin yararına olacaktır.
Dâhilde İşleme Rejimi : İthalat yapan ihracatçıların kullanabileceği bir rejim olarak karşımıza çıkmaktadır. Dâhilde işleme rejimi ile üretim için gerekli girdilerinin ithalatında gümrük vergileri tahsil edilmemektedir. Bu durumda ihracatçı firmalar, ithalat anında bir vergi yükü altında kalmayacakları için ithalat maliyetlerini azaltarak karlılıklarını arttıracaktır.
Geçici İthalat : Geçici ithalat rejimi, serbest dolaşımda olmayan eşyanın, belli bir süre için gümrük vergilerinden kısmen veya tamamen muaf bir şekilde ithalini sağlayan gümrük rejimi olarak tanımlanıyor. Geçici ithalat rejiminden yararlanılması durumunda kesin ithalata göre maliyetler daha düşük olacaktır. Tam muafiyette, geçici ithalat konusu eşya için vergi tahsil edilmezken, kısmi muafiyette ise her ay ithalat vergilerinin % 3’ü tahsil edilecektir. Üretim araçlarının bir kısmının geçici ithalat ile tedarik edilmesi durumunda, ithalat maliyetleri düşürülebilecektir.
Gümrük Kontrolü Altında İşleme Rejimi : İthalat yapan şirketler, gümrük kontrolü altında işleme rejimi ile yüksek vergi oranına tabi girdileri rejim kapsamında gümrük vergisi ödenmeksizin ithal ederek üretimde kullanabilirler. Üretim sonucunda elde edilen ve daha düşük gümrük vergisine tabi ürün üzerinden gümrük vergisi ödeyerek ithalat işlemlerini tamamlayabilirler. Örneğin % 20 oranındaki gümrük vergisine tabi eşyadan % 5 oranına tabi eşya üretilebilir. Bu rejimden yararlanmak suretiyle % 15 oranında (vergilerin daha düşük tahsil edilmesi) ithalat maliyeti düşürülmüş olacaktır.
Gümrük Antrepo Rejimi : Antrepo rejimi, serbest dolaşımda olmayan eşyanın sınırsız bir şekilde depolanmasını sağlayan rejim olarak tanımlanıyor. Özellikle finansal açıdan zorluk çekilen dönemlerde ve nakit sıkışıklığının olması durumlarında, eşyanın mal mukabili olarak ithal edilmesi halinde % 6 Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu (KKDF) ödenmektedir.
Ancak söz konusu eşyanın antrepo rejimi kapsamında depolanarak, finansal açıdan en uygun zamanda ithalatının gerçekleştirilmesi yoluyla, KKDF ödenmeksizin ithalat gerçekleştirebilecektir. Bu yolla ithalat maliyetleri minimum % 6 oranında azaltılacaktır.
- Basitleştirilmiş Usullerden İstifade Etmek:
Dış ticaret yapan şirketler bir takım şartlara sahip olmaları durumunda gümrük işlemlerinde ayrıcalıklara sahip olabiliyorlar. Onaylanmış kişi statüsüne ve yetkilendirilmiş yükümlü statüsüne sahip firmalar gümrük işlemlerinde ayrıcalıklara sahip olmaktadır.
Onaylanmış kişi statü belgesine sahip şirketler, mavi hat gibi özel ayrıcalıklara sahip olarak, gümrük işlemlerini kısa süre içerisinde tamamlamakta ve depolama gibi gümrükleme maliyetlerini minimize edebilmektedir. Ancak, onaylanmış kişi statü belgeleri 01.01.2017 tarihinden itibaren geçerliliğini kaybedecek.
Yetkilendirilmiş yükümlü statüsü, onaylanmış kişi statüsünden daha fazla ayrıcalık sağlayan bir statü olarak değerlendiriliyor. Bu statüye sahip olan şirketler, gümrük işlemlerinde ayrıcalığa sahip olmakla birlikte, ithalatta yerinde gümrükleme iznine sahip şirketler ithalatlarını kendi tesislerinde yerine getirebiliyor. Bu durum neticesinde ithalat ve taşıma maliyetleri azaltılabiliyor.
Bu makale Satınalma Dergisi’nde yayınlanmıştır (2018).
